Od Środy Popielcowej Jesuit European Social Centre zaprasza do udziału w kampanii “Act for Lent 2025”, która promuje świadomą konsumpcję. W Wielkim Poście dołącz do członków jezuickich i chrześcijańskich organizacji ekologicznych Our Daily Bread i wspieraj swój rozwój duchowy, a także zrównoważony system żywnościowy na świecie!
Pielęgnuj tradycję Wielkiego Postu przez podjęcie 40 dni świadomej prostoty i uważności na swoje pożywienie, aby zmienić swoją duchową perspektywę, jednocześnie poprawiając swoje zdrowie i zmniejszając wpływ na środowisko.
Jedzenie kształtuje naszą kulturę, zdrowie i tożsamość – jest potężnym środkiem prowadzącym do realnej zmiany, o czym dobrze wiedzą wszystkie religie. Wybierając więcej posiłków roślinnych, zmniejszysz zanieczyszczenie środowiska, zużycie wody i ziemi oraz wesprzesz bardziej zrównoważony system żywnościowy.
Chociaż może się wydawać, że żadna jednostka nie może zmienić świata, możemy wspólnie odwrócić bieg wydarzeń. Głosujmy naszymi łyżkami i widelcami! Wyślijmy inspirowany duchowo jasny komunikat do firm i decydentów, że nadszedł czas, aby ustanowić system żywnościowy, który szanuje zarówno ludzi, jak i planetę!
Podejmij wyzwanie i zobacz, jak daleko możesz się posunąć w tym Wielkim Poście:
- Wyznacz swoje cele – Jak daleko możesz się posunąć w ograniczaniu spożycia mięsa? A może uda ci się nie jeść mięsa przez 40 dni?
- Otrzymuj cotygodniowe wiadomości e-mail – Otrzymuj inspirujące myśli na temat żywności, wiary i zrównoważonego rozwoju, każde z duchową refleksją i zachętą do modlitwy.
- Dołącz do naszego kanału WhatsApp – Otrzymuj codzienne przypomnienia i doświadczaj radości i wyzwań we wspólnocie (opcjonalnie)
- Wypełnij ankietę końcową – Zastanówmy się razem nad wpływem, jaki wywarliśmy na nasze otocznie.
W ten Wielki Post żyjmy naszą wiarą poprzez wspólne działanie. Prosta zmiana w naszej diecie może być dużym krokiem w kierunku odpowiedzialnego zarządzania i miłości do Bożego stworzenia.
Dołącz do społeczności zaangażowanej w pozytywne zmiany. Dowiedz się więcej i zarejestruj się:
https://ourdailybreadnetwork.eu/act-lent-2025/
* Instagram: https://www.
* LinkedIn: https://www.
* Facebook: https://www.
Jedną z okołoekologicznych inicjatyw Jezuickiego Europejskiego Centrum Społecznego (JESC) działającego w Brukseli jest Future Generations Initiative. Jest ona skoncentrowana na temacie politycznego kształtowania przyjaznej przyszłości dla nadchodzących pokoleń.
Dzisiejsze społeczeństwo stoi w obliczu różnych wyzwań, w tym napięć społecznych i geopolitycznych, zanieczyszczenia środowiska i zmieniającego się klimatu oraz zagrożenia związanego z nowymi technologiami. To, jak dzisiaj zareagujemy na te wyzwania, wpłynie zarówno na obecne, jak i następne pokolenia.
Czy mamy moralny obowiązek ochrony przyszłych pokoleń? Jeśli tak, to w jakim stopniu i jakim kosztem?
Kolejne pokolenia – zwłaszcza te, które jeszcze się nie urodziły – nie mogą być bezpośrednio włączone ani nie są słyszane w procesach demokratycznych naszych czasów. Przyszli ludzie nie mają sprawczości, obecności ani głosu, a mimo to wydają się mieć istotne interesy, które powinny być reprezentowane i brane pod uwagę w demokratycznych procesach decyzyjnych. A te, jak wiemy, często są zdominowane przez krótkoterminowe decyzje motywowane zdobywaniem poparcia wyborców.
Inicjatywa Future Generations
Nowa inicjatywa JESC została uruchomiona w lutym 2024 r. i ma na celu wprowadzenie mechanizmów, które zapewnią uwzględnienie praw i potrzeb przyszłych pokoleń w procesach decyzyjnych Unii Europejskiej.
W związku z tym opublikowano Manifest dla Przyszłych Pokoleń, postulując trzy kluczowe zmiany w polityce unijnej:
- Opracowanie międzyinstytucjonalnej deklaracji praw przyszłych pokoleń;
- Powołanie komisarza ds. przyszłych pokoleń;
- Wprowadzenie, w ramach unijnych wytycznych, oceny wpływu planowanych rozwiązań prawnych na przyszłe pokolenia.
Obecnie inicjatywa gromadzi rosnącą grupę organizacji społecznych, dążąc do stworzenia niezbędnych rozwiązań prawnych, politycznych i proceduralnych dla reprezentacji przyszłych pokoleń w strukturach i procesach decyzyjnych UE.
Konferencja
Kolejnym krokiem w stronę doprowadzenia do koniecznych zmian było zorganizowanie przez JESC, we współpracy z Université Catholique de Louvain i Uniwersytetem w Barcelonie, konferencji Future Generations Conference 2024: Shaping tomorrow today (w dniu 3 października 2024 r.)
Celem konferencji było zbadanie i omówienie, w jaki sposób kolejne pokolenia powinny być reprezentowane w europejskim procesie decyzyjnym.
Zadano następujące pytania:
- Jakie są nasze polityczne możliwości rozwiązywania konfliktów międzypokoleniowych?
- Jak społeczeństwo myśli o swojej przyszłości w długiej perspektywie i prawach przyszłych pokoleń?
- Czy jest prawnie i etycznie możliwe reprezentowanie następnych pokoleń w procesie politycznym bez ich obecności?
Według analiz zaprezentowanych na konferencji, obywatele badanych sześciu krajów są otwarci na pomysł lepszego reprezentowania przyszłych pokoleń w polityce.
Największe poparcie zdobyły propozycje takie jak: stworzenie rady ekspertów ds. przyszłości, rezerwowanie miejsc w parlamentach dla młodszych posłów oraz umożliwienie pozywania rządów za działania szkodliwe dla przyszłych pokoleń.
Ciekawą propozycją społeczną jest też metoda rozmów „Future Design” z Japonii, podczas której uczestnicy „przenoszą się” w przyszłość i debatują, wcielając się w role reprezentantów przyszłych pokoleń. Może będzie to inspiracja do zaadaptowania tej formy w Europie, by przybliżyć ludziom, także emocjonalnie, problemy, z którymi najprawdopodobniej będą się zmagać nasze dzieci czy wnuki.
Jednym z głównych powodów braku wsparcia dla długookresowej polityki, wskazanych przez badania, był sceptycyzm i brak zaufania wobec rządów i instytucji politycznych. Wydaje się więc, że, myśląc o wprowadzaniu omawianych wyżej zmian, kluczowe będzie odbudowywanie zaufania do instytucji politycznych.
W rozważaniach nad omawianym tematem podkreślono, że nowe instytucje podejmujące temat przyszłych pokoleń, aby były skuteczne, powinny mieć silne podstawy prawne i niezależność. Prawa dla kolejnych pokoleń, jeśli mają mieć jakikolwiek realny wpływ na podejmowane decyzje, muszą czasami oznaczać kompromis z dążeniami współczesnego społeczeństwa. Oczywistym jest także to, że każdy, kto będzie postrzegany jako ten, który chce narzucić niewygodne ograniczenia, prawdopodobnie spotka się z niechęcią i utratą poparcia społecznego.
Inicjatywa Future Generations, podobnie jak zorganizowana w jej ramach konferencja pokazują, że temat reprezentacji następnych pokoleń zyskuje coraz większą uwagę w polityce i poparcie w społeczeństwie, ale wyzwaniem pozostaje opracowanie skutecznych i trwałych mechanizmów chroniących potrzeby przyszłych generacji.
W specjalnej publikacji konferencyjnej zostały zebrane prezentacje kluczowych prelegentów omawianej konferencji. Można ją znaleźć tutaj: Conference Booklet.
Manifest inicjatywy Future Generations jest dostępny tutaj: Manifest for Future Generations
Łucja Trela
Obraz https://jesc.eu/ecology/future-generations/
Źródła:
Jesuit European Social Centre, Future Generations Conference 2024: shaping tomorrow today, [online], dostęp: 5.02.2025, https://jesc.eu/future-generations-conference-2024/
Jesuit European Social Centre, Future Generations, [online], dostęp: 15.02.2025, https://jesc.eu/ecology/future-generations/
Future Generations Conference: Shaping tomorrow today. Brussels, Belgium: Jesuit European Social Centre, 2024.
Manifesto for Future Generations 2024. Brussels, Belgium: Jesuit European Social Centre, 2024.
]]>Our Daily Bread (ODB) to zupełnie nowa proekologiczna inicjatywa przygotowana i kierowana przez Jesuit European Social Center (JESC) w Brukseli. Skupia ona chrześcijańskie organizacje zaangażowane w promowanie zrównoważonych i sprawiedliwych systemów żywnościowych na terytorium Unii Europejskiej. Już w 2023 r. JESC zmapował ponad 150 organizacji chrześcijańskich zajmujących się żywnością w 27 krajach UE (patrz Faith Organisations and Food Policy: a research report from JESC – Our Daily Bread, w tym niektóre dzieła jezuitów). Rolnictwo i żywność są bardzo ważne na poziomie UE ze względu na zmiany klimatyczne, różnorodność biologiczną i degradację gleby, transport i odpady, bardzo kosztowną i nieefektywną Europejską Wspólną Politykę Rolną itp.
Our Daily Bread (ODB) to koalicja organizacji chrześcijańskich działających na rzecz zrównoważonej polityki żywnościowej w Unii Europejskiej. Działalność ODB jest zakorzeniona w chrześcijańskiej nauce społecznej, która inspiruje promowanie takiego modelu systemu żywnościowego, w którym troska o dobre funkcjonowanie ekosystemu całej planety jest mocno powiązana z solidarnością z ludźmi marginalizowanymi. Koalicja zapewnia dynamiczną platformę do dzielenia się wiedzą, opracowywania zaleceń politycznych i wdrażania wspólnych inicjatyw, które przekształcałyby systemy żywnościowe od poziomu lokalnego do regionalnego.
Wydarzenie inaugurujące sieć ODB odbędzie się w środę 15 stycznia o godzinie 14:00 w Chapel for Europe w Brukseli i będzie transmitowane online na żywo. Jeśli temat Cię interesuje, serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w inauguracji, zarówno na miejscu, jak i online.
Featured speakers:
- Philippe Lamberts, advisor to President von der Leyen
- Gäel Giraud SJ, economist and theologian
- András Kulja, MEP vice-chair of ENVI committee (TBC)
Other MEPs to be confirmed
What to expect:
- Network introduction
- Expert panel on EU Food Policy
- Faith-based perspectives on agricultural sustainability
Więcej o tej nowej inicjatywie – a mianowicie o Manifeście stworzonym wspólnie przez członków-założycieli – można dowiedzieć się na nowej stronie: Our Daily Bread – ODB Coalition.
Po udanym starcie projektu Future Generations Initiative – Jesuit European Social Centre, jest to kolejna „koalicja” skoncentrowana na problemach Unii Europejskiej, której przewodzi JESC.
]]>Jezuicka globalna sieć Ecojesuit dzieli się doświadczeniem 7 lat pracy na rzecz naszego wspólnego domu. Może to być inspiracja dla wciąż niewielu organizacji i wspólnot w Kościele zajmujących się zagadnieniem ekologii integralnej. Raport zatytułowany Seven years of Ecojesuit, 2017-2023: A journey of collaboration and critical social change został wydany w sierpniu 2024 r. Podsumowuje on działania Ecojesuit – inicjatywy Global Ignatian Advocacy Network (GIAN) ds. ekologii.
Czym jest Ecojesuit?
Ecojesuit założone w 2010 r. jest globalną siecią łączącą w działaniu jezuitów, ich współpracowników, wspólnoty i partnerów z całego świata. Główną misją tej inicjatywy jest promowanie ekologii integralnej oraz budowanie globalnej współpracy w trosce o wspólny dom.
Jej działania odpowiadają tym samym na wezwanie encykliki Laudato si’ (2015) i realizują Uniwersalne Preferencje Apostolskie Towarzystwa Jezusowego (2019) – kroczyć z ubogimi, towarzyszyć młodym, współpracować w trosce o Wspólny Dom.
Główne biuro Ecojesuit znajduje się na Filipinach i wspierane jest przez jezuicki instytut badawczy Environmental Science for Social Change (ESSC).
Jezuici z całego świata wraz ze świeckimi współpracownikami działają w obszarach lokalnych, regionalnych, a także na rzecz globalnej współpracy.
Działania Ecojesuit
Publikacja przedstawia aktywność Ecojesuit w latach (2017-2023), ale jest też swoistą kroniką wydarzeń tych lat i dostosowania działań do globalnych wyzwań np. pandemii COVID-19.
Spośród najważniejszych inicjatyw z ostatnich lat można wymienić:
– wydanie darmowego podręcznika online dotyczącego nauk o środowisku „Healing Earth” – promowanie treści związane z ochroną środowiska, zmianami klimatu i sprawiedliwością ekologiczną w szkołach i wspólnotach jezuickich,
– udział w COP23 w Bonn, COP25 w Madrycie, COP26 w Glasgow, COP28 w Dubaju – rzecznictwo na rzecz sprawiedliwości klimatycznej oraz organizowanie wydarzeń towarzyszących np. paneli dyskusyjnych,
– regionalny projekt „Flights for Forests” – angażowanie lokalnych społeczności i młodzieży w Azji Południowo-Wschodniej w programie wspierającym sadzenie drzew i regenerację lasów,
– organizacja rekolekcji i warsztatów „Living Laudato si’” – angażowanie młodzieży, edukatorów, osób duchownych i liderów lokalnych,
– organizacja warsztatów i konferencji m.in. w Niemczech i na Filipinach, w regionie Amazonii czy w Kolumbii,
– wspieranie wspólnot dotkniętych kryzysami – reagowanie na skutki kryzysów środowiskowych i społecznych, takich jak powodzie, susze czy degradacja środowiska, pomagając wspólnotom lokalnym w odbudowie i zrównoważonym zarządzaniu zasobami.
Przyszłość Ecojesuit
Inicjatywa Ecojesuit stoi obecnie u progu zmian związanych z wprowadzeniem nowej strategii działania oraz objęciem funkcji przez nowego głównego koordynatora – Johna Kennedy’ego SJ z Indii. Przyszłość pokaże, w jaki sposób wpłynie to na zaangażowanie i sposób odpowiedzi na kolejne stojące przed nią wyzwania.
Publikacja Seven years of Ecojesuit, 2017-2023: A journey of collaboration and critical social change została wydana przez jezuicki instytut badawczy Environmental Science for Social Change (ESSC).
Dokument (38 MB, 92 strony) jest dostępny do przeglądania i pobrania tutaj [ESSC_Seven-Years-of-Ecojesuit-A-Journey-of-Collaboration-and-Critical-Social-Change_Sept2024.pdf]
Łucja Trela
Słownik:
Ekologia integralna – kluczowe pojęcie zawarte w encyklice papieża Franciszka Laudato Si’, które wykracza poza tradycyjne ramy ekologii. Łączy kwestie środowiskowe z ekonomicznymi, politycznymi, społecznymi, kulturowymi i etycznymi, podkreślając, że przyroda nie jest oddzielona od człowieka, lecz głęboko z nim zintegrowana.
COP – Conference of the Parties (Konferencja Stron) – coroczne spotkanie państw będących sygnatariuszami Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC). Celem tych konferencji jest ocena postępów w walce ze zmianami klimatu oraz negocjowanie dalszych działań na rzecz ochrony klimatu.
Źródła:
Seven years of Ecojesuit: A journey of collaboration and critical social change. Quezon City, Philippines: Environmental Science for Social Change 2024.
Ecojesuit, Seven years of Ecojesuit, 2017-2023: A journey of collaboration and critical social change, [online], dostęp: 24.11.2024, https://www.ecojesuit.com/seven-years-of-ecojesuit-2017-2023-a-journey-of-collaboration-and-critical-social-change/
Ecojesuit, About Ecojesuit, [online], dostęp: 24.11.2024, https://www.ecojesuit.com/about/
Laudato Si Action Platform, Integral Ecology: A Holistic Approach to Global Challenges, [online], dostęp: 24.11.2024, https://laudatosiactionplatform.org/integral-ecology-a-holistic-approach-to-global-challenges/
]]>Zbliża się zima i choć kojarzy nam się z wieloma różnymi sprawami, coraz częściej w świadomości ludzi pojawia się wniosek: zima, zatem trzeba rozwiesić karmniki. Wnioskowanie bardzo słuszne i potrzebne. Dokarmianie ptaków jest prostą i skuteczną inicjatywą, popieraną przez wszystkie towarzystwa ornitologiczne w naszym kraju. Nie kosztuje dużo, daje za to dużo satysfakcji i jest realnym wpływem na lokalne środowisko. Jak przy każdych jednak formach pomocy i wsparcia, tak i tutaj obowiązuje zasada: więcej nie znaczy lepiej. Dokarmianie ptaków w okresie zimowym ma pewne ramy, do których warto się dostosować, żeby w rezultacie pomóc ptakom.
1. Karmniki
To nie jest tak, że od pierwszego dnia kalendarzowej zimy, czy nawet jesieni, trzeba rozwieszać karmniki. Z racji tego, że okres jesienny jest bardzo obfity we owoce jagodowe, nie musimy od razu ułatwiać ptakom pracy związanej z poszukiwaniem pokarmu. Wskazania, co do dokarmiania są w tej kwestii jasne: dokarmiajmy, kiedy pojawi się pierwszy śnieg i/lub mróz (tj. temperatura poniżej 0).
Karmniki warto powiesić wysoko, chociaż nie musi to być 10 m nad ziemią. Karmnik ustawiony metr czy półtora metra nad ziemią w zupełności wystarczy. No, chyba że mamy koty, lub posiadamy informacje o kotach sąsiada, które lubią zawitać w nasze okolice. Wtedy warto karmnik powiesić wyżej lub ustawić go w taki sposób, żeby ciekawskiemu kotu nie ułatwiać dojścia do żerujących ptaków.
Warto karmnik ustawić/zawiesić w miejscu choć trochę ukrytym – między gałęziami, w zakrzewieniu czy innym, ustronnym miejscu. Jeżeli ustawimy karmnik na otwartej przestrzeni, nie zmniejszy to zainteresowania, ale powieszenie go w miejscu ustronnym ułatwi ptakom żerowanie a nam długie ornitologiczne obserwacje.
Karmniki można zrobić samemu z dostępnych materiałów. Może to być kilka desek, resztka po szafce czy puste pięciolitrowe butelki po wodzie. To, co kluczowe w budowie karmnika to jakaś forma ochrony ziarna przed wodą/śniegiem/wilgocią. Zapobiega to gniciu ziarna i rozwoju pleśni czy bakterii. Dla takich 16 gramowych sikorek, kowalików czy innych strzyżyków sama zima jest wystarczającym wyzwaniem – nie dorzucajmy nowych.
A skoro o możliwych dodatkowych wyzwaniach dla ptaków mowa, warto wspomnieć tutaj o tym, co do karmnika wrzucać.
2. Pokarm
Pierwsza i podstawowa zasada: nie wrzucajmy do karmników chleba! Ani resztek jedzenia! Ani żadnych innych przetworzonych produktów, które zawierają sól i inne substancje, do których się przyzwyczailiśmy w naszej diecie. Ptaki w pierwszej kolejności potrzebują tłuszczu – źródła kwasów tłuszczowych, które później przetworzą na energię niezbędną do choćby ogrzania się i utrzymania zaskakująco wysokiej temperatury ciała, która średnio u ptaków waha się między 40-42 stopniami Celsjusza. Nasze domowe jedzenie, nawet jeżeli świeże, zawiera w sobie dużo związków, które szkodzą ptakom – chociażby sól, której w takim zwykłym chlebie jest całkiem sporo. Ptaki w pierwszym odruchu będą to jeść, jednak w dalszej perspektywie nie przyniesie im to za dużo korzyści.
Do karmnika wrzucajmy nasiona – słonecznik, dynia, czy zboża – pszenica, proso, kukurydza. Można również, starym dobrym zwyczajem, powiesić słoninę w kulkach lub innych formach – najważniejsze, żeby niesoloną. Nasiona powinny być suche, mogę być łuskane, ale nie jest to konieczne. Czy wspomniałem już, żeby nie dawać ptakom suchego chleba?
Pokarm warto uzupełniać wieczorem lub wczesnym rankiem – pamiętając, że ptaki żerują w tych kilku zimowych godzinach, kiedy świeci słońce.
Tyle uwag wprowadzających. Teraz kto może niech wiesza karmnik, wsypuje nasiona i z atlasem ptaków siada i notuje, ile zimujących gatunków naliczy (podpowiem, że 15 to minimum).
Jakub Majchrzak SJ, biolog i filozof, od roku odbywa praktykę apostolską na jezuickiej placówce w Warszawie Falenicy.
Foto: Kristof Borkowski / flickr.com
]]>
„Czas dla Stworzenia” to ekumeniczna inicjatywa przeżywana we wszystkich wspólnotach chrześcijańskich od 1 września (Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego) do 4 października (święto św. Franciszka z Asyżu)
„Czas dla Stworzenia” to szana na odnowienie relacji z naszym Stwórcą i całym Stworzeniem poprzez świętowanie, nawrócenie i zaangażowanie.
Na tej stronie znajdziesz materiał zebrany i opracowany przez jezuicką Komisję ds. Ekologii, pomocny w przeżywaniu tego czasu w jedności z siostrami i braćmi w wierze różnych denominacji. Dotyczą one np. celebrowania liturgii, impulsów do refleksji i modlitwy osobistej oraz wspólnotowej, przykłady prostych działań, a także inspiracje dla pogłębienia swojej wiedzy o ekologii integralnej w duchu Laudato si’ i zaangażowania na rzecz stworzenia.
Temat na rok 2024 brzmi: „Mieć nadzieję i działać ze Stworzeniem”
Temat przewodni „Czasu dla Stworzenia” został wybrany i opracowany przez ekumeniczny zespół (https://seasonofcreation.org/about/) zajmujący się wspólną chrześcijańską odpowiedzią na potrzebę ochrony stworzenia.
Tegoroczny temat podkreśla, że Stworzenie nie jest przedmiotem, który został stworzony na użytek człowieka – zostaliśmy powołani do relacji i współpracy z innymi stworzeniami. Pisząc „Stworzenie” wielką literą odnosimy się zarówno do stworzonego porządku, jak i tajemnicy nieustannego Bożego aktu stworzenia. Uznajemy wszystkie żywe i nieożywione części Bożego Stworzenia, okazując im nasz szacunek, mamy świadomość odpowiedzialności i współzależności ze światem przyrody.
Prezentacja wideo Orędzia Papieża Franciszka (angielski)
W swoim przesłaniu papież Franciszek zachęca do życia wiarą wcieloną, taką, która może wejść w cierpiące i pełne nadziei „ciało” innych; do połączenia sił, aby pomóc przemyśleć między innymi kwestię ludzkiej władzy, jej znaczenia i granic; do rozszerzenia harmonii między ludzkością a stworzeniem w poczuciu odpowiedzialności za ludzką i integralną ekologię oraz drogę zbawienia naszego wspólnego domu. Papież zachęca, aby z pomocą Ducha Świętego starać się żyć życiem, które staje się pieśnią miłości do Boga, do ludzkości, ze stworzeniem i dla stworzenia, i które znajduje swoją pełnię w świętości.
Symbol tego czasu jest inspirowany fragmentem Listu do Rzymian (8:19-25):
Bo stworzenie z upragnieniem oczekuje objawienia się synów Bożych. Stworzenie bowiem zostało poddane marności – nie z własnej chęci, ale ze względu na Tego, który je poddał – w nadziei, że również i ono zostanie wyzwolone z niewoli zepsucia, by uczestniczyć w wolności i chwale dzieci Bożych. Wiemy przecież, że całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia. Lecz nie tylko ono, ale i my sami, którzy już posiadamy pierwsze dary Ducha, i my również całą istotą swoją wzdychamy, oczekując – odkupienia naszego ciała. W nadziei bowiem już jesteśmy zbawieni. Nadzieja zaś, której [spełnienie już się] ogląda, nie jest nadzieją, bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda? Jeżeli jednak, nie oglądając, spodziewamy się czegoś, to z wytrwałością tego oczekujemy.
Komentarz i inspiracja do refleksji i kazania
„Stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia” (Rz 8:22)
Ten biblijny obraz przedstawia Ziemię jako matkę przeżywającą bóle porodu. Czasy, w których żyjemy, pokazują, że nie odnosimy się do Ziemi jak do daru od naszego Stwórcy, ale raczej jak do zasobu przeznaczonego do wykorzystania. Święty Franciszek z Asyżu rozumiał to, gdy odnosił się do Ziemi jako do naszej siostry i matki w swoim kantyku stworzeń – Pieśni słonecznej. Można zapytać, jak Ziemia może troszczyć się o nas, jeśli my nie troszczymy się o nią? Stworzenie jęczy z bólu z powodu naszego egoizmu i niezrównoważonych działań, które jej szkodzą. Wraz z Ziemią, wołają stworzenia wszelkiego rodzaju, w tym ludzie, którzy krzyczą z powodu konsekwencji naszych destrukcyjnych działań powodujących kryzys klimatyczny, utratę bioróżnorodności i ludzkie cierpienie, a także cierpienie Stworzenia.
A jednak jest nadzieja i oczekiwanie na lepszą przyszłość. Nadzieja w kontekście biblijnym nie oznacza stania nieruchomo i cicho, ale raczej oznacza wzdychanie i wołanie, i aktywne dążenie do nowego życia pośród zmagań. Podobnie jak podczas porodu przechodzimy przez okres intensywnego bólu, ale pojawia się nowe życie.
„Stworzenie z upragnieniem oczekuje objawienia się synów Bożych” (Rz 8:19)
Stworzenie i my wszyscy jesteśmy wezwani do oddawania czci Stwórcy, pracując razem nad przyszłością aktywnej nadziei. Tylko wtedy, gdy współpracujemy razem ze Stworzeniem, mogą narodzić się pierwociny nadziei. Św. Paweł przypomina nam, że zarówno Stworzenie i ludzkość są od początku poczęte w Chrystusie i dlatego są sobie nawzajem powierzone.
