Na stronie internetowej Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie, ukazały się materiały stanowiące część powstającego drugiego tomu Bibliografii źródeł watykańskich cytowanych w polskich periodykach. Pierwszy tom Bibliografii źródeł został wydany przez Instytut w 2000 roku, i obejmował lata 1946-1990. Przygotowywany obecnie tom dotyczy lat 1991-2005 i odnotowuje archiwalia pochodzące z Archiwum Watykańskiego (w 2019 r. jego nazwa zmieniła się z Archivum Secretum Vaticanum na Archivum Apostolicum Vaticanum), Biblioteki Watykańskiej oraz z niektórych archiwów kongregacji watykańskich. Opublikowane materiały obejmują 838 zapisów bibliograficznych sporządzonych na podstawie kwerendy przeprowadzonej w 18 periodykach, gdzie znajduje się 100 artykułów z cytacjami źródeł watykańskich pochodzących z 10 archiwów i bibliotek.

Zebrane materiały, wraz z ich szczegółową prezentacją, są dostępne w wersji elektronicznej na stronie internetowej Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych (https://pisk.jezuici.pl/). W tym samym miejscu także w wersji elektronicznej (PDF), umieszczono zawartość pierwszego tomu Bibliografii.

Autorom, o. Robertowi Danielukowi SJ (pomysłodawcy przedsięwzięcia) i p. mgr Agacie Roli-Bruni zależy na jak najszybszym udostępnieniu materiałów zainteresowanym, aby dać Czytelnikom możliwość zgłaszania poprawek i uzupełnień.

„Taka forma publikacji pozwala też na systematyczne uaktualnianie bibliografii, która już z definicji prawie zawsze jest niedoskonała i niepełna. Również dlatego w miarę postępu prac zamierzamy zamieszczać tutaj takie uaktualnienia – piszą we wstępie Autorzy. – Nasza dzisiejsza publikacja ma jedynie charakter roboczy. Świadomi ogromu podjętego zadania oraz ograniczonych możliwości realizacji projektu, liczymy na pomoc Czytelników (już sama lista periodyków objętych kwerendą w przygotowaniu pierwszego tomu nie jest zbyt długa, dlatego będziemy wdzięczni również za zgłaszanie nam tytułów czasopism, które należałoby do niej dodać). Za wszelkie uwagi serdecznie dziękujemy.”

Publikacja części składowych drugiego tomu Bibliografii źródeł w dniu 11 lutego nie jest przypadkowa. W tym dniu przypada bowiem 51. rocznica śmierci o. Eugeniusza Reczka SJ, twórcy Instytutu.

Prawdopodobnie obecnie gromadzone materiały, podobnie jak stało się to materiałami z poprzedniego tomu, staną się częścią większej całości a mianowicie watykańskiej międzynarodowej bibliografii Archiwum Watykańskiego.

Gratulujemy o. Danielukowi i p. Roli-Bruni i życzymy wsparcia ze strony Czytelników, aby dzieło mogło się szybko rozwijać, zgromadzić jak najwięcej cennych informacji służąc badaczom oraz będąc świadectwem bogactwa i żywotności szeroko pojętej polskiej kultury oraz jej związków z Watykanem.

o. Henryk Droździel SJ, Rektor PISK
Rzym, 11.02.2022

Na zdjęciu:
Strona tytułowa pierwszego tomu Bibliografii źródeł watykańskich cytowanych w polskich periodykach obejmującego lata 1946-1990, wydanego w 2000 roku przez Papieski Instytut Studiów Kościelnych. W tle tomy monumentalnej Bibliografia dell’Archivio Vaticano. Fot. o. H. Droździel SJ.

W dzisiejszym numerze Gościa Niedzielnego 10/2020, redaktor Andrzej Grajewski sugeruje, że najciekawsze dokumenty, jakie mogą wypłynąć po odtajnieniu zbiorów watykańskich z lat 1939-1958, dotyczą misji wschodniej realizowanej przez absolwentów prowadzonego przez jezuitów Instytutu Russicum.

