Jedna najpiękniejszych ksiąg Starego Testamentu została nazwana Pieśnią nad Pieśniami. Jest ona zbiorem pieśni. Chociaż należy do najkrótszych ksiąg Starego Testamentu, to zawiera aż pięćdziesiąt dwie jednostki. Znajdują się w niej pieśni wyrażające podziw i zawierające opis, obrazowe wiersze, pieśni, w których do głosu dochodzi chełpienie się, żart, tęsknota, błaganie, mamy tu także opisy przeżyć oraz wezwanie do radości. […] O jedności i przynależności do siebie poszczególnych pieśni świadczą przede wszystkim powracające obrazy: winnica i ogród symbolizują oblubienicę; żyjące na wolności zwierzęta, jeleń, gazela i dziki gołąb obrazują kochanków… Krótkie pieśni są powtarzane, stając się składnikami większej całości  (A. Ohler).  Pieśń nad Pieśniami przypomina pieśni miłosne i weselne Wschodu, szczególnie egipskie pieśni ludowe. Ponadto odwołuje się do pogańskich mitów związanych z boginiami płodności czy niebios.

Główną bohaterką jest kobieta, Oblubienica. W rozdziale siódmym opisującym szalony taniec nazwana została Szulamitką. Nazwa ta bywa różnie interpretowana przez egzegetów. Jedni widzą w niej nawiązanie do Szulam, wioski na północnej dolinie Jizreel, z której pochodziła najpiękniejsza kobieta epoki Dawida, Abiszag (1 Krl 1, 1-4). Inni rodzaj żeński od imienia króla Salomona. Jeszcze inni odwołują się do hebrajskiego słowa „szalom” oznaczającego pokój, dobrobyt, doskonałość lub „Szalem” – starożytnej nazwy Jerozolimy. Niektórzy uczeni odwołują się do tytułu „Szulmannita” przypisywanego bogini płodności Isztar, czczonej w Szulman.

Jest interesujące, że w Pieśni nad Pieśniami nigdy nie występuje ojciec ani nie mówi się o małżeństwie, rodzinie czy dzieciach, tematach tak drogich epoce starotestamentalnej. W księdze tej mamy do czynienia nie tyle z równorzędnością kobiety i mężczyzny we wzajemnej miłości, ile z przewagą kobiety. To ona jest w poemacie główną postacią. Ze 117 wersetów znakomita większość – z wyjątkiem jedynie ośmiu! – wypowiadana jest przez nią, do niej lub o niej. O kobiecej dominacji świadczy też wielokrotne podkreślanie roli matki, przy jednoczesnym całkowitym milczeniu o ojcu (por. Pnp 3, 4.11; 6, 9; 8, 1nn). Nawet bracia głównej bohaterki określeni zostali jako „synowie mojej matki” (Pnp 1, 6) (E. Adamiak). Być może w ten sposób został podkreślony sprzeciw wobec patriarchatu i prymat miłości nad wolą ojca.

Szulamitka zna swoją wartość i godność. Bracia uważają ją za „małą siostrę”, Czyli osobę niepełnoletnią, która wymaga opieki: Siostrzyczkę małą mamy, piersi jeszcze nie ma. Cóż zrobimy z siostrą naszą, gdy zaczną mówić o niej? (Pnp 8, 8). Do ich obowiązków należy dopracowanie korzystnego traktatu małżeńskiego, również finansowego i ochrona siostry. Chcąc podnieść cenę moharu, podkreślają brak dojrzałości Szulamitki (por. Pnp 8, 9).

Kobieta sprzeciwia się braciom. Uważa, że jest dojrzałą, niezależną i nie można jej wartości mierzyć pieniędzmi. Ponadto sama dokona wyboru ukochanego i wybierze własną drogę szczęścia (por. Pnp 8, 10). Pewność siebie kobiety w tych pieśniach opiera się nie na tym, że jest matką synów, którzy mogą zbudować poważany „dom”, lecz na wartości, którą sama posiada; to dla niej samej jest kochana (A. Ohler).

Kobieta z Szulam wskazuje, gdzie należy szukać własnej godności i tożsamości (kobiety czy mężczyzny). Błędem jest brak akceptacji siebie i swojej wartości i porównywanie się z innymi. Zwykle prowadzi ono do kompleksu niższości, obwiniania siebie, poczucia bezwartościowości lub (na drugim biegunie) do pychy, lekceważenia i pogardy wobec innych.

Kryterium wartości nie leży w innych czy w porównywaniu się z nimi, ale „w sobie”, we „własnym ja”, w niepowtarzalności i zależności od Boga. Kto zna swoją wartość nie musi zazdrościć innym. Wie bowiem, że ma tyle darów i talentów, by mógł „zrealizować siebie”, swoje życie, powołanie. Wie, że jest dzieckiem, w które Bóg angażuje swoją odwieczną Miłość, Mądrość i Wszechmoc i jest powołany, aby uczestniczyć w chwale i bóstwie samego Boga.

Pytania do refleksji i modlitwy:

  • Która z ksiąg Starego Testamentu jest dla mnie najbliższa i najpiękniejsza? Dlaczego?
  • Która etymologia imienia Szulamitki najbardziej mnie przekonuje?
  • Czy akceptuję siebie i swoją tożsamość płciową?
  • Na czym buduję pewność siebie?
  • Czy znam swoją wartość i godność?
  • Czy nie porównuję się z innymi? Jakie są konsekwencje tych porównań?
  • Jakie są moje specyficzne dary i talenty?

fot. Stock