„Stworzenie z upragnieniem oczekuje objawienia się synów Bożych!” Dziećmi Bożymi są ci, którzy wyciągają ręce ku Stwórcy, z pokorą uznając się za stworzenia, aby chwalić i czcić Boga, a jednocześnie kochać, szanować, troszczyć się i uczyć się od Bożego daru stworzenia. Stworzenie nie jest dane ludzkości do używania i nadużywania, natomiast ludzkość jest stworzona jako część Stworzenia. Stworzenie jest czymś więcej niż tylko wspólnym domem, jest także kosmiczną rodziną, która wzywa nas do odpowiedzialnego działania. W ten sposób dzieci Boże otrzymały powołanie i mają ważną rolę do odegrania w objawieniu się królestwa sprawiedliwości (por. Rz 8:19).
Pierwociny nadziei (Rz 8:23-25)
Nadzieja umożliwia nam przezwyciężenie naturalnego prawa rozkładu. Nadzieja jest nam dana przez Boga jako ochrona i zabezpieczenie przed bezsensem. Tylko przez nadzieję możemy w pełni zrealizować dar wolności. Wolność do działania nie tylko w celu osiągnięcia przyjemności i dobrobytu, ale po to, aby osiągnąć etap, w którym jesteśmy rzeczywiście wolni i odpowiedzialni. Wolność i odpowiedzialność pozwalają nam uczynić świat lepszym miejscem.
Działamy na rzecz lepszej przyszłości, ponieważ wiemy, że Chrystus pokonał śmierć spowodowaną przez nasze grzechy. Na Ziemi jest wiele bólu z powodu naszych błędów. Nasze strukturalne i ekologiczne grzechy zadają ból Ziemi i wszystkim stworzeniom, w tym nam samym. Wiemy, że wyrządziliśmy wiele szkód Stworzeniu i światu, w którym żyjemy, z powodu naszych zaniedbań, z powodu ignorancji, ale także, w wielu przypadkach, z powodu naszego nieustannego pragnienia zaspokojenia nierealistycznych egoistycznych marzeń (por. Rzymian 8:22).
Jest takie zdanie powszechnie przypisywane świętemu Augustynowi, które mówi: „Nadzieja ma dwie piękne córki. Ich imiona to gniew i odwaga; gniew na to, jakie rzeczy są i odwagę, aby zobaczyć, że nie pozostają takie, jakie są”. Kiedy jesteśmy świadkami wołania i cierpienia Ziemi i wszystkich stworzeń, niech święty gniew poruszy nas do odwagi, by mieć nadzieję i aktywnie działać na rzecz sprawiedliwości. Wierzymy, że wcielenie Syna Bożego daje wskazówki, które pozwalają nam stawić czoła niepokojącemu stanowi świata. Bóg jest z nami w naszych wysiłkach, aby odpowiedzieć na wyzwania świata, w którym żyjemy (por. Rz 8:23).
Istnieją różne formy nadziei. Nadzieja nie jest jedynie optymizmem. Nie jest utopijną iluzją. Nie jest oczekiwaniem na magiczny cud. Nadzieja to zaufanie, że nasze działanie ma sens, nawet jeśli jego rezultaty nie są natychmiast widoczne (por. Rz 8:24). Nadzieja nie działa sama. Wcześniej w liście do Rzymian św. Paweł Apostoł wyjaśnia ścisły związek nadziei z procesem wzrostu: „wytrwałość [rodzi] wypróbowaną cnotę, wypróbowana cnota zaś – nadzieję” (Rz 5:4). Cierpliwość i wytrwałość są bliskimi towarzyszami nadziei. Są to cechy, które prowadzą do nadziei.
Wiemy, jak ważne jest podjęcie odważnych działań w celu powstrzymania kryzysu klimatycznego i ekologicznego. Wiemy również, że ekologiczne nawrócenie jest powolnym procesem, ponieważ ludzie są zbyt uparci, by zmieniać swoje umysły, serca i sposoby życia. Czasami nie wiemy, jak powinny wyglądać nasze działania. Podczas naszej podróży przez życie, każdego dnia przychodzą nam nowe pomysły i inspiracje, aby znaleźć lepszą równowagę między pilnością sytuacji a powolnym rytmem długotrwałych zmian. Możemy nie w pełni rozumieć wszystko, co się dzieje, możemy nie rozumieć dróg Boga, ale jesteśmy wezwani do zaufania i podążania za konkretnymi i trwałymi działaniami, idąc za przykładem Chrystusa, Odkupiciela całego kosmosu (por. Rz 8:25).
W niektórych językach tłumaczenie Pawłowego fragmentu wyraża, że nadzieja nie jest biernym oczekiwaniem, ale raczej aktywną nadzieją (por. Rz 8:20-21). Wiele możemy się nauczyć od innych kultur i krajów na temat tego, jak mieć nadzieję i działać razem ze Stworzeniem. Portugalski czasownik „esperançar”, jak również hiszpański „esperanzar”, dobrze wyrażają, że nadzieja musi być rozumiana jako czasownik aktywny, aby uniknąć wpadnięcia w pułapkę powierzchownej pozytywności. W języku francuskim także znajdziemy dwa różne sposoby mówienia o tym pojęciu: „espoir”, które przywołuje postawę oczekiwania i „espérance”, które wyraża aktywną nadzieję w świetle Boga. Ten sam niuans pojawia się w języku arabskim, który rozróżnia między „amal ( لما )„ i »raja« ( ءاجر )”, pokazując, że jest o wiele więcej do przemyślenia na temat tego, co mamy na myśli, kiedy mówimy o „nadziei”.
Zobacz też: Ks. Stanisław Haręzga, Nadzieja przyszłej chwały. W wizji św. Pawła z Listu do Rzymian, artykuł w najnowszym numerze Życia duchowego 119/2024.
Kiedy zorganizować świętowanie Czasu dla Stworzenia?
- w niedzielę, 1 września, na otwarcie Czasu dla Stworzenia;
- i/lub w niedzielę, 6 października, na zamknięcie tego okresu;
- ewentualnie w piątek, 4 października – jeśli życie parafii lub wspólnoty pozwala na obchody w dni powszednie;
- i/lub w każdy inny dzień, który ma znaczenie dla parafii lub wspólnoty.
Przygotowując się do organizacji „Czasu dla Stworzenia” we własnej wspólnocie, dobrze jest pamiętać, że bardziej niż wydarzenia warto umożliwiać spotkania, aby praktykować słuchanie w duchu ekumenizmu, angażując się wspólnie w działania na rzecz naszego wspólnego domu oraz inspirując duchowością ekologiczną, aby podjąć naszą odpowiedzialność jako opiekunowie Stworzenia.
Celebrowanie „Święta Stworzenia” w niedzielę, 1 września
Święto Stworzenia przypada w tym roku 1 września. Znane jest również jako Dzień Stworzenia lub Światowy Dzień Modlitwy za Stworzenie. Jest ono ważną uroczystością, która inspiruje i karmi duchowo cały „Czas dla Stworzenia”, który z niego wypływa. Oprócz tego, że jest to czas pokuty za nasze zbezczeszczenie daru Stworzenia oraz modlitwy o jego uzdrowienie i zbawienie, to święto czci Boga jako Stwórcę i upamiętnia wielką tajemnicę stworzenia kosmosu. Innymi słowy, nie chodzi tylko o świętowanie „Stworzenia jako stworzonego świata”, którym Bóg nas obdarzył, ale przede wszystkim o świętowanie „Stworzenia jako fundamentalnej tajemnicy” naszej chrześcijańskiej wiary. Krótko mówiąc, jest to moment, aby podziękować i chwalić Boga jako Stwórcę. Warto przypomnieć wspólnocie o podwójnej symbolice niedzieli jako zarówno „dnia stworzenia” („pierwszego dnia tygodnia”, kiedy Bóg rozpoczął akt stwórczy, zgodnie z Księgą Rodzaju 1), jak i „dnia zmartwychwstania”.
Liturgia
Msza za Stworzenie (wbrane propozycje z broszury przygotowanej przez Laudato Si’ Movement)
Msza za Stworzenie to celebracja eucharystyczna ze szczególnym naciskiem na świętowanie Bożego daru stworzenia. Jest ona zgodna ze strukturą standardowej mszy katolickiej, ale jest wzbogacona o symbole i oprawę, które wzmacniają biblijne pojęcie modlitwy razem z całym stworzeniem. W ten sposób celebracja zachęca wiernych do świadomej refleksji nad związkiem między naszą wiarą a Bożym stworzeniem. Jak stwierdzono w Katechizmie Kościoła Katolickiego: „W Ofierze Eucharystycznej całe stworzenie umiłowane przez Boga zostaje przedstawione Ojcu, jakby oddane Mu przez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa” (KKK 1359).
Znak krzyża na rozpoczęcie
Niech łaska i pokój od naszego Boga Stwórcy, który umieszcza nas pośród rozległego i rozszerzającego się Wszechświata na naszej pięknej i kruchej planecie, będą z wami!
Wprowadzenie
Zebraliśmy się tu dzisiaj w imię Bożego Ducha Stwórcy, który w miłości rodzi cały wszechświat pełen stworzeń, oraz w imię Słowa Bożego, wypowiedzianego w ciszy, nadającego kształt i formę całemu stworzeniu, a także w imię Mądrości Bożej, która tka rozwijającą się sieć życia, objawiając swoją mądrość poprzez wiele różnych głosów stworzenia.
Obrzęd pokutny
Panie, Ty zapraszasz nas do komunii miłości z całym stworzeniem: Panie, zmiłuj się nad nami!
Chryste, jesteśmy ludem pragnącym uzdrowienia ran Matki Ziemi i pojednania z naszymi bliźnimi: Chryste, zmiłuj się nad nami!
Panie, otwórz nasze serca, abyśmy mogli usłyszeć wołanie ziemi i płacz ubogich. Panie, zmiłuj się nad nami!
Kolekta
Módlmy się. „Wszechmogący Boże, który jesteś w całym wszechświecie oraz w najmniejszym z Twoich stworzeń, Ty, który otaczasz swą czułością wszystko, co istnieje, ześlij na nas moc swojej miłości, byśmy zatroszczyli się o życie i piękno. Napełnij nas pokojem, abyśmy żyli jak bracia i siostry i nikomu nie wyrządzali krzywdy. Boże ubogich, pomóż nam uratować opuszczonych i zapomnianych tej ziemi, którzy znaczą tak wiele w Twoich oczach” (Laudato Si’ 246). Prosimy Cię o to przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg na wieki wieków. Amen.
Modlitwa wiernych
Boże Stworzycielu, gdy świętujemy Czas dla Stworzenia, naucz nas dostrzegać Twoje ślady w pięknie stworzenia. Pomóż nam słuchać głosu stworzenia, zainspiruj nas do poszanowania praw wszystkich ludzi i wszystkich żyjących gatunków, zainspiruj do dzielenia się Twoimi darami dzisiaj i do bycia zawsze świadomymi tych, którzy przyjdą po nas jutro.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Boże wszelkiego życia, dziękujemy Ci za dar Ziemi, naszego wspólnego domu. Obecnie wielu ludzi, oceany i ekosystemy Ziemi walczą o przetrwanie. Pomóż nam zmienić nasze postępowanie i prowadź nas do życia w prostocie i komunii, czyniąc potrzeby naszych bliźnich i oddawanie Tobie czci naszą troską.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Módlmy się, aby globalne porozumienia mające na celu zmniejszenie naszego wpływu na planetę i opiekę nad ubogimi były honorowane przez rządy na całym świecie. Boże, daj odwagę światowym przywódcom, aby priorytetowo traktowali dobro naszej planety i podejmowali kluczowe decyzje z korzyścią dla całej społeczności Ziemi.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Módlmy się za siebie nawzajem, abyśmy mogli żyć zgodnie z wizją i wartościami encykliki papieża Franciszka Laudato si’. O trosce o nasz wspólny dom. W szczególności módlmy się o zwrócenie większej uwagi na sprawiedliwość społeczną, sprawiedliwość klimatyczną i sprawiedliwość międzypokoleniową.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Panie, modlimy się, abyśmy mogli głębiej docenić piękno i różnorodność wszystkiego, co stworzyłeś. Podczas naszej podróży przez proces synodalny, pomóż nam również słuchać głosu stworzenia, aby uznać, jak głęboko jesteśmy połączeni ze sobą nawzajem i ze światem przyrody.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Panie, w duchu wezwania Twojego Syna, Jezusa, do naśladowania Go poprzez wyrzeczenie się siebie, pragniemy ograniczyć wszelki szkodliwy konsumpcjonizm, marnotrawstwo i zanieczyszczenie, a zamiast tego budować harmonijne relacje ze sobą nawzajem i światem przyrody.
Boże Stworzycielu, wysłuchaj nas, Panie.
Trzecia Prefacja Zwykła: Bóg Stwórca i Odkupiciel człowieka
-Pan z wami. – I z duchem twoim.
-W górę serca. -Wznosimy je do Pana.
-Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu. -Godne to i sprawiedliwe.
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, * abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, *Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże. Ty przez umiłowanego Syna swojego stworzyłeś człowieka * i w swojej dobroci odrodziłeś go do nowego życia. *Dlatego służą Tobie wszystkie stworzenia, * wysławiają Ciebie wszyscy odkupieni * jednym sercem błogosławią Ciebie Twoi Święci. My także razem z wszystkimi Aniołami * głosimy Twoją chwałę, z radością wołając: Święty…
Modlitwa eucharystyczna
Sugerujemy IV (lub III) Modlitwę Eucharystyczną, która ma kosmiczną oprawę i dobrze współbrzmi z treściami Mszy za Stworzenie.
Modlitwa po Komunii
Módlmy się. „Ulecz nasze życie, byśmy strzegli świata, a nie łupili go, byśmy rozsiewali piękno, a nie skażenie i zniszczenie. Dotknij serc tych, którzy szukają jedynie zysków kosztem ubogich i ziemi. Naucz nas odkrywania wartości każdej rzeczy, kontemplowania w zadziwieniu, uznania, że jesteśmy głęboko zjednoczeni z każdym stworzeniem w naszej pielgrzymce ku Twej nieskończonej światłości. Dziękujemy, że jesteś z nami każdego dnia. Wspieraj nas, prosimy, w naszych zmaganiach na rzecz sprawiedliwości, miłości i pokoju” (Laudato si’ 246). Prosimy Cię o to w imię Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, jeden Bóg, na wieki wieków. Amen.
Błogosławieństwo końcowe
Wprowadzenie: Idąc do naszych domów w świetle Chrystusa, Zbawiciela całego kosmosu, dziękujmy za sposób, w jaki jesteśmy podtrzymywani i otoczeni troską przez stworzenia. Karmione chlebem i winem, Ciałem i Krwią Chrystusa, niech nasze serca pozostaną niezłomnymi pielgrzymami w podróży ku uzdrowieniu i pojednaniu między ludzkim i nie-ludzkim światem przyrody. Niech nasza wdzięczność prowadzi nas do życia w pokorze i kroczenia z troską i szacunkiem dla wszystkiego, co Bóg stworzył.
***
Kolekta i modlitwa po komunii pochodzą z końcowej modlitwy zawartej w Laudato si’. Jeśli te modlitwy nie są używane, można również rozważyć zakończenie mszy świętej jedną z końcowych modlitw z Laudato si’ przed rozesłaniem. W takim przypadku cała wspólnota może odmówić tę modlitwę razem.
- Inne materiały do przygotowania celebracji Eucharystii z wątkami dotyczącymi stworzenia znajdują się na stronie portalu „Święto stworzenia”
- Organizacja ekumenicznego nabożeństwa modlitewnego to prosty i piękny sposób na świętowanie tego okresu. „Czas dla Stworzenia” daje wspaniałą okazję do nawiązania kontaktu z chrześcijanami innych wyznań.
Wskazówki do osobistej modlitwy
Ignacjańska „Kontemplacja pomocna do uzyskania nadziei (Ad spem)” (por. Ćwiczenia duchowe nr 230-237).
Należy zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Pierwszą jest to, że nadzieję należy opierać bardziej na czynach niż na słowach. Po drugie nadzieja polega na wspólnym działaniu płynącym z miłości, tworząc nowe, pozytywne możliwości. Przy tym inicjatywa zawsze pochodzi z komunii Trójcy Świętej, która działa wśród nas przez Ducha Świętego. Nasze szczęście polega na wolnej odpowiedzi poprzez ufne i twórcze zaangażowanie się w Boże działanie.
Prosić o to, czego chcę i pragnę: poproszę o pełne wdzięczności dostrzeganie odnawiającego działania Boga przez Jego Ducha, abym mógł w nim uczestniczyć z radością i entuzjazmem.
Punkt pierwszy: Odnawiające działanie Boga w mojej własnej historii życia.
Przypomnę sobie ślady nadziei, których doświadczyłem w moim życiu – od mojego stworzenia, przez odkrycie wiary, aż po moje osobiste powołanie – zastanawiając się nad tym, jak wiele pełnych nadziei początków oraz nowych początków dał mi Bóg, mój Pan. Uświadomię sobie, jak zaskakująco i uzdrawiająco On w tym działał i jak bardzo ten sam Pan pragnie przyjąć mnie do swojej Komunii oraz dać mi wiarę w Jego obietnicę i w sens moich działań, niezależnie od ich widocznego sukcesu. (Można odmówić Suscipe)
Punkt drugi: Odnawiające działanie Boga w stworzeniu.
Rozważę, jak Bóg nieustannie odnawia stworzenie, dając rzeczom ich istnienie, roślinom wzrastanie, zwierzętom zmysłowe odczuwanie, a ludziom duchowy wgląd i niemal nieograniczoną zdolność do współpracy. Rozważę, jak Bóg podtrzymuje wszystko, pomimo niesionego przez ludzi zniszczenia, oraz przyciąga do nowej wiosny; jak kwiaty rozkwitają na ruinach wojennych; jak dzikie zwierzęta odzyskują opuszczone terytoria i rozprzestrzeniają się ponownie; jak rany poranionych ludzi goją się i stają się źródłem pojednania, sprawiedliwości i pokoju. Tak samo we mnie: rozważę, jak On mnie przenika, uzdrawia i uświęca, czyniąc ze mnie świątynię Ducha Świętego, twórczy obraz mojego Stwórcy. (Można odmówić Suscipe)
Trzeci punkt: Boże zaproszenia, by stać się współpracownikiem w Jego odnawiającym działaniu.
Rozważę, jak Bóg nieustannie stwarza dla mnie nowe możliwości i szanse we wszystkich stworzonych rzeczach. Zachowuje się jak artysta, który nie szczędzi wysiłków, by poruszyć moje serce poprzez swoje dzieła, abym sam stał się twórczy. W ten sposób, z moją pomocą, chce doprowadzić świat do spełnienia Jego Nowego Stworzenia. Tak więc jest obecny i działa w stworzeniach, które wołają o moją opiekę i inspirują mnie; w niedoskonałych, ale autentycznych ludzkich inicjatywach, przebudzeniach i ideach, zza których prześwituje wspaniała Boża obietnica i które zapraszają mnie do współpracy; w ubogich, uciskanych i cierpiących, z którymi bliskość zbliża mnie do Chrystusa; oraz w głoszeniu Jego Kościoła, które prowadzi do akceptacji i nawrócenia oraz umieszcza mnie we wspólnocie wierzących. (Można odmówić Suscipe)
Punkt czwarty: Zmartwychwstały Chrystus jako źródło odnowy.
Kontempluję zmartwychwstałego Chrystusa, którego rany są przemienione i którego światło oświetla całe stworzenie, jak z pogodną twarzą zwraca się do mnie i jak promieniuje Jego radość. Uświadomię sobie, że cała moja nadzieja, cała moja moc miłości, wszystkie moje fizyczne i duchowe zdolności oraz całe moje dążenie do zmiany jest odbiciem Jego doskonałej nadziei i miłującej mocy, Jego ducha i Jego kosmicznego ciała, odbiciem Jego dążenia do tego, by pewnego dnia być wszystkim we wszystkich. (Można odmówić Suscipe)
Suscipe (o nadziei):
Zabierz, Panie, i przyjmij, moje pragnienie czynienia dobra, moją tęsknotę za sprawiedliwością, pokojem i integralnością stworzenia, cały mój czas, moje możliwości, dary i talenty. Ty mi je dałeś, oddaję je Tobie. Wszystko jest Twoje, rozporządzaj tym zgodnie z Twoją wolą. Daj mi tylko Twoją miłość i nadzieję. To mi wystarczy.
Zakończ rozmową z Bogiem-Stworzycielem i modlitwą Ojcze nasz.
Autor: Fabian Moos SJ
Lektura duchowa
W duchu refleksji i modlitwy warto przeczytać Orędzie papieża Franciszka na Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego, 1.09.2024 r.
Punkty do rozmowy w grupie o tegorocznym temacie i symbolu: „Różne wymiary nadziei”
– Chrześcijańska nadzieja nie jest powierzchowna, jest konkretna. Nasza nadzieja jest zakorzeniona w Bożych obietnicach i czynach.
– Potrzeba metanoi, ekologicznego nawrócenia i pojednania z Ziemią. Duch Święty jest tym, który kieruje naszym nawróceniem, prowadząc nas głębiej w zrozumienie, że jesteśmy kosmiczną rodziną.
– Aby zmienić system, musimy zmienić nasze nastawienie.
– Ważne jest dla nas słuchanie głosów, które krzyczą i jęczą, społeczności, które tracą ziemię i środki do życia z powodu zmian klimatycznych, wymierania gatunków, rozkładów ekosystemów, zniszczeń z powodu przemysłu wydobywczego.
– Aktywną nadzieję w naszych chrześcijańskich wspólnotach można dostrzec w trosce o Stworzenie,
słysząc głos ubogich, słysząc wołanie Ziemi.
– Nadzieja inspiruje nas do działania; ponieważ mamy nadzieję, możemy działać i widzieć to, na co mamy nadzieję.
– Zbiorowe działanie daje nadzieję tym, którzy cierpią z powodu lęku klimatycznego, przytłoczonych faktem, że czas ucieka. Chrześcijańska nadzieja napędza działania.
– Transformacja wymaga czasu, musimy być cierpliwi. Nadzieja jest również procesem, wymaga cierpliwości.
– Nadzieja to wiara w rzeczy, których nie widzimy, nadzieja to świadomość, że jutro będzie lepsze, ponieważ Chrystus zmartwychwstał, pokonał wszelkie zło. Życie przezwycięża wszystko.
– Aktywna nadzieja to wartość niepieniężna, która ma moc zmieniania świata.
Modlitwa inspirowana Pismem Świętym:
Do modlitwy można wykorzystać tekst św. Pawła z Listu do Rzymian, rozdział 8, wersety 19-25. Tekst ten i komentarz do niego znajdują się na początku tej strony
Ignacjański rachunek sumienia w świetle stworzenia
Ignacjański rachunek sumienia to sposób na to, by strzec ekologicznego nawrócenia i wyciągać z niego właściwe konsekwencje. Pomimo nazwy, nie chodzi tu jedynie o grzechy. Ekologiczną wersję tej modlitwy, paralelną do pięciopunktowego tradycyjnego ujęcia, zaproponował Joseph Carver SJ. Warto ją rozwinąć w duchu trynitarnej teologii stworzenia, przedstawionej w encyklice Laudato si’ (LS 238).
Zrób znak krzyża i poproś Ducha Świętego o światło.
- Modlitwę zacznij od dziękczynienia i wdzięczności za dary, które Bóg Ojciec ofiarował ci dziś w całym stworzeniu. Wszelkie stworzenie odzwierciedla piękno i błogosławieństwo Boga. On sam daje w nim siebie. Zapytaj siebie: w którym momencie i miejscu byłem tego najbardziej świadomy dzisiaj?
- Proś o serce otwarte na poruszenia Ducha Świętego Stworzyciela, który na pewno inspirował cię do troski o stworzenie. Czy jesteś w stanie zidentyfikować te poruszenia i określić, kiedy i gdzie robiłeś świadome wysiłki, aby zatroszczyć się o Boże stworzenie w mijającym dniu?
- Spójrz na trudności i radości, jakich dzisiaj doświadczyłeś w tej trosce. Pytaj Boga, jak dzisiaj byłeś przyciągany do Boga poprzez stworzenie? Jak byłeś dzisiaj zapraszany do odpowiedzi na Boże działanie w stworzeniu? Czy jest jakiś aspekt twojej relacji ze stworzeniem, który wymaga zmiany?
- Stając przed Jezusem Chrystusem, przez którego i dla którego wszystko zostało stworzone, proś o prawdziwą i jasną świadomość twojej grzeszności, brak odpowiedzi na potrzeby stworzenia, sprzeniewierzania się mu. Jak mógłbyś naprawić pęknięcia w twojej relacji ze stworzeniem?
- W końcu proś o nadzieję na przyszłość, proś o większą wrażliwość i wyczucie Bożej żywej obecności w całym stworzeniu, o poczucie współodpowiedzialności i solidarności, więzi i komunii ze wszystkim, co Bóg stworzył. Proś o łaskę widzenia świata oczami Jezusa, który we wszystkim odkrywał przesłanie Boga, bo cała rzeczywistość zawiera w sobie znamię Trójcy Świętej (LS 239).
Zakończ modlitwą Ojcze nasz.
Impulsy do modlitwy we wspólnocie
(parafia, grupa modlitewna, szkoła, różne wspólnoty chrześcijańskie, rodzina, przyjaciele…).
Zorganizuj nabożeństwo na łonie przyrody
– Aby w pełni celebrować Boże stworzenie, dobrze jest, jeśli to możliwe, zorganizować wspólną modlitwę poza budynkiem i chwalić Pana Boga w kontekście Bożego stworzenia – ono już czci wymownie Boga: nawet góry, rzeki i drzewa czczą Pana po prostu robiąc to, do czego Bóg je stworzył!
– Warto rozważyć miejsce o jakimś szczególnym, ekologicznym znaczeniu:
* Jeśli jest to miejsce o wielkim naturalnym pięknie, to można skupić się na dziękczynieniu Bogu i zobowiązaniu się do ochrony tego miejsca i innych, podobnych.
*Jeśli jest to miejsce, w którym widać w szczególny sposób degradację środowiska, dobrze jest skupić się na wyznaniu naszych grzechów środowiskowych i żalu z powodu utraconych różnorodnych głosów stworzeń oraz podjąć zobowiązanie do działań zmierzających do uzdrowienia i przywrócenia dobrego stanu przyrody.
– W celu przygotowania miejsca modlitwy dzieci i dorośli mogą zebrać z okolicy jakieś symboliczne przedmioty. Symbole te mogą reprezentować „owoce ziemi i pracy rąk ludzkich”, a także służyć jako przypomnienie głosów całego stworzenia, które przyłącza się do modlitwy.
