Pielgrzymki, rekolekcje, konferencje, wydarzenia o charakterze naukowym oraz liturgiczno-modlitewnym, koncerty, publikacje, a także okazja do zabawy. Wiele się wydarzyło. Podsumowujemy Rok św. Stanisława Kostki.
Podczas Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski 14 X 2017 r., Pasterze Kościoła w Polsce zdecydowali o tym, że rok 2018 będzie obchodzony jako Rok Świętego Stanisława Kostki. Jak napisali w specjalnym Liście, o takim wyborze zdecydowała 450. rocznica śmierci tego Patrona młodzieży, jak też program duszpasterski przewidziany na ten właśnie rok. Ważną okolicznością przemawiającą za podjęciem tej decyzji był, mający się odbyć w październiku 2018 r., Synod Biskupów w Rzymie, poświęcony młodzieży i rozeznawaniu powołania. Do tego dochodził też motyw 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, a św. Stanisław Kostka jest jednym z patronów naszego kraju. A zatem powodów do ogłoszenia Roku św. Stanisława było kilka, co przełożyło się na wielość i różnorodność wydarzeń inspirowanych przez Świętego z Rostkowa. Poniżej przedstawiamy ich krótkie omówienie.
Główne uroczystości Jubileuszowego Roku św. Stanisława Kostki miały miejsce 19 sierpnia 2018 r. w Rostkowie w Diecezji Płockiej, w miejscu urodzenia Świętego. W wygłoszonej homilii kard. Stanisław Dziwisz podkreślał, że choć minęło 450 lat od śmierci Kostki, „on nadal przemawia, inspiruje i jest obecny w wierze i świadomości Kościoła”. Celebracje liturgiczne, z dużym zaangażowaniem młodzieży, odbywały się także w innych miejscach. Niektóre z nich zostały połączone z peregrynacją relikwii św. Stanisława Kostki po jezuickich kościołach i wspólnotach. Rozpoczęła się ona 12 września, kiedy to specjalny relikwiarz ze Starej Wsi został wprowadzony do Sanktuarium Serca Jezusa Miłosiernego w Kaliszu, gdzie niegdyś przez wiele lat znajdował się jezuicki nowicjat. Stąd relikwie zostały przewiezione do Warszawy, gdzie odwiedziły jezuickie kościoły: Sanktuarium św. Andrzeja Boboli, św. Szczepana na Mokotowie, Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na ul. Świętojańskiej. 18 września, kiedy w Polsce obchodzi się liturgicznie uroczystość św. Stanisława Kostki, w Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie ks. bp Michał Janocha podkreślał w czasie homilii: „Być człowiekiem wielkich pragnień! – Mówi nam o tym papież Franciszek, zresztą też jezuita. Pozwolić w sobie rozwijać te Boże pragnienia, które wymagają cierpliwości, nieraz sprzeciwu wobec stereotypów. Tego nas uczy św. Stanisław”. 13 października w Kościele Akademickim Ducha św. w Toruniu miało miejsce wydarzenie nazwane „Strefą Chwały ze św. Stanisławem Kostką”. Było połączone z peregrynacją relikwii. Składało się z ulicznej ewangelizacji, konferencji, modlitwy uwielbienia, uczczenia relikwii Świętego i Eucharystii. Zwraca uwagę liczny udział młodzieży z całej Diecezji Toruńskiej. Relikwie odwiedziły też sanktuaria jezuitów w Świętej Lipce i w Piotrkowie Trybunalskim. W każdym z tych miejsc odbyły się uroczystości z licznym udziałem wiernych.
Rok św. Stanisława Kostki stał się okazją do urządzania pielgrzymek do Rostkowa, miejsca urodzin Świętego, jego mazowieckiej ojczyzny. Liczne grupy pielgrzymkowe przybywały i modliły się w sanktuarium, a przy tej okazji odwiedzały pobliski Przasnysz, gdzie znajduje się kościół farny św. Wojciecha, miejsce chrztu św. Stanisława i pochówku jego rodziców, a także kościół pasjonistów, który został ufundowany na cześć Stanisława przez jego brata Pawła. 13 października te miejsca odwiedziła też wyjątkowo liczna, 114-osobowa grupa jezuitów z niemal wszystkich placówek Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej. Była wspólna Eucharystia, a potem radosne świętowanie przy posiłku w miejscowej remizie Ochotniczej Straży Pożarnej.
