Po wymordowaniu braci, Jotam wyszedł z ukrycia. Udał się na górę Garizim i stamtąd wykrzyczał bajkę, która jest formą alegorii (Sdz 9, 8-15).

Drzewa postanowiły w demokratyczny sposób dokonać wyboru króla (którym zwykle jest cedr libański, ze względu na majestatyczną budowę i potężną koronę). Zaproponowały tę posadę oliwce, fidze i krzewowi winnemu. Te trzy rośliny odgrywały najważniejszą rolę w gospodarce Palestyny. Owoce oliwki, drzewa figowego i winorośli są głównym składnikiem pożywienia i towarem eksportowym tego regionu. Symbolizują zatem pomyślność w stosunkach wewnętrznych oraz udane kontakty międzynarodowe – ukazane jako skutek mądrego panowania władcy (J. Walton). Wszystkie drzewa jednak odmówiły. Przyjęcie funkcji królewskiej, choć dawało przywileje, wiązało się z pewnymi wyrzeczeniami. Oliwka musiałaby się wyrzec oliwy, która służy czci bogów i ludzi, figa musiałaby zrezygnować ze słodyczy i wybornego owocu, krzew winny musiałby się wyrzec soku rozweselającego bogów i ludzi. Jedynie krzew cierniowy skłonny był przyjąć funkcję królewską. Wyraził jednak sceptycyzm i powątpiewanie w szczerość wyboru. Niskopienny krzew nie może dać cienia szlachetnym drzewom, co najwyżej spowodować ich zniszczenie przez pożar. Wielu badaczy uważa, że chodzi o kolczaste drzewo bukszpanu, które ma bardzo drobne liście. Dostarcza ono niewiele cienia, chyba że usiądzie się w samym środku gąszczu – co byłoby bardzo nieprzyjemnym doświadczeniem (J. Walton).

Bajka została bardzo dobrze zrozumiana przez Abimeleka i Sychemitów. Jotam zarzuca mieszkańcom Sychem brak wdzięczności. Szybko zapomnieli o dobrodziejstwach świadczonych im przez Gedeona. Popierając bratobójcę, postąpili nieuczciwie i niehonorowo. Wybrali Abimeleka królem jedynie dlatego, że był ich rodakiem. Inne racje okazały się nieważne.

Jotam w sposób ironiczny życzy Sychemitom zażywania pokoju za panowania takiego króla: Jeśliście zgodnie z prawdą i prawem postąpili dziś względem Jerubbaala i jego rodu, w takim razie radujcie się z Abimeleka, a on niechaj z was się cieszy (Sdz 9, 19). Wie bowiem dobrze, że wypowiedziane przekleństwo przeciw Sychem niedługo się spełni: Jeśli zaś nie, niech ogień wyjdzie z Abimeleka i pochłonie możnych z Sychem i grodu Millo, i niech ogień wyjdzie z możnych Sychem i grodu Millo i niech pochłonie Abimeleka (Sdz 9, 20).

Bajka Jotama, abstrahując od Sitz im Leben, podkreśla, że każdy jest jedyny i niepowtarzalny i ma do spełnienia swoją misję we wspólnocie, w społeczeństwie. Inne jest zadanie oliwki, figi czy krzewu winnego. Królem drzew nie może być cierń tylko cedr libański. Jeżeli zostaje zakłócona naturalna symbioza, dochodzi do nieprawidłowości, nadużyć i tragedii.

Pytania do refleksji:

  • Jaka jest moja ulubiona bajka? Czego mnie uczy?
  • Kim jestem? Oliwką? Figą? Krzewem winnym czy cierniowym? Jaka roślina (drzewo) może być obrazem mojego życia? Dlaczego?
  • Jakie jest moje miejsce w życiu? Jaki jest mój cel i sens życia? Czy mam służyć Bogu i ludziom jako oliwka? Czy mam rozweselać serca innych jak winny krzew? Czy moim zadaniem jest przynosić wyborny owoc jak figa? Czy też kołysać się nad innymi, dając im cień jak cedr libański?
  • Czy zbyt szybko nie zapominam o wdzięczności?
  • Jakimi racjami kieruję się w życiu?
  • Czy nie naruszam praw symbiozy, które rządzą moim środowiskiem?

Więcej w książce: Krzysztof Biel SJ, Stanisław Biel SJ, Mężczyźni – między siłą a słabością. Medytacje biblijne, WAM 2014