– Warto uwzględnić chwilę ciszy, aby posłuchać przyrody i bez słów dołączyć się do pieśni uwielbienia, jaką śpiewają stworzenia.
– Zamiast kazania czy homilii, można podzielić zgromadzonych na grupy, aby przeprowadzić krótkie dzielenie się stosownym fragmentem Biblii (np. tekstem z Listu do Rzymian 8, 19-25).
Inne inicjatywy
Materiały Caritas Polska
Caritas Polska, jako promotor Czasu dla Stworzenia pod patronatem KEP, zaproponowała by hasłem tegorocznego Czasu dla Stworzenia było „Kupuję Umiar”. Ma to wskazać na źródłową przyczynę całego, wielopłaszczyznowego kryzysu przyrodniczego, którą to przyczyną jest konsumpcjonizm, nakręcany tzw. logiką rynku. Odpowiedzią katolików na wszechobecny nadmiar i przesyt powinien był naturalny dla świadomego człowieka umiar.
Wspólna lektura encykliki „Laudato si’”
W okresie „Czasu dla Stworzenia” można utworzyć grupę dyskusyjną, która wspólnie czyta i omawia Encyklikę Papieża Franciszka: Laudato si’. W trosce o wspólny dom (2015)
Spacer lub pielgrzymka
Warto zorganizować spacer kontemplacyjny nad lokalną rzeką lub w okolicznym lesie w celu medytowania nad darem Bożego stworzenia i naszą odpowiedzią na ten dar, aby przeżyć głębszy związek z całym otaczającym nas życiem.
Można też zorganizować pielgrzymkę do ważnego miejsca ekologicznego lub miejsca, które jest świadkiem niesprawiedliwości ekologicznej lub społecznej. Pielgrzymka może zakończyć się nabożeństwem modlitewnym.
Dzielenie się swoimi doświadczeniami
Dobrze jest udokumentować wydarzenia i działania zdjęciami lub filmami oraz udostępnić je w swoich kanałach i na swoich stronach w internecie wraz z krótką (lub dłuższą) notatką. Mogą one zainspirować do modlitwy i działania na rzecz ochrony stworzenia ludzi na całym świecie. Zdjęcia pojawią się na ekumenicznym, chrześcijańskim portalu SeasonOfCreation.org, jeśli użyje się hashtagu #SeasonOfCreation.
Praktyka nowych, „ekologicznych” uczynków miłosierdzia
Owocem Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia (2015/2016) jest rozszerzona przez papieża Franciszka lista tradycyjnych uczynków miłosierdzia. Dwa nowe to: ósmy uczynek miłosierdzia względem duszy: „Zachwycić się dziełem stworzenia”, oraz ósmy uczynek miłosierdzia względem ciała: „Dbać o świat – nasz wspólny dom”. Warto przełożyć je na konkretne zachowania. Więcej o uczynkach miłosierdzia w jezuickim podejściu przeczytasz tutaj: „Ekologiczna troska co do duszy i co do ciała” oraz tutaj: „Ekologiczne uczynki miłosierdzia”.
„Czas dla Stworzenia” – okazja do zrobienia kolejnego kroku w kierunku zmiany stylu życia
Nasze indywidualne działania są ważne: świętowanie stworzenia, udział w sprzątaniu świata, sadzenie drzew i zmniejszanie naszego śladu węglowego to tylko to niektóre z natychmiastowych działań, które możemy podjąć. Trzeba również zdać sobie sprawę, że potrzebujemy potężnego ruchu sprawiedliwości. Chrześcijanie i ludzie dobrej woli razem mogą być potężną rzeką sprawiedliwości i pokoju, która ożywi ziemię i przyszłe pokolenia, rzeką, która może poruszyć góry niesprawiedliwości.
Dla pogłębienia i dalszego zaangażowania
Duchowość ignacjańska dla ekologicznego nawrócenia
Czy duchowość ignacjańska może – obok innych tradycji humanistycznych, naukowych i religijnych – inspirować do głębokiego rozumienia stworzenia oraz pobudzać do odpowiedzialności i troski o Ziemię?
- Jacek Poznański SJ, Ćwiczenia duchowe w świetle Laudato si’, udostępniony na stronach Apostolstwa Modlitwy – Papieskiej Światowej Sieci Modlitwy.
- Jacek Poznański SJ, Zarys ignacjańskiej duchowości stworzenia , na stronie jezuickiego kwartalnika „Życie duchowe” (119/2024).
Międzykontynentalne sympozjum o Ćwiczeniach duchowych św. Ignacego z Loyoli
W dniach 10-16 czerwca 2024 r., w Międzynarodowym Centrum Duchowości Cova Sant Ignasi w Manrezie w Hiszpanii odbyło się sympozjum o światowym zasięgu poświęcone tematowi: „Ćwiczenia duchowe i nawrócenie ekologiczne”. Podjęty został problem, w jaki sposób doświadczenie Ćwiczeń może promować świadomość i zmianę postawy wobec kryzysu ekologicznego. Zaproszeni zostali prelegenci z różnych części świata, którzy są zaangażowani w ten obszar i którzy podejmowali także refleksję nad związanym z nim doświadczeniem duchowym. Podjęli się oni przestudiowania czterech tygodni ignacjańskich Ćwiczeń duchowych, aby zbadać ich potencjał w odpowiedzi na to współczesne wyzwanie, przed którym staje cała ludzkość. Więcej o sympozjum, jego celach i metodyce na stronie jezuici.pl.
Playlista z referatami i dyskusjami (w języku angielskim i hiszpańskim z tłumaczeniami symultanicznymi na te języki) jest dostępna na youtube Cova Sant Ignasi, w języku angielskim oraz w języku hiszpańskim.
Najnowszy numer jezuickiego kwartalnika Życie Duchowe (Lato, 119/2024) pt. „Mistyka stworzenia”.
Numer otwierają artykuły odwołujące się do Biblii. Maria Miduch ukazuje Boga jako miłośnika życia, który stworzył i kocha nie tylko człowieka, ale całe stworzenie. Dariusz Kowalczyk SJ pisze o trynitarnej mistyce stworzenia, nawiązując do żydowskiej teorii tzimtzùm, według której Bóg przed stworzeniem świata wycofał się, by zrobić miejsce dla nie-Boga. Wybór żydowskich komentarzy dotyczących stworzenia świata prezentuje rabinka Małgorzata Kordowicz. Z kolei ks. Mariusz Rosik wyjaśnia, jak winniśmy rozumieć zaproszenie Boga, by czynić sobie ziemię poddaną, a ks. Stanisław Haręzga ukazuje nadzieję przyszłej chwały płynącą dla całego stworzenia w wizji św. Pawła z Listu do Rzymian. W numerze prezentujemy też spojrzenie na świat wybranych świętych żyjących przed wiekami i ludzi nam współczesnych, których podejście do stworzenia i troski o nie pozostaje cały czas aktualne i może być cenną wskazówką w działaniach na rzecz ekologii, w tym także ekologii ducha. Wśród tekstów na ten temat między innymi artykuły: Leona Nieściora OMI o przyczynku św. Augustyna do ekologii integralnej, Justyny Łukaszewskiej-Haberkowej o ekologii św. Hildegardy z Bingen, Stanisława Jaromiego OFMConv o „Laudato si’” i św. Bonawenturze, Pawła Hańczaka OCD o zachwycie nad światem świętych Karmelu, Roberta Danieluka SJ o wrażliwości na piękno stworzenia pierwszych jezuickich misjonarzy, Jolanty Koszteyn o Piotrze Lenartowiczu SJ, nazwanym przez Autorkę „Bożym przyrodnikiem”, oraz wspomnienie Magdaleny Jaroszewicz o ks. Romanie Rogowskim – mistrzu mistyki przyrody. W „Duchowości Ćwiczeń” artykuł Jacka Poznańskiego SJ, który w zarysie przedstawia ignacjańską duchowość stworzenia.
Artykuły dostępne online:
Ks. Stanisław Haręzga, Nadzieja przyszłej chwały. W wizji św. Pawła z Listu do Rzymian
Paweł Hańczak OCD, Piękno i tajemnica stworzenia u świętych Karmelu
Sympozjum i monografia poświęcona Adhortacji Apostolskiej Laudate Deum. O kryzysie klimatycznym Papieża Franciszka (2023)
W październiku 2023 roku z inicjatywy Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie oraz Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu – REFA odbyła się w Krakowie dyskusja panelowa pt. „Papież Franciszek: LAUDATE DEUM. Adhortacja apostolska w sprawie kryzysu klimatycznego”. Wprowadzenie w formie specjalnego nagrania wideo przygotował Msgr Anthony Onyemuche Ekpo z Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka w Watykanie.
W części pierwszej głos zabrali eksperci: Dr Stanisław Jaromi OFMConv (REFA), który przedstawił zasadnicze punkty „Laudate Deum”, następnie Patryk Białas (REFA) omawiał różne reakcje na kryzys klimatyczny. Prof. Cezary Kościelniak (UAM) zaprezentował swoją refleksję o paradygmacie technokratycznym i polityce międzynarodowej w ujęciu „Laudate Deum”. Na koniec części eksperckiej, prof. Józef Bremer SJ (UIK) omówił zagadnienie koncepcji rozwoju, szczególnie w kontekście szybkich przemian technologicznych, takich jak sztuczna inteligencja.
W drugiej części oddano głos aktywistom. Agnieszka Mędrek ze Stowarzyszenie Drwinka opowiedziała o swoich doświadczeniach z troską o lokalny ekosystem rzeczny w jednej z dzielnic Krakowa. Teresa Stanek ze studenckiego Koło Ekologiczne VIRIDIS UIK opowiedziała o troskach i nadziejach młodych. Ponownie Patryk Białas, tym razem jako działacz kilku stowarzyszeń i fundacji, m.in. BoMiasto, wskazywał na radykalne przemiany lokalnego środowiska pod wpływem działalności człowieka. Debatę zakończyła degustacja lokalnych ekologicznych dań przygotowanych przez gospodarstwo ekologiczne „Herbaciane Pola” z Jeleśni na Orawie, górskim terenie w południowej Polsce.
Panel odbył się w czwartek, 19 października 2023r.,, w budynku Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Wydarzenie prowadził dr Jacek Poznański SJ (UIK). Zapis całego panelu jest dostępny na kanale youtube UIK.
Omówienie debaty na portalu „Święto Stworzenia”.
Monografię pt. „Laudate Deum. Papieża Franciszka walka o klimat” pod red. o. Stanisława Jaromiego OFMConv. można nabyć w Księgarni Internetowej Wydawnictwa WAM.
Inne jezuickie (i nie tylko) miejsca warte odwiedzenia
- Informacje o jezuickich zaangażowaniach na rzecz sprawiedliwości społecznej i ekologii na całym świecie i w Polsce możesz przeczytać na głównym portalu informacyjnych Jezuitów w Polsce w zakładce „Troszczyć się o wspólny dom” (jedna z czterech preferencji apostolskich Towarzystwa Jezusowego w latach 2019-2029).
- Redakcja „Modlitwy w drodze” przygotowała w 2021 roku rekolekcje o stworzeniu pt. „A Bóg widział…”, które można odprawić sobie w dowolnym czasie, korzystając z własnego smartfona.
- Źródłowe teksty Kościoła poświęcone ekologii zawiera biblioteczka portalu „Święto Stworzenia”.
- Ekologiczne aktualności można znaleźć na portalu chrześcijańskich ekologów „Święto Stworzenia”.
- Działalność studenckiego Koła Naukowego VIRIDIS działającego przy Instytucie Filozofii jezuickiego Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie.
- Wiele naukowych artykułów poświęconych ekologii integralnej, ekoetyce, ekofilozofii, zrównoważonemu rozwojowi i innym zagadnieniom zawiera czasopismo „Studia Ecologiae et Bioethicae”wydawane przez Centrum Ekologii i Ekofilozofii na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
- Więcej o rozwoju katolickiej refleksji teologicznej na temat wyzwań związanych z kryzysem ekologicznym można znaleźć w artykule „Ekoteologia przed i po encyklice Laudato si’”.
- Dyskusja wokół książki dr hab. Dominiki Dzwonkowskiej prof. UKSW, pt. „Wprowadzenie do etyki środowiskowej”, która odbyła się z inicjatywy Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie 29 marca 2023 roku.
Kilka inspirujących cytatów z encykliki Papieża Franciszka Laudato si’
„Myślę, że Franciszek jest w najwyższym stopniu wzorem troski o to, co słabe, oraz patronem ekologii integralnej, przeżywanej z radością i autentycznością. Jest on świętym patronem tych wszystkich, którzy prowadzą badania i pracują w dziedzinie ekologii, miłowanym również przez wielu niechrześcijan. Pokazał szczególną wrażliwość na Boże stworzenie oraz na najuboższych i opuszczonych. (…) Był mistykiem i pielgrzymem, który żył z prostotą i we wspaniałej harmonii z Bogiem, z innymi ludźmi, z naturą i z samym sobą. Dostrzegamy w nim, do jakiego stopnia nierozerwalnie są połączone troska o naturę, sprawiedliwość wobec biednych, zaangażowanie społeczne i pokój wewnętrzny” (LS 10).
„Jednakże nie możemy dziś nie uznać, że prawdziwe podejście ekologiczne zawsze staje się podejściem społecznym, które musi włączyć sprawiedliwość w dyskusje o środowisku, aby usłyszeć zarówno wołanie ziemi, jak i krzyk biednych” (LS 49).
„Duchowość chrześcijańska proponuje alternatywny sposób rozumienia jakości życia i zachęca do prorockiego i kontemplatywnego stylu życia, zdolnego do głębokiej radości, unikając obsesji na tle konsumpcji (LS 222).
„Człowiek ma tendencję, by sprowadzać kontemplacyjne wytchnienie do dziedziny tego, co bezowocne czy zbędne, zapominając, że w ten sposób odbiera się dokonywanemu dziełu to, co najważniejsze: jego sens. Naszym obowiązkiem jest włączenie w nasze działania bezinteresowności i wymiaru receptywnego. Jest to coś innego niż zwykła bezczynność. Chodzi o inny sposób działania, stanowiący część naszego istnienia. W ten sposób ludzkie działanie chronione jest nie tylko od pustego aktywizmu, ale także od niepohamowania oraz wyizolowania sumienia, co prowadzi do dążenia tylko do własnych korzyści”(LS 237).
„Z drugiej strony, nikt nie może wzrastać w radosnej wstrzemięźliwości, jeśli nie jest pogodzony z samym sobą. Częścią właściwego zrozumienia duchowości jest poszerzenie naszego rozumienia pokoju. Jest on czymś więcej niż brakiem wojny. Pokój wewnętrzny osoby ma wiele wspólnego z troską o środowisko i dobro wspólne, ponieważ, jeśli są one przeżywane autentycznie, odzwierciedla się w nich zrównoważony styl życia w połączeniu ze zdolnością do zadziwienia, prowadzącą do głębi życia. Natura jest pełna słów miłości, ale jak je usłyszeć pośród ciągłego hałasu, niepokoju i roztargnienia czy też kultu powierzchowności? Wiele osób doświadcza głębokiej niestabilności, popychającej do wykonywania wszystkiego na pełnych obrotach, by czuły się zajęte, w ciągłym pośpiechu, i by tratowały wszystko wokół siebie. Ma to wpływ na sposób, w jaki traktujemy środowisko. Ekologia integralna wymaga, aby poświęcić trochę czasu na odzyskanie spokojnej harmonii ze stworzeniem, na refleksję o naszym stylu życia i naszych ideałach, na kontemplację Stwórcy, który żyje pośród nas i w tym, co nas otacza, a którego obecności «nie powinno się wytwarzać, lecz odkrywać, odsłaniać »” (LS 225).
„Mówimy o pewnej postawie serca, przeżywaniu wszystkiego z pogodną koncentracją, umiejętności bycia przed kimś w pełni obecnym, nie myśląc o tym, co nastąpi później, o postawie tego, kto daje siebie w każdej chwili jako dar Boży, który powinien być przeżywany w pełni. Jezus uczył nas tej postawy, kiedy zachęcał nas, byśmy spojrzeli na lilie polne i ptaki powietrzne, lub gdy w obecności człowieka poszukującego «spojrzał z miłością na niego» (Mk 10, 21). On umiał być w pełni obecny wobec każdego człowieka i każdego stworzenia, i ukazał nam w ten sposób drogę przezwyciężenia chorobliwego niepokoju, który czyni nas powierzchownymi, agresywnymi i niepohamowanymi konsumentami” (LS 226).
„Ważne jest podjęcie dawnego nauczania, obecnego w różnych tradycjach religijnych, a także w Biblii. Chodzi o przekonanie, że „mniej znaczy więcej”” (LS 222).
„Bardzo szlachetne jest podjęcie obowiązku troski o środowisko poprzez małe codzienne działania” (LS 211).
„Nie można myśleć, że te wysiłki i tak nie zmienią świata. Działania takie rzucają w społeczeństwie ziarno dobra, które zawsze owocuje, niezależnie od tego, co można naocznie stwierdzić. Zapoczątkowują one w łonie tej ziemi dobro, które ma zawsze tendencję do rozprzestrzeniania się, czasami niedostrzegalnie. Ponadto praktyka tych zachowań przywraca nam poczucie godności, prowadzi ku doskonalszej głębi egzystencjalnej, pozwala nam doświadczyć tego, że warto iść przez ten świat” (LS 212).
„Przykład świętej Teresy z Lisieux zachęca nas do praktykowania małej drogi miłości, by nie przegapić okazji do dobrego słowa, uśmiechu, każdego małego gestu, zasiewającego pokój i przyjaźń. Na ekologię integralną składają się również proste codzienne gesty, przełamujące logikę przemocy, wyzysku, egoizmu” (LS 230).
„W tym kontekście, obok znaczenia małych codziennych gestów, miłość społeczna skłania nas do myślenia o wielkich strategiach, które skutecznie powstrzymałyby degradację środowiska i zachęciły do kultury troski, przenikającej całe społeczeństwo” (LS 231).
Modlitwa za naszą ziemię (z encykliki Laudato si’)
Wszechmogący Boże,
który jesteś w całym wszechświecie
oraz w najmniejszym z Twoich stworzeń,
Ty, który otaczasz swą czułością wszystko,
co istnieje,
ześlij na nas moc swojej miłości,
byśmy zatroszczyli się o życie i piękno.
Napełnij nas pokojem,
abyśmy żyli jak bracia i siostry
i nikomu nie wyrządzali krzywdy.
Boże ubogich,
pomóż nam uratować opuszczonych
i zapomnianych tej ziemi,
którzy znaczą tak wiele w Twoich oczach.
Ulecz nasze życie,
byśmy strzegli świata, a nie łupili go,
byśmy rozsiewali piękno,
a nie skażenie i zniszczenie.
Dotknij serc
tych, którzy szukają jedynie zysków
kosztem ubogich i ziemi.
Naucz nas odkrywania wartości każdej rzeczy,
kontemplowania w zadziwieniu,
uznania, że jesteśmy głęboko zjednoczeni
z każdym stworzeniem
w naszej pielgrzymce ku Twej nieskończonej światłości.
Dziękujemy, że jesteś z nami każdego dnia.
Wspieraj nas, prosimy, w naszych zmaganiach
na rzecz sprawiedliwości, miłości i pokoju.
Chrześcijańska modlitwa wraz ze stworzeniem (z encykliki Laudato si’)
Chwalimy Cię, Ojcze, wraz ze wszystkimi stworzeniami,
które wyszły spod Twojej wszechmocnej ręki.
Twoje są i pełne są Twojej obecności
i Twojej czułości.
Pochwalony bądź, Panie!
Jezu, Synu Boży,
wszystko przez Ciebie zostało stworzone.
Kształtowałeś się w łonie Maryi,
stałeś się częścią tej ziemi
i oglądałeś ten świat ludzkimi oczyma.
Dziś żyjesz w każdym stworzeniu
w Twojej chwale Zmartwychwstałego.
Pochwalony bądź, Panie!
Duchu Święty, który swoim światłem
kierujesz światem ku miłości Ojca
i towarzyszysz jękom stworzenia,
Ty żyjesz także w naszych sercach,
by nas pobudzać ku dobru.
Pochwalony bądź, Panie!
Panie Boże w Trójcy Jedyny, piękna Wspólnoto nieskończonej miłości,
naucz nas kontemplowania Ciebie
w pięknie wszechświata,
gdzie wszystko mówi nam o Tobie.
Rozbudź nasze uwielbienie i wdzięczność
za każdą istotę, którą stworzyłeś.
Obdarz nas łaską poczucia się wewnętrznie zjednoczonymi
ze wszystkim, co istnieje.
Boże miłości, ukaż nam nasze miejsce w tym świecie
jako narzędzi Twojej miłości
dla wszystkich istot tej ziemi,
bo żadna z nich nie jest przez Ciebie zapomniana.
Oświeć posiadających władzę i pieniądze,
aby nie popadli w grzech obojętności,
aby miłowali dobro wspólne, wspierali słabych
i opiekowali się światem, w którym żyjemy.
Ubodzy i ziemia wołają:
Panie, obejmij nas swą mocą i światłem,
abyśmy chronili wszelkie życie,
przygotowali lepszą przyszłość,
aby nadeszło Twoje Królestwo
sprawiedliwości, pokoju, miłości i piękna.
Pochwalony bądź, Panie!
Amen.
Pochwała stworzenia św. Franciszka z Asyżu
Najwyższy, wszechmogący, dobry Panie,
Twoja jest sława, chwała i cześć, i wszelkie błogosławieństwo.
Tobie jednemu, Najwyższy, one przystoją,
i żaden człowiek nie jest godny wymówić Twego Imienia.
Pochwalony bądź, Panie mój, ze wszystkimi Twoimi stworzeniami,
szczególnie ze szlachetnym bratem naszym słońcem,
przez które staje się dzień i nas przez nie oświecasz.
I ono jest piękne i świecące wielkim blaskiem:
Twoim, Najwyższy, jest wyobrażeniem.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, księżyc
i nasze siostry gwiazdy;
ukształtowałeś je na niebie jasne, i cenne, i piękne.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, wiatr
i przez powietrze, i chmury, i pogodę, i każdy czas,
przez które Twoim stworzeniom dajesz utrzymanie.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez siostrę naszą, wodę,
która jest bardzo pożyteczna i pokorna, i cenna, i czysta.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, ogień,
którym rozświetlasz noc:
a jest on piękny, i radosny, i krzepki, i mocny.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez siostrę naszą matkę ziemię,
która nas żywi i chowa,
i rodzi różne owoce z barwnymi kwiatami i ziołami.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez tych, co przebaczają dla miłości Twojej
i znoszą słabość i utrapienie.
Błogosławieni, którzy wytrwają w pokoju,
gdyż przez Ciebie, Najwyższy będą uwieńczeni.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chwalcie i błogosławcie mojego Pana, i dziękujcie Mu,
i służcie z wielką pokorą.
Opracowanie na podstawie materiałów m.in. z ekumenicznej broszury „Season of Creation Celebration Guide” oraz materiałów Ruchu Ekologicznego Franciszka z Asyżu z portalu Święto Stworzenia oraz materiałów Laudato si’ Movement.
Jacek Poznański SJ (Delegat ds. Ekologii Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego)
]]>To był piękny wiosenny dzień. Powietrze było rześkie, przesycone zapachem zielonej trawy i żółtych kwiatów. Śpiew ptaków przerywał delikatny szelest wiatru; radosny i pogodny klimat tego pięknego popołudnia. Kiedy spacerowałem wokół stawu, zauważyłem parę gęsi z młodymi. Pisklęta podążały za swoimi rodzicami, ciekawsko dziobiąc dookoła. To był uroczy widok i nie mogłem powstrzymać się od uśmiechu. Wiosna to czas nowego życia, czas nadziei i odnowy, czas doświadczania radości z bycia częścią tego życia!
Widok gęsi przypomniał mi moje dzieciństwo, kiedy hodowaliśmy przydomowe kurczaki. Uwielbiałem nowo wyklute pisklęta i próbowałem je głaskać, ku konsternacji matki kury. Moja mama z sentymentem wspomina, jak próbowałem czyścić ich stopy po dniu drapania w ziemi. Wydawało mi się, że coś tak cennego musi być utrzymane w czystości.
Nie zdawałem sobie sprawy, że pisklęta płci męskiej miały pewnego dnia stać się moim obiadem. Kiedy mój tata zabił kurczaki, wsiadłem na rower i odjechałem. Ich przeraźliwy krzyk przed śmiercią wstrząsnął mną i nie chciałem mieć z tym nic wspólnego. Ktoś powiedział, że taki jest cykl życia. Przecież uwielbiasz potrawę z kurczaka, jaką przygotowuje Twoja mama, powiedział ktoś inny. Byłem zbyt młody, by kwestionować usprawiedliwienie tej przemocy. Wiedziałem, że niektórzy z moich wegetariańskich hinduskich przyjaciół radzili sobie w życiu bez podrzynania gardeł kurczakom. Dlaczego jedni akceptowali taki stan rzeczy, jako normalny cykl życia, a inni nie akceptowali zabijania zwierząt? Byłem wtedy zbyt młody, by zadać sobie to pytanie. A kiedy dorosłem, nauczyłem się je ignorować.
Widok rodziny gęsi przypomniał mi o naszej dziwnej relacji ze zwierzętami. Dbamy o te słodko wyglądające, a inne zabijamy miliardami. Te, które są uważane za zwierzęta domowe, uwielbiamy, rozpieszczamy i traktujemy jak członków rodziny. Inne traktujemy okrutnie. Jeśli są nieprzydatne, pozbywamy się ich. Samce piskląt ras znoszących jaja są żywcem szatkowane w ciągu kilku minut od wyklucia. Pisklęta płci męskiej nie znoszą jaj, więc są uważane za niegodne życia w naszym świecie. Zwierzęta bez wartości ekonomicznej, nieprzydatne w systemie hodowli przemysłowej, są traktowane jak śmieci.
Pisklęta płci żeńskiej nie będą miały lepiej. Bez wątpienia będą żyły dłużej. Ale jak wygląda ich życie? Wyobraź sobie w pełni zamkniętą przestrzeń o powierzchni 30 000 stóp kwadratowych, wypełnioną 50 000 ptaków. W rzeczywistości jest to mniej niż jedna stopa kwadratowa na ptaka. Weźmy arkusz papieru do drukarki. I wyobraź sobie dorosłego ptaka w tej przestrzeni. Teraz wyobraź sobie 50 000 ptaków, po jednym ptaku na arkusz papieru, upakowanych w zamkniętej przestrzeni przez całe życie.
