Dzieło zbawcze dokonane przez Jezusa jest rdzeniem Objawienia; to z niego Kościół czerpie swą moc. Prowadząc życie wiary, zanurzamy się w tamtych wydarzeniach. Wiemy, że szczególnie ożywia je modlitwa, a różańcowa modlitwa wpisuje się doskonale w przeżywanie treści zbawczych, przekazanych nam w Piśmie Świętym i przez Tradycję Kościoła. Różaniec jest więc w pewnym sensie jakby streszczeniem całej Ewangelii. Modląc się nim – rozważając zbawcze wydarzenia i kontemplując je – jesteś-my przy Jezusie i Maryi i wówczas wylewa się obficie na nas łaska zbawcza.
Sposób odmawiania Różańca
Modlitwę rozpoczyna się od znaku krzyża świętego. Zwykle też całuje się krzyżyk koronki i kreśli się na sobie ten znak, mówiąc: W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Tym krótkim wyznaniem wiary w Trójcę Świętą zaprasza się Boga, aby był obecny w tej modlitwie. Następnie na tym samym krzyżyku wypowiada się słowa Credo. Odmawiając je, potwierdzamy osobiste wyznanie wiary słowami tzw. Składu Apostolskiego (jest to krótsze wyznanie wiary, w odróżnieniu od dłuższego, jakie jest recytowane w czasie Mszy świętej. RóżańcoweCredo nazywamy Credo nicejskim, bo zostało ułożone na soborze w Nicei w 325 r. za papieża Sylwestra I. Mszalne Wyznanie wiary nazywamyCredo nicejsko-konstantynopolitańskim, bo zostało rozszerzone na soborze w Konstantynopolu, który odbył się w 381 roku za czasów papieża Damazego).
Modlitwa na pięciu wstępnych paciorkach różańca ma otworzyć wiernego na Świętego Ducha. Pierwszy jest miejscem, w którym odmawia się Modlitwę Pańską. Następnie na położonych blisko siebie trzech paciorkach wypowiada się trzykrotnie Zdrowaś, Maryjo. Odmawiając pierwsze Pozdrowienie Anielskie, modlimy się kolejno o wiarę, nadzieję i miłość, czyli o cnoty teologalne. Czas odmawiania trzech Zdrowaś, Maryjo jest też chwilą na sprecyzowanie swojej intencji modlitwy np. za Kościół, za bliskich, za siebie czy za zmarłą osobę. Na piątym paciorku odmawia się Chwała Ojcu. Ta trynitarna aklamacja przypomina, że modlitwą i życiem oddajemy cześć Bogu w Trójcy Świętej. Po chwili modlitewnego milczenia rozpoczyna się dalsza modlitwa na koronce – na wianku paciorków spiętym medalikiem. Zazwyczaj przedstawia on wizerunek Jezusa, a z drugiej strony Niepokalaną. Przesuwając palce po medaliku, rozpoczynamy rozważanie pierwszej tajemnicy. Wszystkich tajemnic różańcowych jest obecnie 20. Podzielone są one na cztery części: pięć tajemnic radosnych, pięć tajemnic światła, pięć tajemnic bolesnych i pięć chwalebnych. Tradycyjny sznur różańcowy – koronka składa się z pięciu dziesiątków; modląc się na nim, rozważa się którąś z części Różańca świętego. Rozważając poszczególną tajemnicę, przypominamy sobie jej treść przez przywołanie jej tytułu np. mówimy: Zwiastowanie, po czym na dużym paciorku odmawiamy Ojcze nasz, a na dziesięciu następnych odmawiamy dziesięć Zdrowaś, Maryjo, a na koniec dziesiątki na dużym paciorku odmawiamy Chwała Ojcu. Czciciele Matki Bożej Fatimskiej, przejęci Jej orędziem, odmawiają na tym samym paciorku modlitwę: O mój Jezu, przebacz nam nasze grzechy. Zachowaj nas od ognia piekielnego i zaprowadź wszystkie dusze do nieba, a szczególnie te, które najbardziej potrzebują Twojej łaski. Na tym samym paciorku, który służy do odmawiania Chwała i Ojcze nasz przypomina się treść kolejnej tajemnicy i odmawia się Ojcze nasz, poprzedzające następne dziesięć Zdrowaś, Maryjo. Kiedy modlitwą Chwała Ojcu zakończy się odmawianie ostatniego dziesiątka, to zwykle, a zależy to od pobożności i zwyczaju modlącej się osoby, odmawia się jakąś maryjną modlitwę np. Pod Twoją obronę. Modlitwa kończąca Różaniec zależy najczęściej od intencji modlącej się osoby. Jeśli Różaniec był odmawiany np. w intencji zmarłej osoby, to odmawia się Wieczne odpoczywanie lub Witaj Królowo.
