„Bardziej jestem katolikiem czy Polakiem? Czy moje chrześcijaństwo to «tylko» element rodzimej tradycji czy raczej wierność ojczystej kulturze wynika z ewangelicznego patrzenia na to, «co cesarskie»?” Te pytania ze wstępu do wiosennego numeru „Życia Duchowego” stają się zaproszeniem do refleksji nad naszą miłością do ojczyzny.

W artykule otwierającym numer Tomasz Królak zastanawia się, w jaki sposób mówi się dziś o patriotyzmie w Kościele i co robić, by wiara określała naszą postawę wobec ojczyzny, a nie odwrotnie. Jak bowiem pisze, „wiara, religia, Kościół nie mogą być traktowane instrumentalnie jako środki do pielęgnowania patriotycznych idei”.

Z kolei artykuł „Na czym buduje się patriotyzm?” Marka Lasoty mówi między innymi o wychowywaniu do patriotyzmu, polityce historycznej i pojmowaniu historii. Zauważając swoisty zamęt w przeżywaniu patriotyzmu i mieszanie Ewangelii z mesjanizmem narodowym, autor podkreśla: „patriotyzm jest postawą głęboko chrześcijańską, pod warunkiem że miłość ojczyzny jest rozumiana jako ewangeliczna miłość bliźniego”.

Na miłość jako najważniejszy budulec wspólnoty tworzonej przez Jezusa wskazuje także Wacław Oszajca SJ w artykule „Jezus patriota”. To miłość – jak pisze ojciec Oszajca – „jest naszą ojczyzną, dzięki niej żyjemy po ludzku i po Bożemu”.

O tym, czym była miłość ojczyzny dla Jana Pawła II, przeczytamy w refleksji ks. Mariusza Rosika. Autor analizuje „biblijne inspiracje patriotyzmu Jana Pawła II”, odwołując się do wiersza Karola Wojtyły „Myśląc: Ojczyzna” oraz do dwóch jego papieskich wypowiedzi z pielgrzymki do Polski w 1979 roku. Jak zauważa ksiądz Rosik, „ojczyzna dla Jana Pawła II to przede wszystkim ludzie, którzy ją tworzą”, zaś „miłość do ojczyzny przejawia się w miłości do człowieka”.

Wyrazem patriotyzmu jest też odpowiedzialność za dobro wspólne mająca swój wyraz między innymi w płaceniu podatków. O tym, jaki stosunek do podatków mieli Polacy w przeszłości i jaki mają dzisiaj, pisze Andrzej Krajewski w artykule „Podatek to rzecz pospolita”.

Natomiast artykuł Marcina Gabrysia opisuje starania polskich luteranów o krzewienie polskości w czasach zaborów oraz o odrodzenie Polski po odzyskaniu niepodległości, pokazując, że Polak to nie tylko katolik.

W numerze także artykuły poświęcone sylwetkom dwóch patriotów, którzy dali wyraz swojej miłości do ojczyzny przed i podczas drugiej wojny światowej. O „patriotyzmie pragmatycznym” Feliksa Młynarskiego, prezydenta nadzorowanego przez nazistów Banku Emisyjnego w okupowanej Polsce, pisze Stanisław Zasada. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Młynarski zgodził się na współpracę z okupantem. Z kolei Jacek Siepsiak SJ przedstawia postać „patrioty błogosławionego” – Ruperta Mayera, niemieckiego jezuity, który ostro przeciwstawił się nazizmowi, skazując się na wieloletnie więzienie i osadzenie w obozie koncentracyjnym.

W „rozmowie duchowej” publikujemy wywiad z Pawłem Rojkiem z Klubu Jagiellońskiego pt. „Władza a chrześcijaństwo”, w którym mowa o polskim mesjanizmie, patriotyzmie i duchowości oraz związkach między tożsamością narodową a religijną.

„Być może nigdzie indziej na ziemi splot ojczyzna – patriotyzm – religia nie odgrywał i nie odgrywa tak ważnej roli jak w Polsce” – pisze w numerze Tomasz Królak. A skoro rola ta jest tak istotna, warto się przyjrzeć swoim uczuciom religijnym i patriotycznym, robiąc sobie z nich swoisty rachunek sumienia.