Są też brojlery, kurczaki hodowane na mięso, które cierpią równie okrutny los. Na szczęście ich życie jest krótsze. Czy to nie dziwne, cieszyć się z powodu czyjegoś krótkiego życia? Są hodowane i wychowywane tak, aby szybko rosły. Stają się zbyt duże i ich kości nie są w stanie poradzić sobie z ich wagą. Nie są nawet w stanie utrzymać się na własnych nogach. Ponieważ kurczaki mają tendencję do dziobania innych, gdy znajdują się w bliskim sąsiedztwie, pozbawia się ich części głowy, aby zapobiec wzajemnemu zabijaniu się. Usuwanie dziobów jest szczególnie bolesne, ponieważ dziób jest niezwykle wrażliwą częścią ciała ptaka. Sztuczne światło jest włączone przez dwadzieścia do dwudziestu dwóch godzin dziennie, aby zmusić ptaki do ciągłego jedzenia. Podawane dawki antybiotyków utrzymują je przy życiu na tyle długo, aby osiągnęły wagę, dzięki której ich zabicie stanie się opłacalne.
Niektórzy świadomi konsumenci kupują kurczaki hodowane poza klatkami lub z wolnego wybiegu w nadziei, że w ten sposób nie będą uczestniczyli w okrucieństwach hodowli fabrycznej. Jednak takie etykiety są tylko przykrywką, która ukrywa faktyczne traktowanie zwierząt. Jeśli ktoś zrobi świni makijaż, to nie przestaje być ona świnią. Standardy chowu bezklatkowego są bardzo zróżnicowane. Obecność czy brak metalowych prętów praktycznie nie ma znaczenia, gdy kurczaki są one upchane razem gęściej niż jeden ptak na stopę kwadratową. Etykieta „z wolnego wybiegu” oznacza, że ptaki mają „pewien” dostęp do świeżego powietrza. Gdy wypuszcza się 50 000 ptaków na zewnątrz, na skrawek ziemi o powierzchni 30 stóp kwadratowych, przyczepia się etykietę o hodowli na wolnym wybiegu. Można to porównać do stwierdzenia, że mój przyjaciel jest alpinistą, ponieważ raz w tygodniu wchodzi po schodach na swoje patio.
Śmierć ptaków nie nadchodzi szybko. Jednak tylko pokrętna logika wykorzystałaby ich brutalne warunki życia jako powód do ich uboju i zjedzenia. W końcu to my stworzyliśmy dla nich ten tragiczny los. Nikt nie zasługuje na takie traktowanie. Oszczędzę tu krwawych szczegółów dotyczących warunków panujących w rzeźniach, w których niszczone jest życie. Kiedy pracownik „przetwarza” setki ptaków na godzinę, możemy być pewni, że nie odbywa się to w najbardziej „humanitarny” sposób.
Wiele osób w kulturze zachodniej jest przekonanych, że mięso jest konieczne do uzyskania białka niezbędnego dla zdrowej diety. Tak nie jest. Ludzki organizm może uzyskać wszystkie składniki odżywcze bez spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego, które wiążą się z okrutnym traktowaniem zwierząt. Nawet niektórzy znani sportowcy spożywają wyłącznie pokarmy roślinne. Jeśli oni nie potrzebują produktów pochodzenia zwierzęcego w swojej diecie, to przeciętny człowiek uprawiający sport, tym bardziej ich nie potrzebuje.
Czy myślisz, że kurczak z rożna za 5 dolarów wiódł szczęśliwe życie, bawiąc się ze swoimi przyjaciółmi na uroczej farmie? […]
Czy poznanie prawdy o przemyśle mięsnym skłoni cię do współczucia i podjęcia jakiejś decyzji? […]
Patrzyłem na rodzinę gęsi nad stawem oczyma pełnymi zachwytu i z uczuciem radości. Być może Bóg również patrzył na nas z podobnych zachwytem i uśmiechem. Modliłem się za miliardy ptaków, które nigdy nie ujrzą światła dziennego, nigdy nie zatrzepoczą skrzydłami z radości, nigdy nie postawią stopy na Bożej zielonej trawie. Niech Bóg zatroszczy się o wszystkie swoje maleństwa, bo wszyscy jesteśmy zdani na Jego łaskę.
Daniel Mascarenhas SJ
(obszerne fragmenty artykułu, który ukazał się w The Jesuit Post pod tytułem „The Reality of Cheap Chicken and the Overlooked Misery of our Animals„).
Foto: flickr.com / Todd Levy
]]>
W dniach 10-16 czerwca 2024 r., w Międzynarodowym Centrum Duchowości Cova Sant Ignasi w Manrezie w Hiszpanii odbyło się sympozjum o światowym zasięgu poświęcone tematowi: „Ćwiczenia duchowe i nawrócenie ekologiczne”. Podjęty został problem, w jaki sposób doświadczenie Ćwiczeń może promować świadomość i zmianę postawy wobec kryzysu ekologicznego. Zaproszeni zostali prelegenci z różnych części świata, którzy są zaangażowani w ten obszar i którzy podejmowali także refleksję nad związanym z nim doświadczeniem duchowym. Podjęli się oni przestudiowania czterech tygodni ignacjańskich Ćwiczeń duchowych, aby zbadać ich potencjał w odpowiedzi na to współczesne wyzwanie, przed którym staje cała ludzkość.
Sympozjum było skierowane przede wszystkim do osób, które towarzyszą podczas odprawiania rekolekcji ignacjańskich, osób odpowiedzialnych za formację w duchowości ignacjańskiej oraz zaangażowanych w jezuickich prowincjach na świecie w promowanie proekologicznego stylu życia w duchu ekologii integralnej.
Cele jakie postawiono przed wydarzeniem, to po pierwsze, stworzenie klimatu słuchania, refleksji i dialogu, który pozwoliłby na zbadanie potencjału Ćwiczeń w obszarze ekologicznego nawrócenia i transformacji stylu życia tak, aby było bardziej przyjazne stworzeniu. Po drugie, pogłębienie pojęcia stworzenia, którego ludzie są częścią, i które w całości jest dziełem Boga. Po trzecie, uświadomienie sobie, że relacja z Bogiem jest nierozerwalnie związana z troską o innych ludzi oraz przyrodę, co sprawia, że wszyscy są odpowiedzialni za dbanie o Wspólny Dom, jakim jest Ziemia, a w związku z tym powinni obrać drogę pojednania ze stworzeniem, co wymaga głębokiej zmiany w stylu życia. Naśladowanie ubogiego i pokornego Jezusa pociąga za sobą styl życia, który ma wpływ na relację wierzącego z przyrodą i solidarność z ludźmi, którzy nieraz bardzo boleśnie doświadczają konsekwencji kryzysu ekologicznego i zmian klimatycznych.
Wykłady i prezentacje każdego dnia sympozjum odbywały się w godzinach porannych. Dzień rozpoczynał się modlitwą w ruchu – pielgrzymką małych grup w ciszy do jednego z kilku miejsc ignacjańskich w Manrezie. Następnie po śniadaniu odbywał się wykład główny, który umieszczał refleksję każdego dnia w kontekście poszczególnych części Ćwiczeń (Fundamentu i kolejnych tygodni). Następnie proponowano dwa referaty osób, które są zaangażowane w jakiś aspekt nawrócenia ekologicznego w odniesieniu do tematu każdego dnia. Ta część kończyła się przedłużoną sesją pytań i dyskusji.
Dom Rekolekcyjny Manreza, fot. o. Jacek Poznański SJ
Popołudniu uczestnicy mieli czas najpierw na osobistą refleksję nad postawionymi wcześniej pytaniami. Następnie odbywała się praca w małych grupach, po czym następowało zgromadzenie plenarne poświęcone dzieleniu się owocami spotkań w grupach i wspólnej refleksji, która przede wszystkim dotyczyła praktyki dawania Ćwiczeń. Każdy dzień kończył się Eucharystią, podczas której uczestnicy ofiarowywali Bogu to, czego doświadczyli w ciągu dnia. Późne wieczory poświęcono także prezentacjom ośmiu wybranych inicjatyw, projektów i doświadczeń proekologicznych realizowanych w różnych miejscach na świecie przez jezuitów i osoby związane z duchowością ignacjańską.
Po zakończeniu sympozjum, w dniach od 17 do 26 czerwca, organizatorzy stworzyli możliwość odprawienia 8-dniowych Ćwiczeń duchowych w kluczu ekologicznym prowadzonych przez prelegentów.
Szczegółowy program sympozjum tutaj.
W sympozjum udział wzięło ponad 70 osób, w tym prawie 50 jezuitów, 15 osób świeckich i 8 osób konsekrowanych. Połowa uczestników była z Europy, a druga połowa z Ameryki Łacińskiej, Afryki, Ameryki Północnej, Azji oraz Australii i Oceanii. Wydarzenie było prowadzone w języku angielskim i hiszpańskim oraz było transmitowane online dla zarejestrowanych uczestników (ponad 150 osób z 33 krajów świata). Nagrania będą dostępne na stronie Centrum Duchowości od sierpnia 2024 roku.
Sympozjum było owocem refleksji podjętej po konferencji, która odbyła się w czerwcu 2022 roku, pt. „Mistagogia Ćwiczeń 500 lat później”. Organizatorzy tego wydarzenia, Centrum Duchowości Cova Sant Ignasi, Ignacjańska Szkoła Duchowości EIDES z Barcelony, oraz Międzykontynentalny Komitet, zdecydowali, aby co dwa lata organizować w Manrezie tygodniowe spotkania poświęcone konkretnym zagadnieniom związanym z praktyką rekolekcji ignacjańskich. Po każdym sympozjum planowana jest publikacja w prestiżowej serii „Colección MANRESA. Edición de fuentes de la Compañía de Jesús y estudios sobre la espiritualidad, la historia y la teología ignacianas”.
Sympozjum w 2022 roku zostało podsumowane w tomie wydanym na początku czerwca 2024 r. pt.: „Actualidad de los Ejercicios espirituales 500 años después” pod redakcją Javiera Melloniego SJ (Madryt 2024). Książka oferuje dogłębną eksplorację znaczenia i bogactwa Ćwiczeń we współczesnym kontekście. Jest podzielona na cztery części, które ukazują zdolność ignacjańskiego ducha do dialogu z marginesami społecznymi, innymi kulturami i światem cyfrowym, oferując wierne i pogłębione spojrzenie na istotę Ćwiczeń i możliwości ich adaptacji do dzisiejszych wyzwań.
Książka do nabycia pod linkiem.
Prezentacja książki w języku hiszpańskim pod linkiem.
Kolejne tego typu wydarzenie jest planowane na czerwiec 2026 roku i będzie poświęcone Ćwiczeniom duchowym i seksualności.
Jacek Poznański SJ
]]>
Ukazał się letni numer czasopisma „Życie duchowe”.
W numerze letnim pytamy przede wszystkim o nasz stosunek do świata. Numer otwierają artykuły odwołujące się do Biblii. Maria Miduch ukazuje Boga jako miłośnika życia, który stworzył i kocha nie tylko człowieka, ale całe stworzenie. Dariusz Kowalczyk SJ pisze o trynitarnej mistyce stworzenia, nawiązując do żydowskiej teorii tzimtzùm, według której Bóg przed stworzeniem świata wycofał się, by zrobić miejsce dla nie-Boga. Wybór żydowskich komentarzy dotyczących stworzenia świata prezentuje rabinka Małgorzata Kordowicz. Z kolei ks. Mariusz Rosik wyjaśnia, jak winniśmy rozumieć zaproszenie Boga, by czynić sobie ziemię poddaną, a ks. Stanisław Haręzga ukazuje nadzieję przyszłej chwały płynącą dla całego stworzenia w wizji św. Pawła z Listu do Rzymian.
W numerze prezentujemy też spojrzenie na świat wybranych świętych żyjących przed wiekami i ludzi nam współczesnych, których podejście do stworzenia i troski o nie pozostaje cały czas aktualne i może być cenną wskazówką w działaniach na rzecz ekologii, w tym także ekologii ducha. Wśród tekstów na ten temat między innymi artykuły: Leona Nieściora OMI o przyczynku św. Augustyna do ekologii integralnej, Justyny Łukaszewskiej-Haberkowej o ekologii św. Hildegardy z Bingen, Stanisława Jaromiego OFMConv o „Laudato si’” i św. Bonawenturze, Pawła Hańczaka OCD o zachwycie nad światem świętych Karmelu, Roberta Danieluka SJ o wrażliwości na piękno stworzenia pierwszych jezuickich misjonarzy, Jolanty Koszteyn o Piotrze Lenartowiczu SJ, nazwanym przez Autorkę „Bożym przyrodnikiem”, oraz wspomnienie Magdaleny Jaroszewicz o ks. Romanie Rogowskim – mistrzu mistyki przyrody.
Wśród tekstów z innych działów numeru zachęcamy do lektury między innymi „uwag na marginesie” Józefa Augustyna SJ o deklaracji „Fiducia supplicans”, wywiadu z Michałem Gołąbem SJ, ratownikiem górskim i duszpasterzem ludzi gór, oraz w „Duchowości Ćwiczeń” artykułu Jacka Poznańskiego SJ, który w zarysie przedstawia ignacjańską duchowość stworzenia.
]]>Przełożony Generalny Towarzystwa Jezusowego regularnie zwołuje Poszerzoną Konsultę (Consiglio Allargato), grupę doradców, jezuitów specjalizujących się w wybranym zagadnieniu. W 2024 roku, w dniach od 3 do 7 czerwca, Konsulta poświęcona została kwestii przeanalizowania i oceny zaangażowania Towarzystwa Jezusowego w realizację Czwartej Uniwersalnej Preferencji Apostolskiej Jezuitów (2019-2029), a także rozeznaniu możliwości przyjęcia konkretnych środków na poziomie całego zakonu. Czwarta Preferencja skupia się na jezuickim zaangażowaniu w troskę o Wspólny Dom w duchu ekologii integralnej przedstawionej przez papieża Franciszka w encyklice „Laudato si’” (2015).
Podobnie jak w czasie innych podobnych spotkań Rady, ton nadaje atmosfera modlitwy i dzielenia się metodą rozmowy duchowej. Refleksję na temat ekologii rozpoczęło wystąpienie ks. Joshtroma Isaaca Kureethadama, indyjskiego salezjanina, koordynatora sekcji Ekologia i Stworzenie w Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Kolejne dwie sesje w trakcie Rady były skupione na duchowości. Pierwszą zaproponował James Hanvey SJ, brytyjski teolog, zajmujący się w Kurii Jezuitów kwestiami dotyczącymi służby wierze, a drugą – Johan Verschueren SJ, belgijski botanik, delegat Ojca Generała ds. jezuickich domów rzymskich, który mówił o doświadczeniu kontemplacji natury.
Ze względu na znaczenie tematu dla młodego pokolenia, wśród prelegentów znalazło się czterech jezuitów w formacji z różnych części świata. Oto niektóre z ich refleksji.
Brent Gordon SJ, brat zakonny, Amerykanin, pracujący w Archivum Romanum SJ w Rzym:
„Dla mnie ekologiczne nawrócenie polega na równowadze pomiędzy, z jednej strony, wewnętrznym, osobistym nawróceniem, a z drugiej strony, wspólnotową i instytucjonalną zmianą. Znalezienie tej równowagi nie jest łatwe. Moim głównym przesłaniem dla Ojca Generała i jego doradców jest to, że należy szukać tej równowagi w naszych jezuickich wspólnotach, między jezuitami w każdym wieku i na każdym etapie życia. Podczas gdy często czujemy się komfortowo wyobrażając sobie i wdrażając programy i inicjatywy dla innych i z innymi, prawdziwe ekologiczne nawrócenie musi rozpocząć się w nas jako ciele Towarzystwa”
Gleison Pereira SJ, młody jezuita w trakcie praktyki duszpasterskiej:
„Jestem brazylijskim jezuitą współpracującym z Jezuicką Służbą Migrantom i Uchodźcom (SJMR) w brazylijskim regionie Amazonii. Jestem pełen nadziei, gdy kontempluję drogę, którą podążamy jako Towarzystwo Jezusowe w kierunku ekologicznego nawrócenia. Wierzę, że możemy podjąć głębsze zobowiązanie, pozwalając, aby wyzwania, przed którymi staje nasz Wspólny Dom zmieniły nasze nawyki konsumpcyjne i struktury wspólnotowe tak, abyśmy prowadzili bardziej zrównoważony styl życia”.
Pál Füszfás SJ, Węgier, studiuje filozofię:
„Dawno, dawno temu istoty ludzkie żyły w większej harmonii z naturą tylko dlatego, że nie miały możliwości żyć w inny sposób. W ciągu ostatnich kilku stuleci ludzkość była zdolna do niszczenia natury. To doprowadziło do katastrofy ekologicznej. Wierzę jednak, że Bóg uczy nas działać z coraz większą wolnością. Dziś nie tyle powinniśmy po prostu akceptować granice, przed którymi stoimy, ale raczej motywowani miłością musimy sami wyznaczyć sobie granice i szanować je, tak jak czyni to Bóg”.
Boris Foka Wadem SJ, młody jezuita z Afryki:
„Moje zaangażowanie w troskę o nasz wspólny dom rozpoczęło się przed dołączeniem do jezuitów oraz jeszcze przed publikacją „Laudato si’”. Encyklika pozwoliła mi jednak zintegrować duchowość z moją refleksją i zaangażowaniem w ekologię. W zakonie byłem świadkiem zarówno nieświadomego zaangażowania jezuitów w realizację Czwartej Preferencji, jak i całkowitego praktycznego zaniedbania troski o przyrodę. Wiedząc, że Towarzystwo zainicjowało tę refleksję trzydzieści lat temu, chciałbym zasugerować członkom Rady kilka sposobów przezwyciężenia oporu przed wdrożeniem Czwartej Preferencji: praca nad formowaniem głębokich motywacji, znalezienie właściwej równowagi między zasadami a wizją oraz dostarczenie rzetelnych informacji o rzeczywistości kryzysu”.
Na zakończenie Poszerzonej Konsulty Ojciec Generał Arturo Sosa SJ poinformował: „Powołuję teraz specjalną komisję tutaj w Kurii, aby być pewnym, że zalecenia sformułowane podczas tej Poszerzonej Konsulty zostaną podjęte. Towarzystwo Jezusowe może wiele zrobić i jestem zdeterminowany, aby wspierać inicjatywy w tym obszarze, a także zapewnić tutaj w Kurii odpowiedni styl przywództwa sprzyjający ich realizacji”.
Zdjęcia: Jesuits Global
]]>Na początku kwietnia 2024 ukazała się zbiorowa monografia pt. „Laudate Deum. Papieża Franciszka walka o klimat”, pod redakcją naukową o. Stanisława Jaromiego OFMConv, wydana w kooperacji Wydawnictwa WAM i WN UIK (Kraków 2024). U jej początku było sympozjum zorganizowane 19 października 2023 roku, niedługo po publikacji listu „Laudate Deum”, w Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie przez Instytut Filozofii UIK oraz Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu.
Książka jest kompleksowym komentarzem do treści papieskiej adhortacji poszerzonym o polską perspektywę. Niniejsza publikacja wnosi też bogactwo spojrzeń zarówno ludzi Kościoła (bp Damian Muskus, o. Józef Bremer SJ, o. Stanisław Jaromi OFMConv), jak i wybitnych ekspertów oraz aktywistów zaangażowanych w budowę świata jako wspólnego i gościnnego domu dla wszystkich. Są wśród nich profesorowie: Ewa Bińczyk, Rafał Cekiera, Cezary Kościelniak, Michał Latawiec, Piotr Wojciechowski, Zbigniew Wróblewski oraz inni, których wypowiedzi stanowią mocny głos w debacie o współczesności. Swój głos zapisali też studenci, członkowie ekologicznego Koła Naukowego VIRIDIS UIK.
W święto patrona ekologów 4 października 2023 roku papież Franciszek podpisał adhortację apostolską „Laudate Deum” w sprawie kryzysu klimatycznego. To już kolejny krok pokazujący zaangażowanie wspólnoty Kościoła w odnowę zaburzonej harmonii relacji człowieka ze stworzeniem. Dokument ten, będący syntezą treści encyklik „Laudato si’” i „Fratelli tutti”, został wsparty danymi naukowymi i opiniami ekspertów w kwestii konsekwencji zmian klimatycznych.
Książka jest drugą częścią publikacji: „Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki «Laudato si’»”, wydanej pod redakcją naukową Jacka Poznańskiego SJ i Stanisława Jaromiego OFMConv w 2016 roku (Wydawnictwo AIK, Kraków). 
W dniach 11-14 kwietnia odbyło się pierwsze spotkanie sieci delegatów i koordynatorów ds. ekologii w jezuickich prowincjach w Europie. W spotkaniu uczestniczyło 18 osób, w tym przewodniczący konferencji prowincjałów europejskich, o. Dalibor Renić SJ, czteroosobowy zespół Jesuit European Social Centre w Brukseli, dyrektorka sieci jezuickich szkół w Europie JECSE, p. Agnieszka Baran i prezydent sieci jezuickich uniwersytetów w Europie Kircher Network, o. Philip Geister SJ.
W trakcie spotkania zaprezentowano stan prośrodowiskowej świadomości i działań ekologicznych w reprezentowanych prowincjach jezuickich (niektórzy ekodelegaci to osoby świeckie), a także postępy w organizowaniu struktur wspierających działania na rzecz troski o stworzenie. Szczególnie dużo uwagi poświęcono prezentacji i dyskusji wokół dokonań najbardziej zaawansowanej na tej drodze prowincji francuskojęzycznej, w której aż trzy osoby na etacie zajmują się różnymi aspektami transformacji ekologicznej we wspólnotach i dziełach. Jedna sesja poświęcona była sposobom rozwijania chrześcijańskiej, a szczególnie ignacjańskiej ekoduchowości, a kolejna konkretnym projektom jezuickim na poziomie Unii Europejskiej, takim jak: Future Generations Initiative, JESC Carbon Initiative, Sustainable Food Systems Initiative. Przewodniczący konferencji jezuickich prowincjałów przedstawił miejsce zaangażowania proekologicznego w apostolskim planie jezuitów w Europie, a przedstawiciele sieci uniwersytetów i sieci szkół ukazali aktualne zaangażowanie i możliwości współpracy między sieciami.
Spotkanie odbyło się w domu rekolekcyjnym Le Châtelard koło Lyonu we Francji. Ten prawie stuletni ośrodek duchowości oferujący rekolekcje ignacjańskie w ostatnich latach przechodzi głęboką przemianę, której celem jest stworzenie ignacjańskiego centrum opartego na kompleksowo wcielonej propozycji ekologii integralnej. Są do tego szczególne możliwości. Le Châtelard obejmuje 36 hektarów terenu, z którego większość pokryta jest lasem i rozpościera się na wzgórzu, na obrzeżach Lyonu. Pomysł przyciągnął też wielu wolontariuszy, którzy ofiarują swój czas oraz talenty w rozwój tego miejsca. Uczestnicy spotkania mieli okazję zapoznać się z wdrażanymi rozwiązaniami i innowacjami na poziomie organizacji oraz nowymi propozycjami rekolekcji i formacji duchowej. Uzupełnią one dotychczasową bogatą ofertę Le Châtelard, nadając im wszystkim nowego wymiaru.
Spotkanie zostało zorganizowane przez Jesuit European Social Centre z Brukseli, które koordynuje działalność kilku prospołecznych sieci dzieł jezuickich w Europie. Z Polski udział wzięli o. Jacek Poznański SJ (na miejscu) oraz o. Maciej Tomaszewski (online), delegaci ds. ekologii z obydwu polskich prowincji.
Jacek Poznański SJ
]]>Po sukcesie Eco Summer Camp 2021, 2022 i 2023 w tym roku oczekujemy, że młodzi profesjonaliści a także ich starsi koledzy i koleżanki z całego świata wezmą udział w edycji zaplanowanej na rok 2024. Znowu będzie można inspirować się nawzajem, wymieniać się pomysłami i zasięgać opinii ekspertów. Organizatorzy są przekonani, że owoce tego kolejnego letniego spotkania przyczynią się do dalszego postępu ekologicznej, społecznej i duchowej transformacji w naszych społeczeństwach.
W tym roku będzie więcej zajęć praktycznych, a wśród nich zrównoważone gotowanie, ogrodnictwo i więcej czasu na łonie natury. Organizatorzy chcą promować dialog między pokoleniami i umożliwić uczenie się od siebie nawzajem, dlatego zależy im na uczestnikach w różnym wieku.
TERMIN: 18-25 sierpnia 2024
MIEJSCE: Lassalle-Haus w Szwajcarii
Więcej informacji oraz zapisy na stronie Eco Summer Camp
Zobacz poniżej wideo z Eco Summer Camp 2022
]]>
Ukazał się nowy numer jezuickiego rocznika o globalnym zasięgu: „Jesuits – The Society of Jesus in the World 2024”, a w nim artykuł czworga studentów różnych kierunków Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Wszyscy są członkami ekologicznego Koła Naukowego VIRIDIS działającego przy Instytucie Filozofii UIK. Artykuł-świadectwo zaangażowania na rzecz ekologii, pt. „VIRIDIS Scientific Circle: for the planet and for the people” napisali: Teresa Stanek (prezes), Dominika Mąka (wiceprezes), Zofia Pietrzyk i Krzysztof Kuczma.
Numer „Jesuits 2024. Caring for our common home” poświęcony jest różnym formom zaangażowania jezuitów i świeckich osób z nimi związanych na rzecz stworzenia, ochrony środowiska naturalnego, klimatu i zrównoważonego rozwoju. Publikację, która zawiera 54 świadectwa młodych ludzi, jezuitów i świeckich, dosłownie z całego świata, otwiera wprowadzenie generała jezuitów, o. Arturo Sosa SJ. Tekst naszych studentów (jak i całe czasopismo) jest dostępny w języku angielskim, niemieckim, włoskim, francuskim i hiszpańskim, gdyż czasopismo trafia do rąk osób we wszystkich zakątkach świata, wszędzie tam, gdzie są jezuici lub współpracownicy jezuitów.
W listopadzie 2023 odbyło się ostatnie spotkanie organizowane w ramach edukacyjnego projektu „Odkryj świat drzew”. Powstała też strona internetowa, na której uczniowie nadal rozwijają swoje zainteresowanie życiem roślin. Projekt, w którym uczestniczyli uczniowie z Zespołu Szkół Jezuitów w Gdyni, podsumowuje Bogumiła Kochańska.