Modlitwa różańcowa wyraża miłość
W Kościele istnieje zwyczaj przyporządkowania poszczególnych części Różańca kolejnym dniom tygodnia. W tę tradycję wkomponowano też nowe tajemnice. I tak dla odmawiania poszczególnych części Różańca mamy odpowiednie dni tygodnia. Dla części radosnej jest przeznaczony poniedziałek i sobota, dla tajemnic światła przeznaczono czwartek, dla części bolesnej wtorek i piątek, a dla rozważania części chwalebnej przeznaczono środę i niedzielę. W takim układzie udało się zachować sobotę jako dzień tradycyjnie maryjny, czwartek jako dzień ustanowienia Eucharystii i piątek jako czas najodpowiedniejszy do rozważania tajemnic bolesnych, oraz niedzielę jako wspomnienie zmartwychwstania Pana. W rozważaniu poszczególnych tajemnic można wykorzystać odpowiednie fragmenty Pisma Świętego przybliżające je, a także można posłużyć się już gotowymi rozmyślaniami różańcowymi. Wreszcie można wykorzystać także swoją wyobraźnię i być aktywnym uczestnikiem kolejnych zbawczych tajemnic, śledząc ich misteria. Chyba warto wiedzieć także o tym, że tyle jest sposobów rozważania Różańca, ile jest sposobów wyrażania miłości. Modlitwa ta jest bardzo indywidualna, może zatem nosić swoiste rysy własnych pomysłów, szczególnie wówczas, gdy jest odmawiana prywatnie. Gdy zaś jest odmawiana publicznie, powinna uwzględniać powszechnie przyjęte, tradycyjne sposoby jej praktykowania, zatwierdzone przez Kościół.
Biblijność modlitwy różańcowej
Modlitwa różańcowa jest modlitwą biblijną, dlatego że rozważane w niej tajemnice, z wyjątkiem dwóch ostatnich, mają podstawę biblijną, ale także dlatego, że odmawiane w niej ustnie podstawowe modlitwy zostały zaczerpnięte z Pisma Świętego. Modlitwa Ojcze nasz jest tą, której Jezus nauczył Apostołów (zob. Łk 11,1-4; Mt 6,9-13) i jest ona wzorem wszelkiej modlitwy chrześcijanina. Dobrze nam znane trzy wezwania Modlitwy Pańskiej: Imię Twoje, Królestwo Twoje, wola Twoja stanowią jej rdzeń. Ponadto Jezus wskazuje w niej także na trzy najważniejsze potrzeby człowieka: chleb powszedni, przebaczenie, wolność duchową. Modlitwa Zdrowaś, Maryjo jest odmawiana w Różańcu po Ojcze nasz i jest jakby dopowiedzeniem i rozmyślaniem nad tym potrójnym wezwaniem Zbawiciela. Zdrowaś, Maryjo to początek pozdrowienia anielskiego ze Zwiastowania (zob. Łk 1,28). Słowa, które powtarzamy w tej modlitwie, powiedział w imieniu Boga wysłannik nieba, archanioł Gabriel. Modląc się tak, wychwalamy Boga w Jego najwspanialszym stworzeniu, w którym najdoskonalej znalazły wypełnienie słowa zModlitwy Pańskiej. Wiemy, że Maryja całkowicie uświęciła swoim życiem Imię Boże. Zaprowadziła w swej duszy i w swoim życiu Królestwo Boże – i wreszcie wypełniła do końca wolę Bożą. Druga cześć modlitwy Zdrowaś, Maryjo jest modlitwą Kościoła. Mówi ona o potrzebie wstawienniczej modlitwy Maryi w naszych najważniejszych chwilach życia. Także ta druga część doskonale wyraża ducha Biblii, ducha ubogich Jahwe – ludzi ubogich jak Maryja. Ona całą swą ufność położyła w łasce Boga i nie miała żadnego innego zabezpieczenia w życiu, jak tylko oparcie w Nim. Przez wiele wieków modlitwaZdrowaś, Maryjo