Osoba i życie świętego Stanisława stały się inspiracją licznych rekolekcji i konferencji, zwłaszcza w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Rekolekcje takie odbyły się m. in. w Duszpasterstwie Akademickim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Głosił je w lutym o. Paweł Brożyniak SJ, dyrektor Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Jezuitów im. św. Stanisława Kostki. Prócz rekolekcji głoszonych w sposób „tradycyjny”, prowadzono także rekolekcje przekazywane drogą internetową. Zostały zorganizowane m. in. przez Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Płockiej. W ten sposób proponowano rozważania oparte na wezwaniach Litanii do św. Stanisława Kostki oraz fragmentach Ewangelii. Można było w nich uczestniczyć poprzez Facebook i profil na Twitterze. W Internecie pojawiły się też opracowania i teksty do medytacji, inspirowane postacią św. Stanisława Kostki. Były publikowane głównie na portalu www.jezuici.pl
Święty Stanisław stał się też patronem zabawy, urządzanej głównie latem przez młodzież zafascynowaną osobą i życiem swego Patrona. I tak Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży w Pułtusku w Diecezji Płockiej zorganizowało grę terenową, w której uczestniczyło kilkadziesiąt osób. Aktywny kontakt z historią i topografią miasta stał się okazją do bliższego poznania życia Świętego i do znakomitej zabawy. Także młodzież z ośrodków akademickich prowadzonych przez jezuitów (z Lublina, Wrocławia, Opola, Łodzi, Warszawy, Torunia i Gdańska), która we wrześniu spotkała się w Zakopanem, urządziła grę terenową inspirowaną życiem i duchowością św. Stanisława Kostki. Zabawa została tu połączona z aktywnością fizyczną i edukacją. Pokazała, że poznawanie życia świętych może być atrakcyjne, a nie musi być nudne.
Rok św. Stanisława Kostki stał się też okazją do zorganizowania wydarzeń o charakterze naukowym: wystaw, konferencji, a także publikacji. 2 lutego w Muzeum Diecezjalnym w Płocku otwarto okolicznościową wystawę: „Kostka znaczy więcej – kult św. Stanisława Kostki”. Można było obejrzeć obrazy przedstawiające Świętego, medale ku jego czci, a także zdjęcia z uroczystości jubileuszowych sprzed 50 lat, w których uczestniczyli Ks. Prymas kard. Stefan Wyszyński i Metropolita Krakowski, kard. Karol Wojtyła. Otwarcie tej wystawy wpisało się znacząco w program obchodów Roku św. Stanisława Kostki w Diecezji Płockiej. W ramach Festiwalu ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ, który odbywał się 11-12 maja, jeden dzień był poświęcony św. Stanisławowi Kostce. Przy tej okazji został przypomniany utwór poetycki – oda na cześć św. Stanisława – napisana w 1639 r. przez Sarbiewskiego w języku łacińskim. W sanktuarium w Rostkowie została odprawiona Msza św., po której dzieci i młodzież z miejscowej szkoły przedstawiły inscenizację o życiu swego Patrona, św. Stanisława.
13 listopada w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odbyła się konferencja zatytułowana „Ad maiora natus sum. Droga do świętości Stanisława Kostki SJ (1550-1568)”. W czasie tej sesji, na której prelegentami byli głównie historycy, przedstawiono sylwetkę św. Stanisława na tle jego epoki, mówiono o przejawach kultu oraz o wizerunkach Świętego w polskiej tradycji hagiograficzno-literackiej, opisywano, jak wyglądały podróże polskich jezuitów po Europie w XVI-XVIII wieku. Ciekawostką konferencji była relacja z wędrówki inspirowanej przez św. Stanisława Kostkę, jaką odbyło trzech młodych ludzi – idących z południa Polski przez Wiedeń do Rzymu. Konferencji towarzyszyła okolicznościowa wystawa urządzona w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Można było obejrzeć starodruki, m. in. żywoty św. Stanisława oraz druki towarzyszące Stanisławowi Kostce w gimnazjum jezuickim w Wiedniu i w nowicjacie w Rzymie. Na bogato ilustrowanych planszach pokazano biografię i sylwetkę duchową Świętego z Rostkowa. Wystawa ta trafiła potem do kościoła jezuitów w Toruniu.