Już od ponad roku najmłodsi uczniowie Zespołu Szkół Jezuitów w Gdyni biorą udział w międzynarodowym projekcie Erasmus+ „Discover the world of the Tree” – „Odkryj świat drzew”. W ramach tego projektu „pod lupę” wzięliśmy drzewa – dzieci na różnych zajęciach poznawały ich gatunki, warunki wzrostowe, owoce oraz korzyści płynące z nasadzania tych roślin. Powstawały piękne prace plastyczne i techniczne, gry, prace badawcze, eksperymenty z hodowlą w różnych warunkach, które spisywaliśmy i zbieraliśmy, by podzielić się rezultatami naszych prac z innymi.
Wspaniałym doświadczeniem dla uczniów klas trzecich i ich nauczycieli były międzynarodowe spotkania, który odbyły się na Litwie, w Polsce i Grecji. Był to dla wszystkich niesamowity czas poznawania kultury i historii tych krajów, wspólnych warsztatów dotyczących tematu projektu, zabaw, wycieczek, a dla uczniów przede wszystkim nawiązywania relacji z rówieśnikami z innych państw. Każdy z międzynarodowych wyjazdów, oprócz przewodniego tematu związanego z drzewami, odbywał się pod specjalnymi hasłami: na Litwie – „Otoczeni przez drzewa”, w Polsce – „Młodzi naukowcy”, w Grecji – „Twórz, badaj, projektuj, wymyślaj”.
Na Litwie dzieci wraz z ich nauczycielami uczyły się korzystania z map, zwiedzały muzea przyrodnicze i drewniane zabytki, uczyły się krzesać ogień, wykonywały drewniane magnesy i medaliony.
W Polsce uczestnicy projektu wcielili się w role naukowców w warsztatach badawczych w Gdyńskim Akwarium czy na zajęciach zorganizowanych przez licealistów pod kierunkiem dr Błażeja Kochańskiego „Jak zważyć psa linijką”. Ponadto, brali udział w warsztatach i grze terenowej w Nadleśnictwie Marszewo, w warsztatach plastycznych (malowanie na szkle oraz ozdabianie płóciennych toreb w drzewne wzory), mieli też okazję zwiedzić Toruń wraz z planetarium i Muzeum Piernika, Gdańsk z jego urokliwymi zabytkami.
Wyjazd do Grecji obfitował w słońce, wędrówki po Atenach i konsumpcję cytrusów, które można było zrywać bezpośrednio z tamtejszych drzew. Uczestnicy mogli też zobaczyć jak funkcjonuje tamtejsza szkoła oraz wziąć udział w zajęciach przez nią przygotowanych.
Ostatnie spotkanie odbyło się online w listopadzie 2023 r. – była to konferencja zorganizowana przez litewską szkołę na Łotwie, która była podsumowaniem pracy Litwinów, Greków, Polaków i Łotyszów. Na tym spotkaniu dzieci z czterech krajów zaprezentowały wykonane przez siebie prace, pokazały w jaki sposób zaangażowali się uczniowie i nauczyciele w ich szkół, była to wspaniała wymiana doświadczeń.
Organizatorzy – Jezuicka Szkoła na Litwie – oficjalnie otworzyli stronę internetową, która powstała dzięki naszej współpracy – regularnie umieszczaliśmy na niej nasze prace dotyczące tematu drzew. Rezultaty projektu, inspiracje do badań, gier, prac plastycznych, eksperymentów można oglądać na stronie https://erasmusplus.netboard.me/discoverthetree. Mamy nadzieję, że staną się źródłem inspiracji dla nauczycieli i edukatorów zainteresowanych tematem.
Udział najmłodszych klas szkoły podstawowej w projekcie Erasmus+ był prawdziwym strzałem w dziesiątkę. Projekt cieszył się dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem zarówno uczniów, jak i nauczycieli. Uczniowie zdobyli wiedzę i umiejętności, ale przede wszystkim mieli okazję do współpracy i komunikacji z rówieśnikami z innych krajów. Wartością dodaną wszystkich wyjazdów zagranicznych są także relacje nauczycielskie – obserwacja pracy innych, ich metod i pomysłów na realizacje różnych tematów oraz kontakt z innym systemem edukacji.
Bogumiła Kochańska i Magdalena Gruszka, Zespół Szkół Jezuitów w Gdyni
]]>
Miesiąc temu (13 października) Jezuickie Europejskie Centrum Społeczne (JESC) rozpoczęło kampanię COP28@Home „Razem na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”, stworzoną wspólnie z instytucjami partnerskimi Jesuit Missions UK i Jesuit Centre for Faith and Justice (Irlandia). Zainspirowana encykliką Papieża Franciszka Laudato si’ i jej przesłaniem, aby słuchać i odpowiadać na „krzyk ziemi i krzyk ubogich”, COP28@Home jest kampanią, która ma na celu informowanie i popieranie ważnych postulatów klimatycznych w przygotowaniu do i podczas nadchodzącego COP28, czyli 28. Konferencji Stron (COP28) Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (30 listopada-12 grudnia) w Dubaju.
Publikujemy materiały udostępnione przez JESC w języku polskim i zapraszamy do zapoznania się z nimi:
1) Jezuicki przewodnik po COP28 w formie Infografiki
Jezuici piszą: „Nasza kampania skupi się na trzech obszarach zmian, które COP musi rozważyć. Po pierwsze, musimy stanąć po stronie naszych przyjaciół z Globalnego Południa, naciskając na postęp w kwestii przeciwdziałania stratom i szkodom klimatycznym. Po drugie, ważne jest, aby rozważyć zarówno zmiany na poziomie politycznym, jak i konsumenckim, aby można było zająć się ważnymi kwestiami związanymi z systemami żywnościowymi. Wreszcie, konferencja ta musi przygotować ludzkość na przyszłość, ponieważ globalne ocieplenie staje się coraz bardziej naszą rzeczywistością”.
Najważniejsze wiadomości i wydarzenia są publikowane w regularnym biuletynie COP28@Home, do którego wszyscy zainteresowani mogą się zapisać na stronie: https://jesc.eu/cop28athome/
]]>
W przyszłym miesiącu Zjednoczone Emiraty Arabskie będą gospodarzem 28. Konferencji Stron (COP28) Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (30 listopada-12 grudnia).
Każdego roku jest to okazja dla światowych przywódców, ekspertów naukowych, aktywistów klimatycznych i lobbystów, aby spotkać się i uzgodnić ponadnarodową politykę w celu rozwiązania kryzysu klimatycznego. Jezuickie Europejskie Centrum Społeczne uruchomiło 13 października stronę internetową kampanii COP28@Home „Razem na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”, stworzoną wspólnie z instytucjami partnerskimi Jesuit Missions UK i Jesuit Centre for Faith and Justice (Irlandia). Strona zawiera już przewodnik po konferencji, stanowisko JESC i delegatów ds. ekologii jezuickich prowincji Europy z kilkoma ważnymi „wezwaniami” skierowanymi do uczestników COP28, a także propozycje sposobów zaangażowania się w to ważne wydarzenie. W nadchodzących tygodniach strona zostanie wzbogacona o inne wiadomości i materiały (np. przewodnik modlitewny na czas COP28), a także odniesienia do wydarzeń związanych z COP organizowanych przez innych członków GIAN (Global Ignatian Advocacy Network) Ecology https://www.sjesjesuits.global/networks/ecology/ . Główne wiadomości i wydarzenia będą również publikowane w regularnym biuletynie COP28@Home, do którego wszyscy zainteresowani mogą się zapisać.
]]>W sierpniu 2023 roku Maison Lassalle – jezuickie centrum formacyjno-rekolekcyjne w Szwajcarii – po raz trzeci gościło ECO Summer Camp. Jest to tygodniowe spotkanie młodych ludzi poświęcone transformacji społeczno-ekologicznej na dużą skalę, ale także poszukiwaniu indywidualnych rozwiązań proekologicznych. Celem jest zmiana świata! Jak się do tego zabrać? Rozmawiamy z jednym z inicjatorów projektu, o. Valerio Ciriello SJ, o kryzysie klimatycznym, rewolucji serc i tym, co może naprawdę zmienić życie ludzi.
Jaka jest podstawowa koncepcja letniego obozu ECO?
Valerio Ciriello SJ: Koncepcja opiera się przede wszystkim na obserwacji: wiemy, jak zła jest sytuacja ekologiczna i społeczna na świecie; możemy bardzo jasno określić, co musimy zmienić, ale nie potrafimy robić wystarczająco dużo. Nie mówię tylko o poziomie politycznym, ale o każdym z nas z osobna, na indywidualnym poziomie: jeździmy samolotem na wakacje nad brzegiem Morza Śródziemnego, jemy za dużo mięsa i tak dalej. Na poziomie osobistym większość mieszkańców tej planety wciąż ma trudności z przeprowadzeniem rewolucji, której potrzebuje świat. Sama wiedza nie wystarczy, aby wprowadzić poważne zmiany. To jest punkt wyjścia dla naszego ECO Summer Camp: dowiedzieć się, jak możemy uruchomić transformację społeczno-ekologiczną, o której wiemy, że jest tak potrzebna.
A jakie sprawy są tutaj ważne?
Aby móc się aktywnie zaangażować, musimy być poruszeni przez coś innego niż rozum. Impuls do zmiany osobistego zachowania musi pochodzić z relacji. Kiedy ludzie wymieniają się pomysłami, dyskutują, konfrontują się, a czasem kłócą, kiedy czerpią inspirację od innych, szukają konsensusu, zgadzają się w określonych sprawach i czują się odpowiedzialni za wdrażanie ich wobec innych, wówczas to czysto racjonalne podejście staje się holistycznym podejściem do zmian. Jakiekolwiek nawrócenie, by użyć ewangelicznego terminu, osiąga się spotykając się jak równy z równym, unikając tylko skupiania uwagi na źdźble w oku bliźniego.
Dlaczego samo zrozumienie problemu często nie wystarcza do wprowadzenia prawdziwych zmian?
Ponieważ jako istoty ludzkie mamy ręce i serca, a także głowy, i musimy zająć się wszystkimi trzema poziomami, aby nastąpiła prawdziwa zmiana. Dlatego papież Franciszek mówi o integralnym rozwoju człowieka w swojej encyklice Laudato si’. Każdy z nas wie, jakie zachowania powinniśmy powstrzymać lub zmienić. A jednak tego nie robimy. Sama głowa nie wystarczy, nawet dla nas, jezuitów. Nie da się wymusić zmian w sercach ludzi, nawet poprzez rozeznawanie, a tym bardziej poprzez dyrektywy czy ograniczenia.
Co nas powstrzymuje?
Często jest to brak zaufania, brak pewności, że możemy coś zmienić. Dotyczy to zarówno małych, jak i dużych rzeczy. Z religijnego punktu widzenia patrząc, straciliśmy chyba wiarę i, jeśli mogę tak powiedzieć, nasze umysły są często bardzo wąskie. Ale Jezus zachęca nas do większej wiary: ufaj, nie bój się. Są to warunki wstępne do uwolnienia się od naszych małych i dużych niepewności, abyśmy mogli żyć i wzrastać jako prawdziwie wolne istoty ludzkie.
Czy właśnie to znajduje się u podstaw letniego obozu ECO?
Tak, to musi być tydzień zmieniający życie uczestników. Można to porównać do ćwiczeń duchowych św. Ignacego z Loyoli, podczas których najpierw uwalniamy przestrzeń w sobie, zanim zaobserwujemy, co się w nas rozwija i do czego jesteśmy wzywani. Chcemy uruchomić ten proces w uczestnikach ECO Summer Camp.
W jaki sposób to robicie?
Oferujemy bardzo różnorodny program spotkań i dzielenia się. Po pierwsze, wszyscy prelegenci są z nami na miejscu i spędzają co najmniej jedną noc w Lassalle-Haus, a niektórzy zostają nawet na cały tydzień. Nie tylko wygłaszają wykład i od razu wyjeżdżają, ale pozostają dostępni do dyskusji i nieformalnej rozmowy. Oprócz zwykłych wykładów i warsztatów organizujemy wędrówki, wycieczki, różne formaty kolacji i spotkań rekreacyjnych, okrągłe stoły, dyskusje przy ognisku i burze mózgów. Celem jest zachęcenie jak największej liczby osób do spotkania i wymiany pomysłów na równych zasadach, w obu kierunkach: eksperci i uczestnicy mają coś do powiedzenia, a my chcemy stworzyć przestrzeń poświęconą temu dialogowi. W ten sposób wszyscy mogą czerpać inspirację od siebie nawzajem i nawiązywać więzi, zamiast ograniczać się tylko do swojej wiedzy i rozumienia.
Kto bierze udział w obozie?
Tegoroczna edycja zgromadziła około pięćdziesięciu uczestników w bardzo zróżnicowanej grupie. Mieliśmy ludzi z 16 krajów, nie tylko młodych. Jedna czwarta uczestników ma ponad 35 lat, są też emeryci. Chrześcijanie stanowią mniejszość. Profile polityczne są zróżnicowane, od konserwatywnych po postępowe. Każde pochodzenie, każdy projekt życiowy jest mile widziany i wzbogaca wymianę.
Skąd wziął się pomysł na organizację tygodnia poświęconego transformacji społecznej i ekologicznej?
Punktem wyjścia jest moja osobista motywacja, która wynika z moich przekonań. Jestem członkiem Włoskiej Partii Zielonych odkąd skończyłem 18 lat, choć nie ma ona takiego samego znaczenia jak Niemiecka Partia Zielonych. Nigdy nie byłem bardzo wojowniczy. Ale to, co zmieniło moje życie, to spotkania, które odbyłem podczas studiów teologicznych w Paryżu, w szczególności z siostrą Cécile Renouard i moim współbratem Gaëlem Giraudem SJ. To właśnie te osoby zachęciły mnie do zajęcia się tematem transformacji społeczno-ekologicznej. Zdałem sobie sprawę, że to spotkania i relacje z innymi mogą zmienić jednostkę, a tym samym świat, bardziej niż teoretyczne koncepcje czy ideologiczne bitwy. Wiele z naszych zachowań nie jest zakorzenionych w racjonalności, ale w nieświadomości, w tym w emocjach.
Czy transformacja społeczno-ekologiczna jest kwestią emocjonalną?
Nie, jeśli chodzi o fakty. Ale jeśli naprawdę chcemy, aby to zadziałało, musimy zintegrować emocje. W naszym coraz bardziej spolaryzowanym i podzielonym społeczeństwie nie potrzebujemy więcej podziałów, ideologicznych bitew, podziałów na dobrych i złych. To, czego potrzebujemy do udanej transformacji, to miłość i mądrość. Naprawdę musimy chcieć poznać i zaakceptować innych, a nie z nimi walczyć. Jedyną rewolucją, która może odnieść sukces, będzie ta w naszych sercach, a nie ta na ulicach!
To interesujący pomysł…
Spójrzmy na rewolucje, które opierały się wyłącznie na rozsądku, na analizie problemu i określeniu celu, na przykład rewolucja francuska lub rewolucja leninowska w Rosji. Na ulicach historii rewolucje tego rodzaju nie zmieniają ludzi na dłuższą metę. Któregoś dnia kończą pożerając własne dzieci. To nie koncepcje zmieniają świat, a tym bardziej ideologie, ale ostatecznie jest to bardzo osobista, a nawet duchowa ścieżka każdej jednostki. Do tego dochodzi fakt, że człowiek, jako istota społeczna i polityczna, musi, jak już powiedział Arystoteles, szukać relacji z innymi, aby móc w pełni rozwinąć potencjał własnej istoty. Dla dobra wszystkich!
Co sądzisz o rewolucji, którą obecnie próbuje przeprowadzić grupa aktywistów klimatycznych „Ostatnie Pokolenie”?
Moglibyśmy długo o tym dyskutować, ale szczerze mówiąc, jestem raczej sceptyczny. Postrzegam to bardziej jako podejście zakazujące, które narzuca nakazy moralne. Uważa, że jest możliwy wyraźny podział na dobro i zło. Ale w końcu tym właśnie jest ideologia, a ideologie bardziej zamykają serca, niż je otwierają. W Eco Summer Camp mamy nadzieję na coś wręcz przeciwnego: żadnej radykalizacji, żadnego prohibicjonizmu, żadnych moralnych kazań, żadnej polaryzacji. To, czego chcemy, to zmienić wewnętrzne ja ludzi i ich relacje z innymi. To tam leży przestrzeń dla rewolucji. Następujący cytat z przemówienia Johna F. Kennedy’ego dobrze pasuje do tego zadania: „W przeszłości ci, którzy głupio szukali władzy, jeżdżąc na grzbiecie tygrysa, skończyli w jego środku”.
Czy jeden tydzień letniego obozu wystarczy na rewolucję serc, jak to opisujesz?
Nie. Nie spodziewamy się też takiego nawrócenia, jak w przypadku Szawła. Chcemy raczej zasiać jak najwięcej nasion i pozwolić im rosnąć. Co więcej, pracujemy również nad stałym formatem, aby utrwalić sieć stworzoną przez letnie obozy i zachęcić do innych spotkań. Włączamy również lokalne grupy, z których każda ma swoją własną dynamikę.
Pod koniec tygodnia prosisz wszystkich uczestników o napisanie listu do siebie o zmianach, które zamierzają wprowadzić. Sześć miesięcy po obozie wysyłasz te listy do uczestników. Co zawierałby twój list?
Mniej gadania, więcej działania. A w działaniu więcej konsekwencji i spójności z własną istotą.
Eco Summer Camp – dowiedz się więcej! https://ecosummercamp.org/
Wywiad przeprowadzony przez Gerda Henghuba
Tekst oryginalny: https://www.jesuites.ch/news/leco-summer-camp-et-la-revolutions-des-coeurs
Valerio Ciriello SJ urodził się w Baden (AG) 23 sierpnia 1975 roku. Do 1990 r. mieszkał w Bad Zurzach, a następnie niedaleko Neapolu. W 2002 r. uzyskał tytuł magistra prawa na Seconda Università di Napoli. Następnie studiował prawo dotyczące uchodźców, międzynarodowe prawo ochrony środowiska i teorię stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (2004). Uzyskał tytuł magistra europejskich studiów interdyscyplinarnych w Kolegium Europejskim (2007). We wrześniu 2014 r. wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w Szwajcarii. Po złożeniu ślubów w nowicjacie w Norymberdze w 2016 r. studiował filozofię i teologię w Centre Sèvres w Paryżu. Obecnie powrócił do Szwajcarii, gdzie pracuje jako kapelan uniwersytecki na Uniwersytecie w Lucernie.
]]>„Czas dla Stworzenia” to ekumeniczna inicjatywa przeżywana we wszystkich wspólnotach chrześcijańskich od 1 września do 4 października każdego roku.
Na tej stronie znajdziesz sugestie jezuickiej Komisji ds. Ekologii dotyczące przeżywania tego czasu: wskazówki do celebrowania liturgii, impulsy do refleksji i modlitwy osobistej oraz wspólnotowej, przykłady prostych działań, a także wskazówki dla pogłębienia swojej wiedzy o ekologii integralnej w duchu Laudato si’ i zaangażowania na rzecz stworzenia.
Dlaczego Czas dla Stworzenia?
Czas dla Stworzenia trwa od Światowego Dnia Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego (1 września) do święta św. Franciszka z Asyżu (4 października). Podczas tego okresu chrześcijanie na całym świecie są zaproszeni do podjęcia działań na rzecz troski o Stworzenie. Jest to wydarzenie ekumeniczne, zainicjowane przez prawosławnego patriarchę Dymitra I w 1989 r., a następnie przyjęte przez inne kościoły chrześcijańskie i oficjalnie uznane przez papieża Franciszka w Kościele katolickim w 2015 roku.
Temat Czasu dla Stworzenia 2023
Tematem przewodnim w bieżącym roku jest wezwanie „Niech rozleje się sprawiedliwość i pokój”, zilustrowane przez obraz potężnej rzeki (zob. logo). Inspiracją jest werset z księgi proroka Amosa: „Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość jak potok nie wysychający wyleje” (Am 5, 24).
Jesteśmy zaproszeni do przyłączenia się do rzeki sprawiedliwości i pokoju, szczególnie do podjęcia kwestii sprawiedliwości klimatycznej i ekologicznej oraz do zaangażowania w imieniu i dla społeczności najbardziej dotkniętych niesprawiedliwością klimatyczną i utratą bioróżnorodności.
Ten okres jest okazją do zaangażowania się w służbę wierze i sprawiedliwości, które są tak ważne dla jezuitów. Sprawiedliwość, sprzymierzona z pokojem, wzywa nas do pokuty za nasze ekologiczne grzechy i do zmiany naszych postaw i działań. Sprawiedliwość wymaga od nas życia w pokoju z naszymi ludzkimi sąsiadami i budowania właściwych relacji z całym stworzeniem. „Pokój” (shalom) obejmuje nie tylko brak konfliktu, ale także pozytywne, dające życie relacje z Bogiem, nami samymi, naszymi bliźnimi i całym stworzeniem.
Kiedy zorganizować świętowanie Czasu dla Stworzenia?
- w niedzielę, 3 września, na otwarcie Czasu dla Stworzenia;
- i/lub w niedzielę, 1 lub 8 października, na zamknięcie tego okresu;
- ewentualnie w piątek, 1 września i/lub w środę 4 października – są to oficjalne dni otwarcia i zamknięcia, jeśli życie parafii lub wspólnoty pozwala na obchody w dni powszednie;
- i/lub w każdy inny dzień, który ma znaczenie dla parafii lub wspólnoty.
Liturgia
Sugestie dotyczące wyboru tekstów mszalnych:
– „Msza o zachowanie pokoju i sprawiedliwości” (formularz 31, s. 148” Mszału Rzymskiego)
– „Msza o uświęcenie pracy ludzkiej” (formularz 36, s. 155”)
– „2. Modlitwa eucharystyczna o Tajemnicy Pojednania” (s. 349*).
– na błogosławieństwo: Modlitwa nad ludem nr 8 (s. 395*).
Propozycje intencji modlitewnych
– Panie, powierzamy Ci wszystkich, którzy pracują w instytucjach tworzących i stosujących prawo. Niech ochrona najsłabszych i troska o nasz wspólny dom kierują ich pracą, aby budować bardziej sprawiedliwe i pokojowe społeczeństwo.
– „Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość jak potok nie wysychający wyleje!”: Panie, stań po stronie wszystkich ludzi, którzy walczą i angażują się w utrzymanie sprawiedliwości, nawet w obliczu ucisku, niesprawiedliwych struktur i gróźb śmierci. Przyjmij do swojego grona tych, których walka prowadzi do śmierci.
– „Oto Ja dokonuję rzeczy nowej: pojawia się właśnie. Czyż jej nie poznajecie?”. Panie, zapraszasz nas, abyśmy byli świadkami Twojej Nadziei. Pomóż nam być uważnymi na to, co jest dobre i piękne wokół nas, w naszych misjach i w naszym życiu wspólnotowym, abyśmy mogli Ci podziękować i uczynić nasze życie prawdziwą Eucharystią.
– „Na pustyni dostarczę wody i rzek na pustkowiu, aby napoić mój lud wybrany”. Panie, papież Benedykt XVI zaprosił nas do powiązania zewnętrznych pustyń, które się mnożą, z wewnętrznymi pustyniami, które rozprzestrzeniają się dziś w tak wielu sercach. Uczyń swój Kościół kanałem Twojej łaski, abyśmy mogli dzielić się Twoją żywą wodą z naszymi braćmi i siostrami, których serca zostały osuszone przez konsumpcyjny i destrukcyjny styl życia.
Błogosławieństwo końcowe:
Niech Boże błogosławieństwo otworzy nasze serca na przyjęcie „żywych wód Bożej sprawiedliwości i pokoju” do naszego wnętrza. Amen.
Niech Boże błogosławieństwo pomoże nam dzielić się „żywymi wodami Bożej sprawiedliwości i pokoju” z naszymi cierpiącymi braćmi i siostrami i wszystkimi stworzeniami wokół nas. Amen.
Niech Boże błogosławieństwo pomoże nam kroczyć razem ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, tak aby wiele strumieni „żywych wód Bożej sprawiedliwości i pokoju” mogło stać się potężną rzeką na całej Ziemi. Amen.
I niech Bóg błogosławi nam na tej drodze, + Ojciec, Syn, i Duch Święty. Amen.
(ks. Joshtrom Kureethadam, Watykańska Dykasteria ds. Promowania Integralnego Rozwoju Człowieka)
Więcej materiałów do przygotowania celebracji „ekologicznej” mszy świętej znajduje się na stronie portalu „Święto stworzenia”
Impulsy do osobistej modlitwy
Lektura duchowa
W duchu refleksji i modlitwy warto przeczytać „Orędzie papieża Franciszka na Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego, 1.09.2023 r.”, w którym Papież wzywa, aby „stanąć po stronie ofiar niesprawiedliwości środowiskowej i klimatycznej oraz zakończyć tę bezsensowną wojnę ze stworzeniem” i aby „podjąć decyzję o przemianie naszych serc, naszego stylu życia i polityki publicznej, które rządzą naszymi społeczeństwami”.
Modlitwa inspirowana Pismem Świętym:
- Do modlitwy można wykorzystać tekst proroka Amosa, który służy jako zaproszenie do celebrowania tegorocznego „Czasu dla Stworzenia”. Cały fragment z Księgi Amosa 5:18-24: „Biada oczekującym dnia Pańskiego. Cóż wam po dniu Pańskim? On jest ciemnością a nie światłem. Jakby uciekał człowiek przed lwem, a trafił na niedźwiedzia; jakby skrył się do domu i oparł się ręką o ścianę, a ukąsił go wąż. Przecież dzień Pański jest ciemnością, a nie światłem, mrokiem, a nie ma w nim jasności? Nienawidzę, brzydzę się waszymi świętami. Nie będę miał upodobania w waszych uroczystych zebraniach. Bo kiedy składacie Mi całopalenia i wasze ofiary, nie znoszę tego, na ofiary biesiadne z tucznych wołów nie chcę patrzeć. Idź precz ode Mnie ze zgiełkiem pieśni twoich, i dźwięku twoich harf nie chcę słyszeć. Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość jak potok nie wysychający wyleje!”.
- Można też skorzystać z tekstu z Księgi Izajasza, który, podobnie jak tekst z proroka Amosa, został wykorzystany do zaprojektowania logo „Czasu dla Stworzenia”. Cały fragment jest z Iz 43:15-21: „Ja jestem Pan, wasz Święty, Stworzyciel Izraela, wasz Król! Tak mówi Pan, który otworzył drogę przez morze i ścieżkę przez potężne wody; który wiódł na wyprawę wozy i konie, także i potężne wojsko; upadli, już nie powstaną, zgaśli, jak knotek zostali zdmuchnięci. Nie wspominajcie wydarzeń minionych, nie roztrząsajcie w myśli dawnych rzeczy. Oto Ja dokonuję rzeczy nowej: pojawia się właśnie. Czyż jej nie poznajecie? Otworzę też drogę na pustyni, ścieżyny [rzeki] na pustkowiu. Sławić Mnie będą zwierzęta polne, szakale i strusie, gdyż na pustyni dostarczę wody i rzek na pustkowiu, aby napoić mój lud wybrany. Lud ten, który sobie utworzyłem, opowiadać będzie moją chwałę”.