była dokładnym powtórzeniem ewangelicznego pozdrowienia Gabriela i Elżbiety. Dopiero w XIII wieku tę frazę biblijną uzupełniono jednym słowem: Jezus. Ono ogromnie ubogaciło ową modlitwę, bo w centrum znalazło się to najważniejsze imię, o którym św. Paweł powie: aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano (por. Flp 2,9-11 i Rz 14,11). Druga zaś część modlitwy Zdrowaś, Maryjo powstała dopiero w XIV wieku, kiedy w Europie panowała dżuma. W recytowanych słowach pozostał w niej jednak ślad grozy tamtych dni teraz i w godzinę śmierci. Te dwie rzeczywistości – teraz z godziną śmierci – spotykały się razem w tych trudnych dniach epidemii i sąsiadowały z sobą bardzo blisko. Ludzie, szukając ratunku, uciekali się do Maryi. Pius V, znany z modlitewnego wstawiennictwa zwycięskich chrześcijańskich żołnierzy w bit-wie pod Lepanto, kazał umieścić tę modlitwę w brewiarzu rzymskim, przez co uczynił ją oficjalną modlitwą Kościoła. Obie modlitwy Ojcze nasz i Zdrowaś, Maryjo wyrażają naszą wiarę i służą uwielbieniu przez nas Boga. Nie ma sensu żadna dyskusja, czy ważniejsze jest Ojcze nasz, czy Zdrowaś, Maryjo, bo nie istnieje żadna rywalizacja Boga i Matki Najświętszej.Zdrowaś, Maryjo jest jakby Maryjnym powtórzeniem Modlitwy Pańskiej, a odmawiane przez nas Pozdrowienie Anielskie jest wezwaniem przez nas Maryi, aby pomogła nam stać się uczestnikami nadchodzącego Królestwa Bożego, o co modlimy się w Ojcze nasz. Nie powinniśmy zapomnieć, że modlitwa Zdrowaś, Maryjo jest modlitwą także chrystocentryczną (zobacz komentarz KKK 2677). Modlitwa Chwała Ojcu jest aktem strzelistym uwielbienia Boga w Trójcy Jedynego oraz rozwinięciem formuły trynitarnej, wypowiedzianej kiedyś przez Jezusa podczas rozesłania uczniów (zob. Mt 28,19). Natomiast modlitwa, którą odmawiamy w Różańcu, Wierzę w Boga jest formułą wiary. To Symbol Apostolski nazwany tak, bo wiernie streszcza wiarę Apostołów i jest symbolem chrzcielnym Kościoła rzymskiego. Także sam znak krzyża, z wypowiedzianymi słowami, to trynitarna formuła, stosowana najpierw podczas udzielania Chrztu (zob. Mt 28,19), a potem wypowiadana przy rozpoczęciu każdej modlitwy. Czyniony znak krzyża na początku Różańca jest więc wpisaniem naszej modlitwy w długą tradycję modlitwy Kościoła i jest wyznaniem wiary w Trójcę Świętą.
Modlitwa różańcowa, a świadectwo wiary
Różaniec jest modlitwą myślną i ustną, która raduje niebo i ziemię. Modląc się tak, stajemy się świadkami wiary, widzącymi i doświadczającymi, jak tajemnice zbawienia z wolna wrastają w tajemnice naszego życia. Dokonuje się wtedy cud naszego zjednoczenia się z Chrystusem. Doświadczamy wówczas na sobie, jak modlitwie ustnej towarzyszy modlitwa myślna, zlewając się w jedno uwielbienie Boga. Systematycznie praktykowana przetwarza nasze codzienne życie, czyniąc je miłym Bogu. Wówczas staje się ono życiem z Jezusem i z Maryją, w którym pragniemy wypełniać we wszystkim wolę Bożą. Tak praktykowana modlitwa różańcowa staje się modlitwą pokornej prośby i źródłem obfitego życia łaski nie tylko dla nas, ale dla całej wspólnoty Kościoła.
Photo credit: Lawrence OP / Foter / CC BY-NC-ND
