O istnieniu wątku jezuickiego w działalności i życiu Williama Szekspira (1564-1616) możemy się przekonać, czytając bardzo pouczający wywiad Jana J. Fronczaka z Josephem Pearce pt. „Św. Robert Southwell SJ: Męczennik, który zainspirował Szekspira”. Wywiad w języku polskim ukazał się w rocznicę śmierci jezuickiego męczennika i poety (21 lutego br.) na stronie portalu PCh24. W języku angielskim można go przeczytać na stronie internetowej portalu The Catholic World Report.

Joseph Pearce, urodził się w Anglii, jest autorem licznych rozpraw i książek m.in.: Literary Converts, Shakespeare on Love, The Quest for Shakespeare, Through Shakespeare’s Eyes, Poems Every Catholic Should Know, What Every Catholic Should Know oraz biografii m.in. Oscara Wilde, J.R.R. Tolkiena, C. S. Lewisa, G. K. Chestertona i A. Sołżenicyna.

Zdaniem Pearce, aby zrozumieć właściwie przesłanie i inspiracje dzieł wybitnego katolickiego pisarza, jakim jest Szekspir, nie wystarczy dobrze znać kontekst historyczny, trzeba także uwzględnić wpływ więzów krwi i duchowe pokrewieństwo, które łączyło go z Robertem Southwellem (1561-1595), jezuitą, kapłanem, poetą, misjonarzem i męczennikiem. Pokrewieństwo rodzinne tych wielkich postaci dziwnym trafem, rzadko bywa zauważane. Dziwi to, tym bardziej że Robert Southwell był wybitnym poetą i wywarł wpływ na tak znanych twórców literatury, jak M. Drayton, E. Spenser, J. Donne czy Gerard M. Hopkins SJ.

Autor trzech książek o Szekspirze z wielką erudycją wybitnego pisarza odkrywa przed czytelnikiem ślady i nawiązania do św. R. Southwella obecne w szekspirowskim Hamlecie, Romeo i Julii czy Kupcu Weneckim. Ukazuje, jak wiara świadomie przeżywana poprowadziła obu na poetyckie szczyty, a jednego z nich do zakonu i na szczyt świętości poświadczony jednym z najwspanialszych przykładów męczeństwa i najstraszniejszych przykładów barbarzyństwa (które nawet poważne opracowania przemilczają).

Czytając wywody J. Percea o ukrytych watkach w twórczości Szekspira, nie mogłem nie przypomnieć sobie Sienkiewicza i jego przygód z rosyjską cenzurą. Wielki pisarz w postaciach swoich bohaterów z przeszłości i ich losach przemycał pamięć o współczesnych bohaterach. Współcześni Sienkiewiczowi bez trudności w torturach zadawanych Kmicicowi pod Częstochową (Potop) widzieli męczeńskie zmagania św. Andrzeja Boboli SJ. Nie sposób się oprzeć wrażeniu, że przemoc Elżbiety I wobec bezbronnych, okrucieństwo oraz bezduszność w egzekwowaniu stanowionego wówczas prawa i dziś znajdują swoich naśladowców w kraju Szekspira i Southwella. Wywiad J. J. Fronczaka z J. Pearcem to nie tylko rozmowa o literaturze. Warto go przeczytać.

o. Henryk Droździel SJ, Rzym, 2.03.2021

Całość wywiadu: po polsku i w wersji angielskiej.