Ignacjański i ekologiczny rachunek sumienia
Ignacjański rachunek sumienia to sposób na to, by strzec ekologicznego nawrócenia i wyciągać z niego właściwe konsekwencje. Pomimo nazwy, nie chodzi tu jedynie o grzechy. Ekologiczną wersję tej modlitwy, paralelną do pięciopunktowego tradycyjnego ujęcia, zaproponował Joseph Carver SJ. Warto ją rozwinąć w duchu trynitarnej teologii stworzenia, przedstawionej w encyklice Laudato si’ (LS 238).
Zrób znak krzyża i poproś Ducha Świętego o światło.
- Modlitwę zacznij od dziękczynienia i wdzięczności za dary, które Bóg Ojciec ofiarował ci dziś w całym stworzeniu. Wszelkie stworzenie odzwierciedla piękno i błogosławieństwo Boga. On sam daje w nim siebie. Zapytaj siebie: w którym momencie i miejscu byłem tego najbardziej świadomy dzisiaj?
- Proś o serce otwarte na poruszenia Ducha Świętego Stworzyciela, który na pewno inspirował cię do troski o stworzenie. Czy jesteś w stanie zidentyfikować te poruszenia i określić, kiedy i gdzie robiłeś świadome wysiłki, aby zatroszczyć się o Boże stworzenie w mijającym dniu?
- Spójrz na trudności i radości, jakich dzisiaj doświadczyłeś w tej trosce. Pytaj Boga, jak dzisiaj byłeś przyciągany do Boga poprzez stworzenie? Jak byłeś dzisiaj zapraszany do odpowiedzi na Boże działanie w stworzeniu? Czy jest jakiś aspekt twojej relacji ze stworzeniem, który wymaga zmiany?
- Stając przed Jezusem Chrystusem, przez którego i dla którego wszystko zostało stworzone, proś o prawdziwą i jasną świadomość twojej grzeszności, brak odpowiedzi na potrzeby stworzenia, sprzeniewierzania się mu. Jak mógłbyś naprawić pęknięcia w twojej relacji ze stworzeniem?
- W końcu proś o nadzieję na przyszłość, proś o większą wrażliwość i wyczucie Bożej żywej obecności w całym stworzeniu, o poczucie współodpowiedzialności i solidarności, więzi i komunii ze wszystkim, co Bóg stworzył. Proś o łaskę widzenia świata oczami Jezusa, który we wszystkim odkrywał przesłanie Boga, bo cała rzeczywistość zawiera w sobie znamię Trójcy Świętej (LS 239).
Zakończ modlitwą Ojcze nasz.
Duchowość ignacjańska dla ekologicznego nawrócenia
Czy duchowość ignacjańska może – obok innych tradycji humanistycznych, naukowych i religijnych – inspirować do głębokiego rozumienia stworzenia oraz pobudzać do odpowiedzialności i troski o Ziemię? Przeczytaj krótki artykuł: „Ćwiczenia duchowe w świetle Laudato si’”, udostępniony na stronach Apostolstwa Modlitwy – Papieskiej Światowej Sieci Modlitwy.
Impulsy do modlitwy we wspólnocie
(parafia, grupa modlitewna, szkoła, różne wspólnoty chrześcijańskie, rodzina, przyjaciele…).
Czas wspólnej modlitwy można zorganizować na przykład w piątek, 1 września, w dniu oficjalnego rozpoczęcia Czasu dla Stworzenia, i/lub w środę, 4 października, w dniu świętego Franciszka z Asyżu i oficjalnego zakończenia Czasu dla Stworzenia, lub w dowolnym innym dniu, który odpowiada całej wspólnocie.
Zorganizuj nabożeństwo na łonie przyrody
– Aby w pełni celebrować Boże stworzenie, dobrze jest, jeśli to możliwe, zorganizować wspólną modlitwę poza budynkiem i chwalić Pana Boga w kontekście Bożego stworzenia – ono już czci wymownie Boga: nawet góry, rzeki i drzewa czczą Pana po prostu robiąc to, do czego Bóg je stworzył!
– Warto rozważyć miejsce o jakimś szczególnym, ekologicznym znaczeniu:
* Jeśli jest to miejsce o wielkim naturalnym pięknie, to można skupić się na dziękczynieniu Bogu i zobowiązaniu się do ochrony tego miejsca i innych, podobnych.
*Jeśli jest to miejsce, w którym widać w szczególny sposób degradację środowiska, dobrze jest skupić się na wyznaniu naszych grzechów środowiskowych i żalu z powodu utraconych różnorodnych głosów stworzeń oraz podjąć zobowiązanie do działań zmierzających do uzdrowienia i przywrócenia dobrego stanu przyrody.
– W celu przygotowania miejsca modlitwy dzieci i dorośli mogą zebrać z okolicy jakieś symboliczne przedmioty. Symbole te mogą reprezentować „owoce ziemi i pracy rąk ludzkich”, a także służyć jako przypomnienie głosów całego stworzenia, które przyłącza się do modlitwy.
– Warto uwzględnić chwilę ciszy, aby posłuchać przyrody i bez słów dołączyć się do pieśni uwielbienia, jaką śpiewają stworzenia.
– Zamiast kazania czy homilii, można podzielić zgromadzonych na grupy, aby przeprowadzić krótkie dzielenie się stosownym fragmentem Biblii (np. tekstem proroka Amosa lub Izajasza).
Inne inicjatywy
Wspólna lektura encykliki „Laudato si’”
W okresie „Czasu dla Stworzenia” można utworzyć grupę dyskusyjną, która czyta Laudato si’ i dyskutuje związki między sprawiedliwością społeczną a sprawiedliwością klimatyczną. Dla pogłębienia tematu można skorzystać z dostępnego w internecie artykułu: ks. Ryszarda F. Sadowskiego SDB, „Koncepcja ekosprawiedliwości w encyklice Laudato si’”.
Spacer lub pielgrzymka
Warto zorganizować spacer kontemplacyjny nad lokalną rzeką lub w okolicznym lesie w celu medytowania nad darem Bożego stworzenia i naszą odpowiedzią na ten dar, aby przeżyć głębszy związek z całym otaczającym nas życiem.
Można też zorganizować pielgrzymkę do ważnego miejsca ekologicznego lub miejsca, które jest świadkiem niesprawiedliwości ekologicznej lub społecznej. Pielgrzymka może zakończyć się nabożeństwem modlitewnym.
Dzielenie się swoimi doświadczeniami
Dobrze jest udokumentować wydarzenia i działania zdjęciami lub filmami oraz udostępnić je w swoich kanałach i na swoich stronach w internecie wraz z krótką (lub dłuższą) notatką. Mogą one zainspirować do modlitwy i działania na rzecz ochrony stworzenia ludzi na całym świecie. Zdjęcia pojawią się na ekumenicznym, chrześcijańskim portalu SeasonOfCreation.org, jeśli użyje się hashtagu #SeasonOfCreation.
Praktyka nowych, „ekologicznych” uczynków miłosierdzia
Wspaniałym efektem Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia (2015/2016) jest rozszerzona przez papieża Franciszka lista tradycyjnych uczynków miłosierdzia. Dwa nowe to: ósmy uczynek miłosierdzia względem duszy: „Zachwycić się dziełem stworzenia”, oraz ósmy uczynek miłosierdzia względem ciała: „Dbać o świat – nasz wspólny dom”. Warto przełożyć je na konkretne zachowania. Więcej o uczynkach miłosierdzia w jezuickim podejściu przeczytasz tutaj: „Ekologiczna troska co do duszy i co do ciała” oraz tutaj: „Ekologiczne uczynki miłosierdzia”.
„Czas dla Stworzenia” – okazja do zrobienia kolejnego kroku w kierunku zmiany stylu życia
Nasze indywidualne działania są ważne: świętowanie stworzenia, udział w sprzątaniu świata, sadzenie drzew i zmniejszanie naszego śladu węglowego to tylko to niektóre z natychmiastowych działań, które możemy podjąć. Trzeba również zdać sobie sprawę, że potrzebujemy potężnego ruchu sprawiedliwości. Chrześcijanie i ludzie dobrej woli razem mogą być potężną rzeką sprawiedliwości i pokoju, która ożywi ziemię i przyszłe pokolenia, rzeką, która może poruszyć góry niesprawiedliwości.
Dla pogłębienia i dalszego zaangażowania
- Informacje o jezuickich zaangażowaniach na rzecz sprawiedliwości społecznej i ekologii na całym świecie i w Polsce możesz przeczytać na jezuici.pl.
- Redakcja „Modlitwy w drodze” przygotowała w 2021 roku rekolekcje o stworzeniu pt. „A Bóg widział…”, które można odprawić sobie w dowolnym czasie, korzystając z własnego smartfona.
- Źródłowe teksty Kościoła poświęcone ekologii zawiera biblioteczka portalu „Święto Stworzenia”.
- Ekologiczne aktualności można znaleźć na portalu chrześcijańskich ekologów „Święto Stworzenia”.
- Można zainspirować się działalnością studenckiego Koła Naukowego VIRIDIS przy Instytucie Filozofii jezuickiego Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie.
- Wiele naukowych artykułów poświęconych ekologii integralnej, ekoetyce, ekofilozofii, zrównoważonemu rozwojowi i innym zagadnieniom zawiera czasopismo „Studia Ecologiae et Bioethicae” wydawane przez Centrum Ekologii i Ekofilozofii na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
- Więcej o rozwoju katolickiej refleksji teologicznej na temat wyzwań związanych z kryzysem ekologicznym można znaleźć w artykule „Ekoteologia przed i po encyklice Laudato si'”.
Kilka cytatów z Laudato si’ na temat sprawiedliwości społecznej i ekologicznej
„Myślę, że Franciszek jest w najwyższym stopniu wzorem troski o to, co słabe, oraz patronem ekologii integralnej, przeżywanej z radością i autentycznością. Jest on świętym patronem tych wszystkich, którzy prowadzą badania i pracują w dziedzinie ekologii, miłowanym również przez wielu niechrześcijan. Pokazał szczególną wrażliwość na Boże stworzenie oraz na najuboższych i opuszczonych. (…) Był mistykiem i pielgrzymem, który żył z prostotą i we wspaniałej harmonii z Bogiem, z innymi ludźmi, z naturą i z samym sobą. Dostrzegamy w nim, do jakiego stopnia nierozerwalnie są połączone troska o naturę, sprawiedliwość wobec biednych, zaangażowanie społeczne i pokój wewnętrzny”. (LS 10)
„Jednakże nie możemy dziś nie uznać, że prawdziwe podejście ekologiczne zawsze staje się podejściem społecznym, które musi włączyć sprawiedliwość w dyskusje o środowisku, aby usłyszeć zarówno wołanie ziemi, jak i krzyk biednych”. (LS 49)
„Niezbędne się staje stworzenie systemu normatywnego, zawierającego nienaruszalne ograniczenia i zapewniającego ochronę ekosystemów, zanim nowe formy władzy pochodzące z paradygmatu techniczno-ekonomicznego doprowadzą do zniszczenia nie tylko polityki, ale także wolności i sprawiedliwości”. (LS 53)
„«Postanowiłem położyć kres istnieniu wszystkich ludzi, bo ziemia jest pełna wykroczeń przeciw mnie» (Rdz 6, 13). W tych starożytnych opowiadaniach, pełnych głębokiej symboliki, zawarte już było przekonanie, odczuwane i dziś, że wszystko jest ze sobą powiązane i że autentyczna troska o nasze życie i naszą relację z naturą jest nierozerwalnie związana z wymiarem sprawiedliwości i braterstwa oraz wierności wobec innych”. (LS 70)
„«Dzieła Twoje są wielkie i godne podziwu, Panie, Boże wszechwładny! Sprawiedliwe i wierne są Twoje drogi» (Ap 15, 3). Jeśli Bóg potrafił stworzyć wszechświat z niczego, to może też interweniować w tym świecie i pokonać wszelkie formy zła. Tak więc niesprawiedliwość nie jest niezwyciężona”. (LS 74)
„Dobro wspólne zakłada poszanowanie osoby ludzkiej jako takiej, z jej podstawowymi i niezbywalnymi prawami ukierunkowanymi na jej integralny rozwój. Domaga się ona także mechanizmów dobrobytu i bezpieczeństwa socjalnego oraz rozwoju różnych grup pośrednich według zasady pomocniczości. Wśród nich wyróżnia się zwłaszcza rodzina jako podstawowa komórka społeczna. Wreszcie dobro wspólne wymaga pokoju społecznego, a mianowicie bezpieczeństwa i stabilności określonego ładu. Ład ten wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na sprawiedliwość rozdzielczą, której naruszenie zawsze rodzi przemoc. Całe społeczeństwo – a w nim w sposób szczególny państwo – ma obowiązek bronienia i promowania dobra wspólnego”. (LS 157)
„Jeśli ziemia jest nam dana, to nie możemy myśleć, jedynie wychodząc z utylitarnego kryterium efektywności i produktywności dla zysku indywidualnego. Nie mówimy tu o postawie opcjonalnej, ale o zasadniczej kwestii sprawiedliwości, ponieważ ziemia, którą otrzymaliśmy, należy również do tych, którzy przyjdą po nas. Portugalscy biskupi wezwali do podjęcia tego obowiązku sprawiedliwości: «Środowisko mieści się w logice przyjęcia. Jest to pożyczka, którą każde pokolenie otrzymuje i powinno przekazywać następnym pokoleniom». Ekologia integralna ma to szerokie spojrzenie”. (LS 159)
„W każdym przypadku trzeba wezwać wierzących, by żyli zgodnie ze swoją wiarą i nie zaprzeczali jej swoimi czynami. Trzeba nalegać, aby otwierali się na łaskę Bożą i głębiej czerpali z tego, co w ich najgłębszych przekonaniach dotyczy miłości, sprawiedliwości i pokoju. Jeśli złe zrozumienie naszych zasad prowadziło nas czasami do usprawiedliwiania nadużyć w traktowaniu natury lub despotycznego panowania człowieka nad stworzeniem czy też wojen, niesprawiedliwości i przemocy, to jako ludzie wierzący możemy uznać, że w ten sposób byliśmy niewierni względem skarbu mądrości, którego powinniśmy strzec. Często ograniczenia kulturowe różnych epok uwarunkowywały tę świadomość własnego dziedzictwa etycznego i duchowego, ale to właśnie powrót do źródeł pozwala religiom lepiej reagować na bieżące potrzeby”. (LS 200)
Modlitwa za naszą ziemię (z encykliki Laudato si’)
Wszechmogący Boże,
który jesteś w całym wszechświecie
oraz w najmniejszym z Twoich stworzeń,
Ty, który otaczasz swą czułością wszystko,
co istnieje,
ześlij na nas moc swojej miłości,
byśmy zatroszczyli się o życie i piękno.
Napełnij nas pokojem,
abyśmy żyli jak bracia i siostry
i nikomu nie wyrządzali krzywdy.
Boże ubogich,
pomóż nam uratować opuszczonych
i zapomnianych tej ziemi,
którzy znaczą tak wiele w Twoich oczach.
Ulecz nasze życie,
byśmy strzegli świata, a nie łupili go,
byśmy rozsiewali piękno,
a nie skażenie i zniszczenie.
Dotknij serc
tych, którzy szukają jedynie zysków
kosztem ubogich i ziemi.
Naucz nas odkrywania wartości każdej rzeczy,
kontemplowania w zadziwieniu,
uznania, że jesteśmy głęboko zjednoczeni
z każdym stworzeniem
w naszej pielgrzymce ku Twej nieskończonej światłości.
Dziękujemy, że jesteś z nami każdego dnia.
Wspieraj nas, prosimy, w naszych zmaganiach
na rzecz sprawiedliwości, miłości i pokoju.
Chrześcijańska modlitwa wraz ze stworzeniem (z encykliki Laudato si’)
Chwalimy Cię, Ojcze, wraz ze wszystkimi stworzeniami,
które wyszły spod Twojej wszechmocnej ręki.
Twoje są i pełne są Twojej obecności
i Twojej czułości.
Pochwalony bądź, Panie!
Jezu, Synu Boży,
wszystko przez Ciebie zostało stworzone.
Kształtowałeś się w łonie Maryi,
stałeś się częścią tej ziemi
i oglądałeś ten świat ludzkimi oczyma.
Dziś żyjesz w każdym stworzeniu
w Twojej chwale Zmartwychwstałego.
Pochwalony bądź, Panie!
Duchu Święty, który swoim światłem
kierujesz światem ku miłości Ojca
i towarzyszysz jękom stworzenia,
Ty żyjesz także w naszych sercach,
by nas pobudzać ku dobru.
Pochwalony bądź, Panie!
Panie Boże w Trójcy Jedyny, piękna Wspólnoto nieskończonej miłości,
naucz nas kontemplowania Ciebie
w pięknie wszechświata,
gdzie wszystko mówi nam o Tobie.
Rozbudź nasze uwielbienie i wdzięczność
za każdą istotę, którą stworzyłeś.
Obdarz nas łaską poczucia się wewnętrznie zjednoczonymi
ze wszystkim, co istnieje.
Boże miłości, ukaż nam nasze miejsce w tym świecie
jako narzędzi Twojej miłości
dla wszystkich istot tej ziemi,
bo żadna z nich nie jest przez Ciebie zapomniana.
Oświeć posiadających władzę i pieniądze,
aby nie popadli w grzech obojętności,
aby miłowali dobro wspólne, wspierali słabych
i opiekowali się światem, w którym żyjemy.
Ubodzy i ziemia wołają:
Panie, obejmij nas swą mocą i światłem,
abyśmy chronili wszelkie życie,
przygotowali lepszą przyszłość,
aby nadeszło Twoje Królestwo
sprawiedliwości, pokoju, miłości i piękna.
Pochwalony bądź, Panie!
Amen.
Pochwała stworzenia św. Franciszka z Asyżu
Najwyższy, wszechmogący, dobry Panie,
Twoja jest sława, chwała i cześć, i wszelkie błogosławieństwo.
Tobie jednemu, Najwyższy, one przystoją,
i żaden człowiek nie jest godny wymówić Twego Imienia.
Pochwalony bądź, Panie mój, ze wszystkimi Twoimi stworzeniami,
szczególnie ze szlachetnym bratem naszym słońcem,
przez które staje się dzień i nas przez nie oświecasz.
I ono jest piękne i świecące wielkim blaskiem:
Twoim, Najwyższy, jest wyobrażeniem.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, księżyc
i nasze siostry gwiazdy;
ukształtowałeś je na niebie jasne, i cenne, i piękne.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, wiatr
i przez powietrze, i chmury, i pogodę, i każdy czas,
przez które Twoim stworzeniom dajesz utrzymanie.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez siostrę naszą, wodę,
która jest bardzo pożyteczna i pokorna, i cenna, i czysta.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez brata naszego, ogień,
którym rozświetlasz noc:
a jest on piękny, i radosny, i krzepki, i mocny.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez siostrę naszą matkę ziemię,
która nas żywi i chowa,
i rodzi różne owoce z barwnymi kwiatami i ziołami.
Pochwalony bądź, Panie mój, przez tych, co przebaczają dla miłości Twojej
i znoszą słabość i utrapienie.
Błogosławieni, którzy wytrwają w pokoju,
gdyż przez Ciebie, Najwyższy będą uwieńczeni.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chwalcie i błogosławcie mojego Pana, i dziękujcie Mu,
i służcie z wielką pokorą.
Opracowanie na podstawie materiałów przygotowanych przez jezuitów prowincji francuskojęzycznej, ekumenicznej broszury „Season of Creation Celebration Guide”, materiałów Ruchu Ekologicznego Franciszka z Asyżu.
Jacek Poznański SJ
(Delegat ds. Ekologii Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego)
Materiały graficzne do pobrania: Czas dla stworzenia 2023
]]>Jezuicka globalna organizacja Ecojesuit Network udostępniła analizę autorstwa Colma Fahy’ego, pracownika zespołu ds. ekologii w Jezuickim Europejskim Centrum Społecznym (JESC) w Brukseli. Zidentyfikował on pięć wniosków z najnowszego, VI Raportu IPCC, opublikowanego na początku 2023 roku, które bezpośrednio łączą się z misją JESC w zakresie sprawiedliwości społecznej i środowiskowej. Raport IPCC 2023 podsumowuje najnowszą wiedzę, gromadzi najlepsze badania naukowe z ostatnich czterech lat i zaleca kroki sprzyjające łagodzeniu i adaptacji do zmian klimatu.
Colm Fahy
Współpraca międzynarodowa jest niezbędna
Najważniejszą punktem, który można znaleźć w tym Raporcie, jest potwierdzenie, że globalne ocieplenie jest spowodowane przez człowieka i że musimy osiągnąć zerową emisję CO2 netto. W Raporcie stwierdzono, że „skumulowane emisje dwutlenku węgla do czasu osiągnięcia zerowej emisji CO2 netto oraz poziom redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) w tej dekadzie w dużej mierze decydują o tym, czy globalne ocieplenie można ograniczyć do 1,5°C lub 2°C”. Innymi słowy, globalne ocieplenie zależy od całkowitej ilości gazów cieplarnianych wyemitowanych w całej historii. Im więcej emisji, tym wyższe będą temperatury. Jedynym sposobem na powstrzymanie globalnego ocieplenia jest całkowite wyeliminowanie emisji gazów cieplarnianych. Oznacza to, że nie tylko nie powinniśmy pozwalać na nowe inwestycje w infrastrukturę kopalną, ale także, że niektóre z istniejących obiektów przemysłowych wytwarzających gazy cieplarniane powinny zostać zamknięte przed końcem ich cyklu funkcjonowania, co oczywiście jest trudną z ekonomicznego punktu widzenia decyzją, jednak według naukowców decyzją niezbędną do utrzymania się poniżej progu ocieplenia o 1,5°C. Dokument potwierdza, że mamy 10 lat na przejęcie kontroli nad kryzysem klimatycznym i poczynienie rzeczywistych postępów w zakresie zerowej emisji netto. Biorąc to pod uwagę, IPCC przypomina nam o znaczeniu współpracy międzyrządowej, wskazując, że „wciąż mamy szybko zamykające się okno możliwości zapewnienia wszystkim znośnej i zrównoważonej przyszłości”.
W obliczu zbliżającej się konferencji COP28 w Dubaju na jesieni tego roku, Raport stwierdza, że „rozwój odporny na zmiany klimatu winien integrować adaptację i łagodzenie jego skutków w celu promowania zrównoważonego rozwoju dla wszystkich, a jest to możliwe dzięki zwiększonej współpracy międzynarodowej”. Proces w ramach konferencji COP (Conference of Parties) pozwala na koordynację i tworzenie wizji dla budowania pokojowego rozwiązania tego kryzysu, dlatego ważne jest, aby na tych spotkaniach poczyniono radykalne postępy.
Najbiedniejsi są najbardziej zagrożeni
Raport wskazuje również szokujący fakt, że „około 3,3 do 3,6 miliarda ludzi żyje w miejscach, które są bardzo podatne na zmiany klimatu”, a najbiedniejsze kraje cierpią najbardziej. „W latach 2010-2020 śmiertelność ludzi spowodowana powodziami, suszami i burzami była 15 razy wyższa w regionach wysoce narażonych na zmiany klimatu w porównaniu z regionami o bardzo niskim zagrożeniu”. Zgodnie z realistycznymi scenariuszami klimatycznymi, miliard lub więcej ludzi będzie zmuszonych do opuszczenia swoich domów, ponieważ ich regiony staną się fizycznie niezdatne do zamieszkania. Większość z tych miejsc znajduje się w regionach tropikalnych na wszystkich kontynentach. Fakt ten został już podjęty przez papieża Franciszka, który napisał w Laudato si’, że krzyk Ziemi jest również krzykiem ubogich. „Regiony i ludzie o znacznych ograniczeniach rozwojowych są bardzo podatni na zagrożenia klimatyczne”, co „naraża miliony ludzi na poważny brak bezpieczeństwa żywnościowego i zmniejszone bezpieczeństwo wodne”. Z geograficznego punktu widzenia najbardziej dotyka to „społeczności w Afryce, Azji, Ameryce Środkowej i Południowej, krajach najsłabiej rozwiniętych (LDC), na małych wyspach i w Arktyce, a także ludy tubylcze”.
Istnieje wiele możliwości promowania sprawiedliwości klimatycznej
Ważnym tematem Raportu jest historycznie uwarunkowana nierówność, która istnieje w obecnym kryzysie. „Historyczny wkład emisji CO2 różni się znacznie w poszczególnych regionach pod względem całkowitej wielkości” – czytamy w Raporcie. W Raporcie stwierdzono, że 10% gospodarstw domowych o najwyższych emisjach per capita przyczynia się do 34-45% globalnych gazów cieplarnianych w porównaniu do 50% gospodarstw domowych o najniższych emisjach, które przyczyniają się do 13-15%. W związku z tym interesującym wnioskiem z Raportu jest mocno podkreślane stwierdzenie, że „priorytetowe traktowanie równości, sprawiedliwości klimatycznej, sprawiedliwości społecznej, integracji i sprawiedliwych procesów transformacji może umożliwić adaptację i ambitne działania łagodzące oraz rozwój odporny na zmiany klimatu”. Przykładowo, sprawiedliwość jest szczególnie ważna, gdy weźmie się pod uwagę, że turbiny wiatrowe wymagają do 14 razy więcej żelaza niż wytwarzanie energii z paliw kopalnych, a podaż kobaltu, który jest potrzebny do akumulatorów, będzie musiała wzrosnąć o 500% w okresie do 2050 roku. Zasoby te znajdują się w najbiedniejszych krajach na świecie, takich jak Demokratyczna Republika Konga, dlatego ważne jest, aby ta transformacja była nie tylko „zielona”, ale także „sprawiedliwa”. W Raporcie przedstawiono możliwości i wyzwania związane z tą transformacją. „ Wyniki adaptacji są lepsze dzięki zwiększonemu wsparciu dla regionów i osób najbardziej narażonych na zagrożenia klimatyczne. Włączenie adaptacji do zmian klimatu do programów ochrony socjalnej zwiększa odporność”. Innymi słowy, konsekwencje kryzysu klimatycznego są jasne, a niniejszy Raport opowiada się za drogą, która promuje sprawiedliwość klimatyczną.