Podobna konferencja odbyła się 15 listopada w Płocku. Organizatorem było Koło Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego, a tytuł brzmiał: „Św. Stanisław Kostka, patron Polski. W 100-rocznicę odzyskania niepodległości”. Sympozjum było szczególnie adresowane do księży, katechetów wraz z uczniami, młodzieży i mediów. Referaty dotyczyły postaci Świętego postrzeganej w kontekście literatury i kultury staropolskiej, dokumentacji na jego temat przechowywanej w archiwach rzymskich, roli w kształtowaniu postawy patriotyzmu, ikonografii św. Stanisława w Rzymie i wizerunków Świętego w malarstwie polskim. Spotkanie w Płocku miało też swoją część liturgiczną, towarzyszyła mu także, wspomniana wyżej, okolicznościowa wystawa o kulcie Świętego w Muzeum Diecezjalnym. Koło Teatralne WSD wystawiło przy tej okazji sztukę: „Perché un italiano ha amato San Stanislao Kostka? – „Dlaczego pewien Włoch pokochał św. Stanisława Kostkę?”, autorstwa Alberto Macchi.
Rok św. Stanisława Kostki przyczynił się do kilku ciekawych publikacji. Muzeum Historyczne w Przasnyszu wydało książkę pt. „Św. Stanisław Kostka w zbiorach Muzeum Historycznego w Przasnyszu”. Publikacja ma zachęcić do odwiedzenia tego muzeum i poznania pamiątek dotyczących św. Stanisława: obrazów, rycin, medali, książek pochodzących z XVIII i XIX wieku, a także starych obrazków, widokówek, rocznicowych kopert, a nawet hiszpańskojęzycznych komiksów. Do komiksowej formy przedstawiania Świętego nawiązał jezuita, Przemysław Wysogląd, autor współczesnego komiksu o św. Stanisławie pt. K.O.S.T.K.A. W jednym z wywiadów powiedział, że chciał opowiedzieć o Świętym w atrakcyjny, współczesny sposób. A jak napisał we wstępie do tej publikacji o. Wojciech Ziółek SJ: „Komiks to dość nietypowa forma mówienia o świętych, ale przecież bardzo dobrze wpisująca się w naszą współczesną cywilizację obrazkową. (…) Przecież gdyby św. Staszek Kostka żył dzisiaj, to słuchałby mp-trójek, miałby konto na Facebooku, wysyłałby sms-y, a z jezuitami po drugiej stronie Alp rozmawiałby przez skype’a” . Komiks K.O.S.T.K.A. spotkał się z dużym zainteresowaniem, szczególnie młodych odbiorców. W ciągu 2018 roku pojawiło się sporo publikacji na temat św. Stanisława Kostki, które były zamieszczane na www.jezuici.pl i innych portalach internetowych. Były też emitowane audycje radiowe (np. w „Polskim Radiu 24”) i w innych rozgłośniach. Miały najczęściej charakter popularyzatorski, przybliżający postać św. Stanisława Kostki. Do ciekawostek wydawniczych należy też wprowadzenie do obiegu przez Pocztę Polską znaczka z wizerunkiem św. Stanisława Kostki o wartości 2,60 zł, w ramach emisji „Patroni Polski”, o nakładzie 120.000 szt. Przy tej okazji wydano też okolicznościowe koperty.
Św. Stanisław Kostka stał się również inspiratorem koncertu muzycznego, jaki odbył się w Krakowie 12 czerwca. Był transmitowany na żywo w kanałach społecznościowych. Pomysłodawcy chcieli w ten sposób wydobyć ducha, którym żył Kostka, pokazać jego fascynację Bogiem, pragnienie przekraczania barier i ograniczeń oraz wytrwałość w realizowaniu pragnień.
Jak pokazuje powyższy przegląd, Rok świętego Stanisława Kostki przyczynił się do wielu wydarzeń o charakterze liturgiczno-modlitewnym, pielgrzymkowym, konferencyjno-wydawniczym, medialnym, edukacyjnym, artystycznym, a nawet zabawowym. Było ich z pewnością jeszcze więcej niż te, które wymieniliśmy. Inicjatywy te stawiały sobie za cel pokazanie i odczytanie Świętego tak w kontekście historycznym, jak i współczesnym. To połączenie wypadło bardzo ciekawie i pokazało, że św. Stanisław Kostka nie przestaje przemawiać swoją biografią również dzisiaj, w czasach Facebooka i Twittera.