To prawda, że o. Jan Keller SJ, o. Pietro Leoni SJ i o. Walter Ciszek SJ, którzy w latach 40-tych zostali skazani przez NKWD jako watykańscy szpiedzy, szkolili się w Russicum, ale misja wschodnia realizowana była już wcześniej przez jezuitów z Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego. Rozpoczęto ją w latach 20-tych XX wieku. Na polecenie Stolicy Apostolskiej misja prowadzona na wschodzie przez jezuitów była realizowana w obrządku bizantyjskim.

Mamy nadzieję, że bogata dokumentacja zachęci pracowników naukowych do przygotowania publikacji historycznej odsłaniającej ten ciekawy okres w działalności jezuitów na dawnych Kresach i na terenie Rosji.

Dokumentacja z lat przedwojennych, głównie relacje jezuitów, jest obszerna i pasjonująca. Natomiast działania jezuitów na terenie Rosji po 1939 roku poznamy lepiej [jeśli w ogóle], dzięki odtajnionym ostatnio dokumentom.

Andrzej Grajewski, „Misja wschodnia Piusa XII, Gość Niedzielny 10/2020, s. 36-37.

Na zdjęciu u góry: o. Walter Ciszek SJ . Poniżej okładka książki autorstwa o. Waltera Ciszka SJ.

W Wydawnictwie WAM dostępna jest jeszcze książka Waltera Ciszka SJ, „…bo Ty jesteś ze mną”

Ojciec Henryk Droździel SJ, Rektor Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych, donosi z Rzymu o przygotowaniach do udostępnienia tajnych dokumentów watykańskich. Już 2 marca będzie można poznać dokumenty archiwalne do 1958 roku, czyli do końca pontyfikatu Piusa XII.

Dziś w auli „Augustianum” (Via Paolo VI 25, Roma) odbyła się konferencja zorganizowana przez Apostolskie Archiwum Watykańskie przed planowanym na 2 marca 2020 roku otwarciem zbiorów Archiwum dotyczących pontyfikatu Pius XII (1939-1958). Celem spotkania, w którym uczestniczyło prawie 200 archiwistów, historyków i dziennikarzy, było przedstawienie historii przygotowań do marcowego wydarzenia. Omówiono źródła, które będą do dyspozycji i podkreślono wagę wydarzenia, które stworzy badaczom możliwość dostępu do udokumentowanych dramatycznych wydarzeń z pontyfikatu Piusa XII.

Spotkanie otworzyli Sekretarz Stanu kard. Pietro Parolin oraz Archiwista i Bibliotekarz Kościoła kard. José Tolentino Calaça de Mendonça. Podsumował je abp. Sergio Pagano, prefekt Apostolskiego Archiwum Watykańskiego. Głos zabrali także dyrektorzy i przedstawiciele archiwów siedmiu innych dykasterii watykańskich (Sekretariatu Stanu: Wydział I i Wydział II, Doktryny Wiary, Propaganda Fidei, Kościołów Wschodnich, Penitencjarii Apostolskiej oraz Fabrica di s. Pietro), które także są zaangażowane w udostępnienie materiałów z tego okresu.

W spotkaniu uczestniczyli także polscy jezuici: o. Henryk Droździel SJ i o. Robert Danieluk SJ. Z przerwami na kawę i obiad, spotkanie trwało od 9.00 do 19.00 i było bardzo rzeczowe. Uczestnicy dowiedzieli się bardzo dużo o wspomnianych wyżej archiwach, ich historii, zasobach, sposobie ich prowadzenia, inwentarzach oraz możliwościach poszukiwań.

Już wkrótce, 2 marca, światło dzienne ujrzy wiele ważnych dokumentów, rzucających światło na kluczowe wydarzenia historyczne z pontyfikatu Piusa XII.

(relacja i zdjęcie: Henryk Droździel SJ)