Systemy produkcji żywności są ważne
Systemy wytwarzania żywności emitują duże ilości gazów cieplarnianych. W UE rolnictwo jest trzecim co do wielkości emitentem gazów cieplarnianych. Co więcej, UE wydaje 38,2 mld euro na dotacje dla sektora rolnego (w ramach Wspólnej Polityki Rolnej). Dlatego też rolnictwo i polityka żywnościowa są bardzo ważne w walce z kryzysem klimatycznym, co potwierdza Raport IPCC. Sugeruje on, że równie ważna jest zmiana nawyków przez jednostki poprzez „środki po stronie popytu… przejście na zrównoważoną, zdrową dietę i ograniczenie strat/odpadów żywności”. Jeśli chodzi o decydentów politycznych, ważne jest, aby zapewnić, że „zrównoważona intensyfikacja rolnictwa zmniejsza przekształcanie ekosystemów oraz emisje metanu i tlenku azotu, a także uwalnia grunty pod ponowne zalesianie i odbudowę ekosystemów”. W praktyce wymaga to drastycznych zmian w naszych technikach rolniczych, stosowanych chemikaliach i uprawach, na których polegamy. Oznacza to również, że należy produkować i spożywać znacznie mniej mięsa.
Autorzy Raportu wskazują na zmniejszenie śladu węglowego globalnego rolnictwa poprzez „ulepszenia odmian, agroleśnictwo, adaptację opartą na lokalnej społeczności, dywersyfikację gospodarstw i krajobrazu oraz rolnictwo miejskie”. Są to wszystkie technologie i techniki stosowane w celu zwiększenia różnorodności biologicznej użytkowanych przez nas gruntów, jako sposób na dostosowanie się do przyrody, stabilizację obiegu wody i wychwytywanie dwutlenku węgla. Środki te nie tylko łagodzą zmiany klimatu, ale także dostosowują się do tego, co już jest nieuniknione.
Co ważne, Raport argumentuje również za potrzebą zwiększenia bioróżnorodności. Sugeruje, że odbudowa nadmiernie eksploatowanych ekosystemów „zmniejsza negatywny wpływ zmian klimatu na rybołówstwo i wspiera bezpieczeństwo żywnościowe, różnorodność biologiczną, zdrowie i dobrostan ludzi”. Szczególnie, gdy weźmiemy pod uwagę ogromny wpływ systemów żywnościowych na politykę UE, jest to temat, który wymaga naszej uwagi.
Przypomnienie o naszym wpływie na przyszłe pokolenia
Wreszcie, kolejną uderzającą obserwacją poczynioną w Raporcie jest wpływ naszych dzisiejszych działań na przyszłą populację ludzi. Istnieje możliwość, że dziecko urodzone w 2020 r. może być świadkiem potwornych temperatur w okresie dorastania. W najgorszym scenariuszu, osoba urodzona w 1980 roku może spodziewać się ocieplenia średnio o 2°C do czasu, gdy osiągnie 70 lat w 2050 roku. Do tego momentu, a najlepiej wcześniej, temperatury muszą zacząć spadać, ale jeśli tak się nie stanie, konsekwencje dla dziecka urodzonego w 2020 roku będą poważne. Dzisiejszy trzylatek, który w 2090 r. będzie miał 70 lat, może doświadczyć ocieplenia o 4°C. Dla większości ludzi oznaczałoby to temperatury w pomieszczeniach niemal jak w saunie. Z drugiej strony, jeśli działalibyśmy skutecznie już dziś, ten sam maluch, starzejąc się, widziałby spadające temperatury pod koniec swojego życia. Również w tym przypadku widzimy, że najbardziej ucierpiałyby najbiedniejsze kraje. Na przykład, według Światowego Programu Żywnościowego, brak bezpieczeństwa żywnościowego w Bangladeszu może wzrosnąć o 88% w porównaniu do dnia dzisiejszego, jeśli temperatury osiągną 4°C. W Raporcie szczegółowo opisano, jak od 1961 r. wydajność upraw w Afryce zmniejszyła się o jedną trzecią, a od 2008 r. ekstremalne powodzie wysiedlają 20 milionów ludzi rocznie. Zagrożenia te rosną wraz z każdym wzrostem temperatury. Co więcej, zmiany, które do tego doprowadzą, będą „nieodwracalne w skali czasowej od stulecia do tysiąclecia” i będą „stawać się coraz większe wraz ze wzrostem globalnego ocieplenia”.
Wnioski
Informacje zawarte w analizowanym Raporcie są co najmniej alarmujące, ale można wyróżnić dwa bardzo istotne elementy. Pierwszym z nich jest fakt, że dzieci urodzone dzisiaj mogą być zmuszone do życia w świecie niewiarygodnych upałów ze względu na prawdopodobieństwo ocieplenia o 4°C. Faktowi temu towarzyszy ostrzeżenie, że szybko zamykające się okno możliwości ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5-2°C zawęziło się do najbliższych 10 lat. Mamy więc 10 lat na osiągnięcie zerowej emisji netto. To niezwykle istotne stwierdzenie. W Raporcie stwierdzono, że „bez pilnych, skutecznych i sprawiedliwych działań łagodzących i adaptacyjnych, zmiany klimatu w coraz większym stopniu zagrażają ekosystemom, różnorodności biologicznej oraz środkom do życia, zdrowiu i dobrobytowi obecnych i przyszłych pokoleń”.
Colm Fahy pracuje w zespole ds. ekologii Jezuickiego Europejskiego Centrum Społecznego (JESC) w Brukseli. Interesuje się zagadnieniami z pogranicza praw człowieka i ekologii, w tym sprawiedliwą transformacją. Colm ukończył studia magisterskie z historii i kultur świata w King’s College w Londynie, a wcześniej pracował w jezuickim biurze rozwoju międzynarodowego w Wielkiej Brytanii, zanim przeniósł się do Brukseli. E-mail: [email protected]
Źródło: IPCC Synthesis Report 2023 – Five lessons to keep in mind
]]>Z okazji Światowego Dnia Środowiska, przypadającego w poniedziałek 5 czerwca, przedstawiamy refleksję jezuity prof. Johna Kennedy’ego, dyrektora centrum badawczego w Kolegium Pedagogicznym św. Ksawerego w Palayamkottai, Tamil Nadu (Indie).
Ochrona matki ziemi pilnym obowiązkiem każdego
Nauka rozwinęła się skokowo. Cały świat stał się jedną globalną wioską dzięki sieci komunikacji. Nowe wynalazki usprawniły współczesne życie. Jednak pomimo tych wspaniałych osiągnięć, można pokusić się o pytanie, czy rozwijamy się w sposób zrównoważony i przyjazny dla środowiska.
W dzisiejszym świecie mit „rozwoju” jest postrzegany przede wszystkim jako wartość, mierzona wynikami społeczeństwa w kategoriach Produktu Narodowego Brutto, Produktu Narodowego Netto, materialnego wzrostu gospodarki, standardu życia mierzonego w kategoriach dóbr i pieniędzy itp. Podkreśla to bardziej powierzchowne sposoby „posiadania” niż fundamentalne poziomy „bycia”.
Potrzebą chwili jest poczucie przynależności do jednej planetarnej społeczności, która przekroczy, choć niekoniecznie zastąpi, naszą racjonalną etykę i wspólnotową lojalność. Musi to być oparte na nowej etyce przetrwania, kulturze współpracy i dążeniu do jednego celu. Potrzebujemy dziś wrażliwego ekologicznie i obejmującego wszystko systemu etyki i wartości.
Dzisiejszy kryzys
Odkąd ludzie pojawili się na Ziemi, wchodzili w interakcje ze środowiskiem, aby zaspokoić swoje potrzeby życiowe. Interakcja ta osiągnęła jednak niezrównoważone rozmiary po rewolucji przemysłowej, będącej pochodną mechanicznego światopoglądu, który zubożył Ziemię, a wraz z nią zdecydowaną większość ludzi.
Tej rodzaj rozwoju, za którym podążamy i który ślepo narzucamy, leży u podstaw dzisiejszego kryzysu ekologicznego. Etyka autonomii, która koncentruje się na jednostce, ignoruje zasadniczą relację osoby ludzkiej we wspólnocie i integralną relację z naturą. W połączeniu z wąsko rozumianym antropocentryzmem i androcentryzmem, wspiera ona etos indywidualizmu i intronizuje mężczyznę jako pana całego stworzenia i wyższego od kobiet.
Nasze zdrowie i przetrwanie zależą od środowiska – powietrza, którym oddychamy, wody, którą pijemy i żywności, którą spożywamy. Globalny handel nie ma jednak nic wspólnego ze zrównoważoną gospodarką: zanieczyszcza powietrze i wodę oraz zatruwa żywność.
Alternatywy
Opowiedzenie się za Matką Ziemią nie jest wyborem, którego należy dokonać spośród wielu innych wyborów, ale pilnym obowiązkiem ratowania i ochrony całego wszechświata przed zbliżającym się niebezpieczeństwem. Razem będziemy żeglować lub zatoniemy na statku kosmicznym Ziemia. Tylko świadomość może prowadzić do działań zapobiegawczych, ochronnych i produktywnych. Musimy uświadomić sobie nasze organiczne powiązanie z naturą i jej ekosystemami. Nikt nie może prowadzić zdrowego życia na chorej planecie.
Świadomość może doprowadzić do przemiany. Głęboka i szczera świadomość kryzysu ekologicznego, jego przyczyn i konsekwencji doprowadzi do prawdziwego nawrócenia, które przekona nas, że tylko natychmiastowe działanie może przywrócić zdrowie i bogactwo naszej planety. To przekonanie musi przejawiać się w konkretnych i afirmatywnych działaniach.
Następnie należy podjąć działania na poziomie indywidualnym, instytucjonalnym i społecznym. Na poziomie indywidualnym chodzi o promowanie prostoty w stylu życia opartej na zasadzie zrównoważonego rozwoju. Na poziomie instytucjonalnym należałoby wspierać tworzenie przyjaznych dla środowiska szkół i zakładów pracy oraz wdrażać konkretne środki ochrony środowiska. Na poziomie społecznym trzeba zająć się budowaniem ekologicznych ruchów transgranicznych.
Prof. John Kennedy SJ
źródło: https://www.jesuits.global/2023/06/03/for-a-new-ethic-of-survival/
Pełny tekst wypowiedzi znajduje się pod linkiem.
Uczniowie Szkoły Podstawowej Jezuitów w Gdyni uczestniczą w międzynarodowym projekcie, którego głównym tematem jest odkrywanie tajemnic świata drzew. Rozpoczęty w zeszłym roku projekt potrwa do maja 2023 roku. Poniżej publikujemy krótki opis działań w ramach projektu realizowanego przez uczniów z Gdyni wraz z uczniami szkół litewskich, greckich i łotewskich.
Okryj świat drzewa!
Projekt Erasmus w Szkole Podstawowej Jezuitów w Gdyni
Od maja zeszłego roku uczniowie Szkoły Podstawowej Jezuitów w Gdyni biorą udział w projekcie międzynarodowym „Discover the world of a tree”. Partnerami projektu są szkoły z Litwy, Grecji i Łotwy.
W ramach projektu tworzymy inspirujące aktywności w temacie drzew: gry, prace kreatywne, badania, fakty i aspekty kulturalne. Prace naszej szkoły i szkół partnerskich są umieszczane na stronie internetowej, możecie je zobaczyć TUTAJ.
W ramach projektu odbyły się również dwa spotkania międzynarodowe. Pierwszym spotkaniem był Camp na Litwie w lipcu 2022 r. Camp odbywał się w temacie: Surrounded by forest (otoczeni lasem).
Camp był pełen atrakcji związanych z tematem drzew: spacery z mapą, zwiedzanie muzeów przyrodnicze z drzewami charakterystycznymi dla Litwy, nauka krzesania ognia, wyrabianie w drewnie medalionów, zabawy w teatr, tańce, zwiedzanie drewnianych zabytków, itp.
Drugie spotkanie odbyło się w październiku 2022r. w naszej szkole w Gdyni pod hasłem „Young Scientists” (młodzi naukowcy). Program wizyty w Gdyni zawierał warsztaty i grę terenową w Nadleśnictwie Marszewo, warsztaty przeprowadzone przez licealistów OLJ pod okiem p. Błazeja Kochańskiego z Politechniki Gdańskiej pt. „Jak zważyć psa linijką”, zwiedzanie Gdyni i Gdańska, Torunia. Nie zabrakło też zabaw i oraz prac twórczych w temacie drzew: robienia drewnianej biżuterii, malowania liści na szkle, itp. Projekt zakończyliśmy Mszą Świętą, wspólnymi zabawami i kolacją. Takie spotkania to intensywny, radosny czas, pełen atrakcji, ciekawych sposobów zdobywania wiedzy i międzynarodowych przyjaźni.
W każdym spotkaniu międzynarodowym spotykają się przedstawiciele szkół partnerskich: 4 uczniów i 2 nauczycieli, łącznie 24 osoby.
Nasze najbliższe spotkanie odbędzie się w maju w Grecji, a następnie zaczniemy się szykować do międzynarodowej konferencji on-line, którą szykuje dla nas na jesień szkoła z Łotwy.
Magdalena Gruszka / Zespół Szkół Jezuitów w Gdyni
]]>
Na portalu polskich jezuitów pracujących w USA, o. Andrzej Leśniara SJ, misjonarz w Zambii, opowiada o codziennej rzeczywistości w kraju, w którym posługuje. Gdy brakuje wody, ludziom trzeba pomagać, by przeżyli.
Misja katolicka w Zambii istnieje od 1905 roku i najbardziej znanym tam polskim misjonarzem był kard. Adam Kozłowiecki SJ.
Gdy Ojciec Leśniara (na zdjęciu powyżej) przyjechał do Chikuni w 1994 roku, w parafii było trzech Jezuitów, którzy prowadzili 20 stacji misyjnych. Nie byli w stanie dotrzeć do każdej z nich częściej niż raz na dwa miesiące. Wtedy o. Tadeusz Świderski SJ wpadł na pomysł założenia radia.
Od tej pory programy radiowe wspierają edukację dzieci od I do VII klasy. Uczniowie zbierają się w 18 ośrodkach i uczą się przy pomocy mentorów, którzy są przygotowani do korzystania z radiowych zajęć edukacyjnych. Każdego roku uczestniczy w takich zajęciach około 1600 dzieci, a mentorzy czują się jedną wspólnotą i są dumni z realizowanej misji.
Dużym problemem w Zambii jest brak wody. By się do niej dostać, trzeba wiercić studnie na głębokość 60 metrów. Jeśli deszcz nie pada, panuje bieda i głód.
„Modlitwa o deszcz to stała rzecz. Jeśli tego deszczu nie ma to trzeba ludziom pomagać” – mówi o. Leśniara.
Polscy misjonarze założyli tu także szpitale, prowadzone przez siostry zakonne. Dzięki temu zmalała śmiertelność wśród dzieci. Innych szpitali niż misyjne Zambia nie posiada.
Więcej na stronie deon24.com
]]>
W listopadzie tego roku odbyły się w Taizé warsztaty poświęcone nawróceniu ekologicznemu. Uczestniczyło w nich 25 osób z różnych europejskich krajów i organizacji zaangażowanych bezpośrednio w troską o nasz wspólny Dom.
W tym niezwykłym miejscu uczestnicy wzięli udział w zajęciach prowadzonych przez o. Federico Tartaglię, który apelował do integracji religii z przyrodą, oraz dra Marka Charleswortha, który podkreślił znaczenie koncepcji cnót Tomasza z Akwinu dla proponowanego dzisiaj nowego stylu życia w przyjaźni z naturą.
Wyzwaniem dla zachodniej tendencji „intelektualizowania rzeczywistości” były podczas warsztatów praktyczne zajęcia zanurzające uczestników w środowisko naturalne i dostarczające im wręcz namacalnych momentów doświadczania piękna przyrody.
Był też czas na połączenie się online z dwoma uczestnikami COP27, posłem do Parlamentu Europejskiego Pierrem Larrouturou’em i afrykańską aktywistką Tanin Kuntai, którzy opowiedzieli o trwających negocjacjach oraz nadziejach i frustracjach, jakie przeżywali podczas spotkania w Sharm el-Sheik.
Uczestnicy zapoznali się również z innowacyjnym projektem łączącym ekologię i duchowość – „Casa Velha” w Portugalii.
To wszystko zmobilizowało jeszcze bardziej uczestniczących w warsztatach, by powróciwszy do swoich europejskich miast, w których większość z nich pracuje i mieszka, zachęcali do indywidualnego i społecznego „nawrócenia ekologicznego”, jakiego wszyscy potrzebują.
Na podstawie jesuits.eu
]]>
Prężnie rozwijający się w Toruniu „Projekt Zambia” otrzymał podziękowania od o. Tadeusza Świderskiego SJ, dyrektora jezuickiej farmy, będącej częścią jezuickiej misji w tym kraju. Dzięki funduszom zebranym przez „Projekt Zambia” w 2021 roku ukończono budowę wylęgarni tilapii oraz zbiorniki i stawy do ich hodowli.
Dzięki tej pomocy – jak pisze o. Świderski – co miesiąc wylęga się 300.000 a planowane jest 500.000 małych rybek! Rozwijają się w sześciu betonowych zbiornikach, by później rozprostować płetwy w jednym z dziesięciu stawów. Wymaga to wyprodukowania sporej ilości energii aby zaopatrzyć rybki w tlen.
„Projekt Zambia” stał się małym ogniwem poważnej inwestycji, dlatego w 2022 roku wolontariusze proszą o modlitwę, aby nie zabrakło siły, pomysłów i funduszy. Planowany jest zakup dodatkowego narybku. „Wszystkich darczyńców nosimy w sercach i otaczamy modlitwą” – zapewniają wolontariusze z Torunia.
Eko-farma w Kasisi (Zambia) nastawiona jest głównie na produkcję warzyw, ryb i kurcząt. By dowiedzieć się więcej odwiedź stronę „Projektu Zambia” na Facebooku
https://www.facebook.com/projekt.zambia.torun/
]]>
Obrońcy praw człowieka i naturalnego środowiska: kryminaliści czy męczennicy? Tym pytaniem rozpoczyna o. Jörg Alt SJ swój artykuł w tegorocznym numerze Promotio Iustitiae. Postaram się krótko go omówić.
Niektóre przedsiębiorstwa widzą w obrońcach środowiska naturalnego kryminalistów. Rządy państw uważają za kryminalistów osoby, które pomagają „nielegalnym imigrantom” ukrywając ich w kościołach, by nie zostali deportowani. Dla innych natomiast ci sami ludzie są bohaterami, a nawet męczennikami.
Autor artykułu tłumaczy, że chodzi tu przede wszystkim o konflikt między pieniędzmi i władzą z jednej strony a prawami człowieka z drugiej strony i wskazuje na to, że w historii ludzkości prawa człowieka ostatecznie wygrywały (zniesienie niewolnictwa, udział kobiet w wyborach, zakaz zatrudniania dzieci). To powinno napawać nadzieją. Niektóre zmiany moralne zachodzą wolno, ale gdy uda się je wprowadzić, sprawiedliwość triumfuje i ustalane są na stałe wyższe standardy sprawiedliwości społecznej.
Dzisiaj żyjemy w czasach kolejnej społecznej rewolucji.
„Odkąd papież Franciszek stwierdził: Ta ekonomia zabija! prowadzimy wiele dyskusji jak należy to rozumieć. Dosłownie czy metaforycznie, całościowo czy częściowo, oraz czy takie stwierdzenie jest konstruktywne, czy nie utrudnia dążenia do pozytywnych zmian. Mimo, że możliwych jest wiele stanowisk, rośnie konsensus uważający neoliberalną drogę prowadzenia działalności gospodarczej, z jej konstytutywnymi elementami obniżania płac w celu zwiększenia zysku i eksternalizacji kosztów, za przyczynę powszechnej nędzy i katastrof, m.in. nierówności, zmian klimatycznych, zatrucia wody i gleby i tak dalej”.
Biorąc pod uwagę tempo wzrostu średnich temperatur na świecie, kiedyś to wszystko wymknie się spod kontroli. Ile mamy czasu? Niektórzy twierdzą, że wzrost gospodarczy i konsumpcję należy już teraz ograniczać. Powinno nas niepokoić szybkie tempo niszczenia środowiska naturalnego, które zmusza kolejne grupy ludzi do opuszczania swojej ziemi. Co na to powiedzą przyszłe pokolenia? W obecnym tempie niszczenie i zanieczyszczanie środowiska powoduje dalsze przesiedlenia ludzi. Im dłużej czekamy z podjęciem zdecydowanych działań, tym trudniejsze i bardziej niepopularne decyzje będziemy musieli podejmować. Czy ograniczanie się do pokojowych demonstracji wystarczy?
„Jeśli dzisiejsze potęgi gospodarcze, w zmowie z władzami politycznymi, stosują przemoc wobec najbiedniejszych i wobec przyszłych pokoleń” prowadząc do masowej nędzy to stwierdzenie „Ta ekonomia zabija” jest w pełni uzasadnione. Nie zawsze zabija bezpośrednio, jak w przypadku zatrucia gleby czy szkodliwej dla zdrowia żywności, ale zabija poprzez konsekwencje efektu cieplarnianego przekształcającego lasy w pustynię, powodującego głód i migracje.
Jeśli stoimy w obliczu takiej przemocy, takiego przymusu, to czy nie usprawiedliwia to odpowiednich działań obronnych? Na pewno nie działań podejmowanych bezpośrednio przeciwko ludziom, ale czemu nie przeciwko infrastrukturze lub budynkom? Na przykład organizując blokady w funkcjonowaniu zakładów przemysłowych lub utrudniając dostęp do banków i fabryk, blokując główne arterie komunikacyjne, czy działanie sprzętu górniczego?
Taka dyskusja toczy się wśród działaczy społecznych i klimatycznych w Niemczech. Autor artykułu jest przekonany, że wiele takich działań jest uzasadnionych. Wiele z nich może skończyć się prześladowaniem i więzieniem. Dziś porywczy młodzi ludzie mogą być w przyszłości uznani za męczenników.
Jak powinni w tej sytuacji postępować chrześcijanie?
Sojusze i koalicje w działaniach na rzecz ochrony uchodźców oraz w akcjach blokowania banków i kopalń węgla mogą zaskakiwać tym, że walka o sprawiedliwość społeczną i troska o środowisko naturalne „jednoczy naprawdę dziwnych towarzyszy”, toczy się ponad podziałami. We wspólne dążenie ku lepszemu światu angażują się ludzie różnych religii i poglądów. Kim są w tym wszystkim dzisiejsi chrześcijanie? – pyta ojciec Alt. W czym naśladują Chrystusa? Czy organizują statki ratownicze, aby zapobiec utonięciu przeprawiających się przez morze uchodźców i piszą teologiczne traktaty o ekumenizmie? Czy walczą w Duchu Jezusa, który kiedyś powypędzał przekupniów ze świątyni? Z jakim Kościołem mamy dziś do czynienia i jakiego Kościoła potrzebujemy?
potrzebujemy dzisiaj?
Po jakiej stronie stoją jezuici?
„Niedawno pewien dziennikarz powiedział mi, że zakony należą do nielicznych organizacji kościelnych, które zadają właściwe pytania i angażują się w słuszne sprawy. To był miły gest z jego strony, ale nawet jeśli jezuici określili w swoich obecnych celach 4 uniwersalne preferencje apostolskie, które skłaniają do działań w określonych obszarach, mam wrażenie, że większość jezuitów jest tak samo rozdarta tymi problemami jak inni członkowie Kościoła i społeczeństwa”.
Towarzystwo Jezusowe ma wiele możliwości angażowania się w walkę o lepsze jutro. Posiada uniwersytety i szkoły, prowadzi badania oraz instytucje społeczne, dociera do młodych, pracuje z migrantami i ludnością tubylczą. Ma wpływ na to, aby głosy ofiar były usłyszane a młodzież była wychowywana do wrażliwości i odpowiedzialności społecznej.
Zobacz cały artykuł:
Foto: Beach cleaning effort by Radio Sarang, students on Mangalore coast (Melwyn Pinto SJ)
]]>
Jezuickie Europejskie Centrum Społeczne (Jesuit European Social Center) i jego partnerzy mają przyjemność zaprosić na „Międzywyznaniową Konwencję Młodzieży w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu – doprowadzenie do porozumienia w naszym wspólnym domu”, która odbędzie się 25 listopada 2021 r. w godzinach 11:00-12:30 na Zoomie. W konferencji udział weźmie wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Frans Timmermans.
Spodziewamy się, że internetowa Międzywyznaniowa Konwencja Młodzieży zgromadzi do 300 młodych ludzi reprezentujących bahaitów, buddystów, chrześcijan, żydów i muzułmanów. Będą mieli okazję porozmawiać na temat Europejskiego Zielonego Ładu z Fransem Timmermansem.
Młodzi delegaci z różnych wyznań podzielą się z komisarzem Komisji Europejskiej swoimi propozycjami i pomysłami na to, w jaki sposób Unia Europejska mogłaby odpowiedzieć na niektóre najbardziej palące wyzwania ekologiczne. Skoncentrują się na kluczowych obszarach Europejskiego Zielonego Ładu: mieszkalnictwie i energii, mobilności i transporcie, rolnictwie i żywności, produkcji i konsumpcji oraz edukacji, ekologii i doskonaleniu umiejętności.
Konwencja jest otwarta dla wszystkich młodych ludzi w wieku od 18. do 35. roku życia.
Więcej o szczegółach programu w załączniku Interfaith Convention on the European Green Deal
Zapisz się TUTAJ
]]>
Mieszkam w Syngonya w rolniczej części Zambii. Moja lokalna parafia to Chikuni, w której działa również stacja radiowa pomagające naszej społeczności. Dyrektorem jest o. Andrzej Leśniara, jezuita z Polski, którego znam bardzo dobrze.
Tutejsi ludzie to głównie rolnicy uprawiający na własne potrzeby kukurydzę i hodujący bydło. Pogoda – zwłaszcza deszcz – odgrywa ważną rolę w naszym życiu. Już w 1995 roku zaczęliśmy dostrzegać zmiany w regularności opadów. Czasami deszczu brakuje, a innym razem jest go za dużo!
Pośród tropikalnych łąk utrzymanie bydła w dobrym zdrowiu jest nieustannym wyzwaniem. Jest ciągłe ryzyko, że zachorują na choroby odkleszczowe i by temu zapobiec, trzeba je zanurzać w wodzie zawierającej odpowiedni związek chemiczny. A na to potrzeba setek galonów wody (1 galon angielski = ok. 4,5 litra). Jeśli deszcz nie nadchodzi, bydła nie można zanurzyć. Spowodowało to głód i wiele osób zdecydowało się na zmianę życia – zajęli się handlem sprzedając wszystko, od dziko rosnących owoców po gumę do żucia.
W latach 2019-2020 mieliśmy suszę, a w lutym i marcu panował straszny głód. Niektórzy ludzie stracili życie jedząc dzikie korzenie. Pewna pomoc była dostępna, ale nie dotarła do wszystkich, lecz tylko do tych, którzy wykorzystywali swoje wpływy polityczne.
Również podaż nawozów jest ograniczona, a niektórzy rolnicy otrzymują więcej niż inni. Tutaj dostajemy trzy worki nawozu na osobę, podczas gdy w niektórych rejonach ludzie dostają po 6-8 worków. Cena również jest bardzo zróżnicowana. Zanim sytuacja się pogorszyła, dostawy nawozu były stabilne, podobnie jak cena.
Nawet jeśli we właściwym czasie dostaniemy wystarczającą ilość nawozu, ale opady są zbyt obfite to nawóz jest przez nie wypłukiwany. Na moim własnym polu sezon wegetacyjny zaczął się dobrze, ale kiedy kukurydza sięgała mi tylko do kolan, smagał deszcz. Teraz widzę kukurydzę w różnych kolorach w różnych częściach pola – zielonym, żółtym i czerwonym. To mówi mi, że gleba jest inna w różnych częściach pola i że w niektórych miejscach nawóz nie zadziałał. Deszcz go po prostu zmył.
Nie zawsze tak było. Kiedy byłam młoda, pora deszczowa zawsze przychodziła na czas i zawsze mieliśmy pod dostatkiem wody. Kiedy w latach dziewięćdziesiątych sytuacja zaczęła się zmieniać, to trochę czasu zajęło nam uświadomienie sobie, że to już będzie tak zawsze.
]]>
Grupa uczniów z Ogólnokształcącego Liceum Jezuitów w Gdyni odwiedziła wczoraj, 22 czerwca, ogród przy ul. Rakowieckiej 61 w Warszawie w związku z projektem: „Wielcy Niewidoczni. Stefan Franczak”. Pomysłodawczynią i koordynatorką projektu jest psycholog Zespołu Szkół Jezuitów w Gdyni – Joanna Ślusarska, która zebrała grupę licealistów podzielających pasję do przyrody i ogrodnictwa, by stworzyć projekt interdyscyplinarny (przyrodniczo-filmowo-dziennikarski), w którym inspiracją jest ceniony na świecie twórca powojników i liliowców, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
By upamiętnić postać Brata Stefana, uczniowie zasadzili powojniki i liliowce jego autorstwa wokół szkoły w Gdyni. W planach mają umieszczenie tabliczek z nazwami i tablicę upamiętniającą utalentowanego ogrodnika.
Brat Stefan Franczak SJ (1917-2009) jezuita, ogrodnik, naukowiec. Wyhodował i zarejestrował, do roku 1995 ok. 95 nowych odmian liliowców oraz 80 – powojników. Jego pierwsza nowa odmiana powojnika – „Jan Paweł II” prezentowana była w 1982 r. na wystawie na Chalsea w Londynie. Służył pomocą ogrodniczą studentom i doktorantom wielu uczelni. Brał także udział w międzynarodowych spotkaniach naukowych, a wyhodowane przez niego odmiany powojników uprawiane są na całym świecie.
W projekcie uczniowie chcieliby przybliżyć postać Brata Stefana poprzez poznanie wspomnień osób, które go znały i bezpośrednio z nim współpracowały. Udało się to już częściowo zrealizować, bowiem w gmachu Akademii Katolickiej w Warszawie „Bobolanum” odbyło się spotkanie z zaproszonymi gośćmi.
Uczestniczył w nim dr Szczepan Marczyński, czołowy w Polsce twórca i znawca powojników, który przygotował prezentację o Bracie Stefanie.
Projekt jest okazją do rozszerzenia zainteresowań i promowania postaw dbania o środowisko przyrodnicze. Uczniowie odwiedzili także Ogród Ekologiczny Belligham na Kaszubach, Szkółkę Powojników-Clematis-Źródło Dobrych Pnączy w Pruszkowie. Mają również własne inicjatywy- prowadzą prywatne uprawy domowe, planują uprawianie roślinności szkolnej.
Liliowce i powojniki zapragnęli mieć w swoich prywatnych ogrodach również rodzice i nauczyciele Zespołu Szkół Jezuitów. Projektem zainteresowało się Radio Gdańsk oraz ukazał się na ten temat artykuł w czasopiśmie „Pielgrzym”.
Uczniowie, przygotowując się do wywiadów, uczestniczyli w profesjonalnym warsztacie dziennikarskim.
Po przerwie wakacyjnej odwiedzą Arboretum w Wojsławicach, gdzie znajduje się w dużej mierze zachowana kolekcja liliowców autorstwa Franczaka. W szkole odbędą się również ciekawe warsztaty botaniczne, konkurs plastyczny i inne ciekawe wydarzenia. Efektem całości będzie film o projekcie i Bracie Franczaku nakręcony i zmontowany przez uczniów.
Projekt wpisuje się w Rok Ignacjański obchodzony w Zespole Szkół Jezuitów w Gdyni.
Na podstawie relacji organizatorów projektu
Foto: Ogólnokształcące Liceum Jezuitów w Gdyni
]]>
W tym krótkim świadectwie ugandyjski jezuita uświadamia nam, do jak wielkich tragedii prowadzą zarówno niekorzystne zmiany klimatyczne jak i nasza bierność wobec tych zmian czy wręcz przyczynianie się do nich. Opisuje czarujące miejsce z lat dzieciństwa, w którym się wychował, pełne zieleni i szumiących potoków. Gdy teraz wraca do swojej wioski widzi jedynie pustynię i zdesperowanych ludzi poszukujących wody.
Od obfitego zaopatrzenia w wodę do wyschniętych rzek
Dorastanie na wsi w północno-zachodniej Ugandzie było czymś cudownym. Niesamowita zieleń otaczająca pofałdowane wzgórza to widok, którego się nie zapomina. To wszystko było nawadniane przez pięć rzek spływających ze wzgórz, użyźniających doliny i zapewniających świeżą, czystą wodę kilku tysiącom osób. Wszystkie te rzeki wpadały do położonego 45 kilometrów dalej jezuira Albert. Dla nas, dorastających chłopców, były one naturalnymi kąpieliskami, a ich brzegi naszym miejscem wspólnych zabaw.
Niestety, wszystkie rzeki zniknęły w ciągu dekady, pozostawiając suche koryta sezonowych strumieni, które spływają tylko wtedy, gdy pada deszcz. Przyczyną wysychania rzek są zmiany klimatu i działania człowieka. Ze względu na zmiany klimatyczne, na początku XXI wieku deszcze stały się bardziej nieregularne. Nieprzewidywalność pór deszczowych zmusiła ludzi do uprawiania ziemi jedynie wzdłuż brzegów rzeki. Z czasem woda z rzek zupełnie zniknęła, a ich koryta stały się tak suche, że nawet gdy pada deszcz, opady natychmiast spływają wzdłuż rzeki.
Ponadto, ze względu na wykorzystywanie drewna jako paliwa do gotowania, 60% drzewostanu, w tym drzewa rosnące u źródeł rzek, zostało wycięte, co z kolei pogłębia problem nieregularnego deszczu. Chociaż są tu osoby, które rozumieją jaki to ma wpływ na wysychanie rzek, to jednak nie mają innej możliwości, podobnie jak nie ma ich rząd, by zapewnić alternatywne, zrównoważone źródła utrzymania. A zatem sytuacja jest coraz gorsza. Tym bardziej, że populacja gwałtownie rośnie i zapotrzebowanie na wodę zwiększa się z dnia na dzień.
Konsekwencje tego są druzgocące dla ludzi, którzy zdani są na naturalne źródła wody, w tym rzeki i deszcze, do użytku domowego i rolniczego. Większe brzemię spoczywa na kobietach i dziewczętach, które muszą pokonywać duże odległości w bardziej suchych porach roku w poszukiwaniu wody, ponieważ nadal uważa się, że ich rolą jest dostarczanie wody w domu.
Sytuacja jest zdecydowanie odwracalna, ale wymaga poświęcenia ze strony społeczności i interwencji rządu. Sami miejscowi ludzie i lokalny samorząd mogą zrobić bardzo niewiele, aby przeciwdziałać tym niekorzystnym zmianom, a w szczególności nieregularnemu deszczowemu, który leży u podstaw problemu degradacji. Gdyby jednak cała ludzkość zmobilizowała się i stawiła czoła zmianom klimatycznym, dałoby się uratować o wiele więcej rzek i bagien zagrożonych zniknięciem w takich krajach jak Uganda.
Charles Jaryekonga SJ
Główne rzeki i jeziora Ugandy (Wikipedia commons)
Na zdjęciu jezioro Albert (2019), źródło: Wikimedia Creative Commons, autor: Ndalilo koli
]]>
Od dzikiej konsumpcji do aktywnej odpowiedzialności. Pod takim hasłem w sierpniu tego roku organizują jezuici obóz ekologiczny dla dorosłej młodzieży (w wieku 18-35) w Lassalle-Haus, w Edlibach nieopodal Zug w Szwajcarii.
„Walka z degradacją środowiska i ochroną naszej planety musi przede wszystkim stać się ruchem kulturowym, w którym każdy bierze odpowiedzialność zarówno za siebie jak i ze współpracę w tej kwestii z rówieśnikami” – piszą organizatorzy.
Tylko angażując się w ochronę środowiska możemy w dłuższej perspektywie doprowadzić do zmian, które głęboko przemienią nasze społeczeństwo i podejście ludzi do globalnych zmian w gospodarce, polityce i środowisku naturalnym.
Jak można w sposób zrównoważony wykorzystać istniejące zasoby? Jakich rozwiązań społeczno-politycznych szukamy i które z nich chcemy wdrożyć? Jakie zmiany w życiu codziennym są potrzebne? To tylko niektóre z pytań, jakie zadadzą sobie uczestnicy obozu i postarają się na nie odpowiedzieć wspierani przez kilkunastu ekspertów, którzy będą animowali dyskusje podczas obozu.
Więcej na temat obozu można dowiedzieć się na stronie Lassalle Institute
Na tej samej stronie można także zapisać się na obóz.
Zdjęcia pochodzą ze strony: www.lassalle-haus.org/
]]>
Przed przeznaczaniem zbyt dużych funduszy na szpitale przestrzega o. Pedro Walpole SJ i apeluje, aby zadbać o bezpieczeństwo żywnościowe. Pandemia odsłania wciąż nowe słabe punkty naszego globalnego i lokalnego systemu, a jednym z nich jest niepewność, czy ludzie będą mieli co jeść. Dotyczy to coraz większej grupy krajów.
Przed pandemią liczba ludności żyjącej w ciągłej niepewności, czy będą mieli co włożyć do garnka, sięgała 135 milionów. Obecnie liczba ta wzrosła do 272 milionów. „Niektórzy wręcz uważają, że pieniądze nie powinny być przeznaczane na szpitale, lecz powinny trafiać do rolników i do lokalnych gospodarstw rolnych, aby kryzys nie został spotęgowany przez kolejne miliony ludzi opuszczających ziemię w poszukiwaniu pożywienia i pracy” – pisze o. Pedro Walpole SJ (na zdjęciach), dyrektor badań prowadzonych w Institute of Environmental Science for Social Change na Filipinach i koordynator jezuickich projektów ekologicznych.
Ojciec Walpole podkreśla, że bezpieczeństwo żywnościowe jest integralną częścią dyskusji toczących się wokół troski o nasz wspólny dom, jakim jest środowisko naturalne. Nie bez znaczenia są tu zmiany klimatyczne i krzywda wyrządzana przez wielkie korporacje lokalnym społecznościom eliminowanym z samodzielnego zarządzania ekosystemami.
Artykuł o. Pedro Walpole SJ można przeczytać na stronie internetowej ecojesuit.com
]]>
W trosce o proekologiczny rozwój otoczenia przyrodniczego Akademii Ignatianum w Krakowie z inicjatywy Fundacji Ignatianum na drzewach w okalającym Uczelnię parku zawisło na początku marca tego roku 50 budek lęgowych dla ptaków. Niebawem podjęte zostaną także działania mające na celu zwiększenie lokalnej bioróżnorodności i ochrony ptaków poprzez uzupełnienie istniejącej zieleni o nowe formy zieleni, w tym wzbogacenie o gatunki biocenotyczne.
Ekspertyzę „Rozwiązania proprzyrodnicze ogólne do urządzania i pielęgnacji zieleni pod kątem ochrony ptaków i poprawy lokalnego habitatu w otoczeniu Akademii Ignatianum w Krakowie” wykonał dr inż. arch. kraj. Kasper Jakubowski, pasjonat ornitologii, twórca autorskiego projektu „Strefy dla Przyrody”, członek Ruchu Ekologicznego Św. Franciszka z Asyżu.
]]>Jesuit European Social Center w Brukseli uruchomił Ecojesuit-Europe: europejski oddział jezuickiej globalnej organizacji Ecojesuit. Organizacja gromadzi jezuitów oraz świeckich współpracowników z europejskich prowincji. Pierwsze spotkanie odbyło się online 25 lutego i zostało zorganizowane przez Edmonda Grace SJ, sekretarza ds. ekologii w Jezuickim Centrum Społecznym w Brukseli. Podczas spotkania Telmo Olascoaga, odpowiedzialny za ekologię w JESC, przedstawił prezentację dotyczącą „Śladu ekologicznego”. Jest to program a zarazem narzędzie elektroniczne rozwijane przez JESC wspólnie z Laudato Si’ Research Institute z Oxfordu, jezuickim ośrodkiem badań nad ekologią stanowiącym część Uniwersytetu Oxfordzkiego. Program ma na celu pomóc małym i średnim organizacjom szacować rozmiar ich wpływu na środowisko naturalne. W przyszłości planowane jest rozwinięcie programu tak, aby pomóc także jezuickim uczelniom wyższym monitorować „ślad ekologiczny”. Polscy jezuici również są zaangażowani w działalność Ecojesuit-Europe.
Jacek Poznański SJ
Zdjęcie: https://jesc.eu/
]]>Pracownicy Wydziału Pedagogicznego i Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie wspólnie z Libera Universita Maria SS. Assunta w Rzymie (LUMSA), Documenta Creaciones Multimedia Avanzada SL-MYD w Barcelonie oraz Universitat Internacional de Catalunya w Barcelonie (główny koordynator projektu) realizują międzynarodowy projekt w ramach programu Erasmus Plus. Akcja 2. Szkolnictwo wyższe zatytułowany: CHANCES – CLIMATE CHANGE RELATED TO CATHOLIC EDUCATION AS SUBJECT IN THE HEI PROGRAMMES OF EDUCATION SCIENCES.
Celem projektu jest włączenie tematyki poruszającej zagadnienia związane ze zmianami klimatycznymi do nauczania religii jako element akademickich programów kształcenia nauczycieli w Europie. Inspiracją do opracowania akademickiego programu nauczania i stworzenia e-portfolio jest nauczanie papieża Franciszka zawarte w Encyklice LAUDATO SI’. Projekt CHANCES jest szansą na zmianę myślenia i działania w celu zatroszczenia się o nasz wspólny dom/świat.
Więcej informacji o projekcie(w języku polskim i angielskim) znajduje się na stronie AIK: https://www.ignatianum.edu.pl/szkolnictwo-wyzsze-chances
Facebook: https://www.facebook.com/Chances-101950458498451/
Jacek Poznański SJ
]]>
Aby pomoc wszystkim prowincjom i instytucjom Towarzystwa Jezusowego w ich rozeznawaniu jak odpowiedzieć na wezwanie papieża Franciszka do ekologicznego nawrócenia, ojciec Xavier de Bénazé SJ z prowincji EOF, dzieli się w tych dniach opracowanym dla swojej prowincji strategicznym planem konkretnej troski o nasz wspólny dom w obrębie życia wspólnotowego i wszystkich prowadzonych przez jezuitów apostolatów.
„Jeśli mamy mówić o nawróceniu ekologicznym, musimy nim żyć. Ta spójność jest absolutnym wymogiem. Mów o tym, co robisz, a nie o tym, co chciałbyś robić! Oczywiście nie twierdzimy, że musimy być doskonali. Wiemy, że jesteśmy grzesznikami i wiemy, że musimy się wiele nauczyć od innych jak troszczyć się o nasz wspólny dom. Ale jeśli chcemy głosić dobrą nowinę w duchu „Laudato Si”, musimy sami zaangażować się, osobiście i wspólnotowo, w proces nawrócenia” – czytamy w tekście przygotowanego planu.
Pośród propozycji ekologicznego podejścia do duchowości, ojciec Xavier wymienia konieczność przekształcenia jezuickich centrów duchowości, domów rekolekcyjnych, w ośrodki eko-duchowe dające świadectwo ekologicznego stylu życia. W Polsce wiele naszych domów rekolekcyjnych ma ogrody-parki, przestrzenie zieleni, które wręcz zapraszają, by odnieść do natury wszelkie duchowe poruszenia. Wiele jest jednak do zrobienia i wiele można zrobić, by dawać przykład uczestnikom ignacjańskich rekolekcji, że ekologiczny styl życia wpływa pozytywnie na rozwój duchowy.
Ojciec Xavier zachęca w opracowanym planie, by uczyć się także od innych, nie tylko od katolików, jak łączyć duchowość z troską o wspólny dom, w którym żyjemy.
Cały artykuł w języku angielskim można przeczytać na stronie ecojesuit.com
Foto: Stanisław Pacholik SJ
]]>
Wezwanie papieża Franciszka do ekologicznego nawrócenia podjęła w tym roku Modlitwa w Drodze i przygotowała na swojej stronie internetowej Rekolekcje o Stworzeniu. Przywracając właściwe miejsce wszystkiemu, co Bóg stworzył, porządkujemy także nasze własne wnętrze, nadajemy naszej relacji ze Stworzeniem – duchowe znaczenie. Podczas medytacji dokonuje się to w naszej wyobraźni, kumuluje się w nas duchowa moc, aby znaleźć później, w życiu codziennym, ujście w postaci miłości i troski.
Dziesięciominutowe audio-medytacje wprowadzają w biblijną atmosferę działania Boga Stwórcy, pomagają wzbudzić w sobie zachwyt nad tym, co od początku świata było dobre. Jezuita, o. Paweł Kosiński SJ, proponuje modlitwę prowadzoną, a zarazem prowadzącą ku Bogu obecnemu w Stworzeniu. Taka modlitwa uczy wejrzenia w siebie, umiejętności oglądania świata oczyma wyobraźni. To czego nie dostrzegaliśmy wcześniej naszym fizycznym wzrokiem, pojawia się podczas medytacji i napełnia pokojem, inspiruje do szlachetnych czynów
Zachęcamy do medytacji, bo tego, co zadzieje się w Tobie, nie da się opisać słowami.
]]>
Światowy Koordynator Ecojesuit, ojciec Pedro Walpole SJ, stawia w tym roku wiele ważnych pytań i analizuje wyzwania przed którymi stoimy w bieżącym roku.
Na ile rozumiemy świat, w którym żyjemy? Jak przekazujemy tę wiedzę innym i jak ją wykorzystujemy w naszej pracy? Jak radzimy sobie z wieloma trudnymi pytaniami, na które nadal nie znaleźliśmy odpowiedzi?
Ojciec Walpole przypomina o wciąż nierozwiązanych problemach: kumulacji zysków i ubóstwie, głodzie, ekstremalnych warunkach pogodowych, zwiększającej się produkcji broni, niszczeniu środowiska naturalnego i wysiedlaniu ludzi.
W tym kontekście zadaje pytanie: Czy rzeczywiście chcemy się zmienić i czy wpływamy na pozytywne zmiany w otaczającej nas rzeczywistości?
Zachęca nie tylko do postawienia sobie pytania „jak to zrobić?” ale przede wszystkim do zadania sobie trudu, by zrozumieć dlaczego chcemy podjąć stojące przed nami wyzwania. Jeśli rzeczywiście chcemy…
„Potrzebujemy właściwego przesłania, by zmotywować właściwych ludzi” – pisze.
Następnie zwraca uwagę na konieczność wzmocnienia lokalnych społeczeństw i przydania większej wagi opowiadanym przez nich historiom, świadomego towarzyszenia im w ich doświadczeniach i nie tracenia nadziei. Pisze o potrzebie edukacji dzieci i młodzieży, by potrafiła podejmować trudne wyzwania i dostrzegać nie tylko zagrożenia ale przede wszystkim pojawiające się możliwości.
Świat w roku 2021 będzie bardzo różnił się od naszych oczekiwań i powinniśmy mieć pokorę wsłuchiwania się w zachodzące zmiany. Ale także
„nadszedł czas, aby się zaangażować”.
Ojciec Walpole podkreśla, że nadszedł czas „aktywnego dokonywania wyborów. To nie może być czas obojętności”.
Misja, wybór i zaangażowanie – to są kluczowe słowa, jakie ojciec Walpole zestawia z koniecznym procesem nawrócenia, który ma szansę zmienić nas i tych, z którymi jesteśmy w relacjach. Podaje konkretne przykłady pozytywnych działań z różnych rejonów świata, które pokazują, że zmiany są możliwe.
Zachęcamy do przeczytania całego artykułu w języku angielskim na stronie: ECOJESUIT.COM
Foto: Stanisław Pacholik SJ
]]>
Kevin Hargaden dyrektor Jesuit Centre for Faith and Justice w Dublinie udzielił obszernego wywiadu, który ukazał się na jezuickiej stronie poświęconej ekologii.
Kevin nie jest jezuitą. Ma żonę, która jest kapelanem w więzieniu i dwuletniego syna. Już jako nastolatek interesował się ekologią. Dzięki jezuitom zafascynował się przesłaniem papieskiej encykliki Laudato si i poznał ludzi, którzy szukali sposobu na podjęcie sensownych działań w celu ochrony klimatu.
„Jestem do tego stopnia przekonany do idei integralnej ekologii promowanej przez Franciszka, że obawiam się, iż to ona kształtuje teraz całe moje myślenie – Mówi Kevin. Jest oczywiście wiele czynników mających wpływ na środowisko naturalne, ale nie da się zrozumieć katastrofy klimatycznej i kryzysu różnorodności biologicznej bez kapitalizmu węglowego. Oznacza to, że nie możemy rozmawiać o istniejących nierównościach, o pracy i sprawiedliwości społecznej, nie biorąc pod uwagę dekarbonizacji. Nie jest to jedyna rzecz, jaką się zajmuję. Jest jeszcze walka o mieszkania, o opiekę zdrowotną, ale debata ekologiczna jest na pierwszym miejscu. Ona przełamuje bariery, którymi zwykle oddziela się te różne sektory. Wrażliwość ekologiczna podpowiada sposoby na polepszenie warunków mieszkaniowych ludzi, przebudowanie opieki zdrowotnej, holistyczne podejście do tego, czym jest dla nas sprawiedliwość społeczna”.
Przeprowadzający wywiad, Telmo Olascoaga, przypomina Kevinowi, że kiedyś powiedział: „nie pytamy już, jakiego rodzaju społeczeństwa chcemy, ale ile to będzie kosztowało”.
„W jakim stopniu neoliberalna finansjalizacja wyobraźni naruszyła nasze rozumienie tego, co jest możliwe? Jakie to ma skutki dla ekologii politycznej?” – pyta Olascoaga.
„Nadal uważam, że to prawda. Utylitaryści wygrali! Wszystkie kwestie dotyczące dobra wspólnego są podporządkowane logice kosztów i korzyści” – mówi Kevin Hargaden. „Nie ma tu miejsca na naiwność. Rzeczy muszą kosztować. Dzisiaj mój dom odwiedził budowniczy, aby porozmawiać o udoskonaleniu wentylacji. Przedstawił świetne pomysły na to, co można zrobić, ale musiałem go zapytać, ile to będzie kosztowało, ile czasu to zajmie, jakich usterek mogę się spodziewać. Na scenie politycznej musimy uznać, że ostrożność finansowa jest cnotą!”
„Ale to nie jest już tylko jeden z wielu czynników, które bierzemy pod uwagę. Wręcz przeciwnie, surowa kalkulacja kosztów i korzyści – która nieproporcjonalnie kieruje nasze myślenie w stronę rzeczy, które można zmierzyć – całkowicie dominuje w sferze polityki publicznej. Mówisz o neoliberalnej finansjalizacji naszej wyobraźni i myślę, że o to tutaj chodzi.
Gdybym dowiedział się, że sufit nad łóżkiem mojego dziecka ma się zawalić, nie wyciągnąłbym kalkulatora, by obliczyć, czy postaranie się o kolejne dziecko, nie będzie tańsze.
Ta analogia może wydawać się przesadzona, ale jak ostrzegają nas nastolatki, nie ma Planety B. Jeśli stajemy w obliczu katastrofy ekologicznej – jeśli dach na nas się wali – staje się to kwestią egzystencjalną”.
Cały wywiad, choć bardzo obszerny, jest niezmiernie ciekawy i profesjonalny. Można przeczytać go w wersji angielskiej na oficjalnej stronie Jesuit European Social Centre
Zdjęcia pochodzą ze strony https://jesc.eu
]]>
Wyprawa kajakowa syberyjską rzeka Oleniok poprowadzona w zeszłym roku przez br. Damiana Wojciechowskiego SJ zdobyła na Kolosach wyróżnienie w kategorii Wyczyn roku.
Oleniok to jedna z ostatnich wielkich i całkowicie dzikich rzek na Ziemi (2292 km, tylko dwie wioski). Płynie na Syberii, w Kraju Krasnojarskim i Jakucji, między Leną a Jenisejem. Wyprawa kajakowa „OLENIOK 2019” miała na celu upamiętnienie dwóch słynnych wypraw Aleksandra Czekanowskiego z lat 1874 i 1875, podczas których zebrał on niezwykle cenne dane geologiczne i przyrodnicze doliny rzeki Oleniok. Przed polską wyprawą tylko dwóm Rosjanom udało się przepłynąć rzekę, ale ze względu na długość i warunki pogodowe nie zrobili tego za jednym razem, lub korzystali w ostatnim odcinku z łodzi motorowej. Uczestnicy wyprawy przez większą część spływu mogli liczyć tylko na siebie bez możliwości wsparcia z zewnątrz. Wielokrotnie udało im się spotkać dzikie zwierzęta, takie jak niedźwiedzie lub wilki, a także widzieli kilkutysięczną migrację reniferów.
Bratu Damianowi gratulujemy tak prestiżowego wyróżnienia.
]]>