W najnowszym numerze Biuletynu IPN z marca 2025 roku ukazał się artykuł dr. Krzysztofa Dorosza SJ o perypetiach o. Stanisława Szymańskiego SJ (1918–1982) ze służbami bezpieczeństwa PRL.

„Gdy poznałem o. Szymańskiego w Kaliszu na początku lat 80., był już schorowanym zakonnikiem z widocznymi objawami choroby Parkinsona. Dla otoczenia pozostawał kapłanem dobrotliwym i uczynnym, choć z powodu swych dolegliwości mówił cicho i niewyraźnie. Przez jakiś czas jako jezuicki nowicjusz pomagałem temu starszemu współbratu przy różnych czynnościach, rozmawiając przy tym o sprawach dotyczących zakonnego powołania. Nigdy jednak nie usłyszałem z jego ust ani słowa o dramatycznych przeżyciach, jakie przechodził we wczesnych latach komunistycznej Polski. Gdy przeczytałem stosunkowo niedawno spisane w latach 70. wspomnienia, byłem głęboko poruszony historią poznanego niegdyś, stojącego u kresu życia kapłana. Stał się dla mnie cichym bohaterem powojennych czasów prześladowania Kościoła i duchownych” – pisze na wstępie artykułu ojciec Dorosz.

W latach powojennych duszpasterska działalność o. Szymańskiego zwróciła uwagę bezpieki. Wokół niego i jego podopiecznych coraz bardziej zaciskała się operacyjna „pętla”.

„Podejmowano prowokacyjne działania, szukano sposobów, aby znaleźć pretekst do oskarżenia duszpasterza o antypaństwową działalność. Początkowo nie udawało się, więc posłużono się sprytnie zaplanowaną intrygą […]. Podstępną pułapką okazała się posługa choremu, z potrzebą której na przełomie 1948/1949 r. zwrócono się do o. Stanisława”. Autor artykułu opisuje tu ze szczegółami barwną historię ubeckich zasadzek, przesłuchań oraz aresztowania i ucieczki ojca Stanisława, który potem ukrywał się przez długi czas w benedyktyńskim przebraniu. Zdemaskowany przez przypadkowe osoby w 1953 roku znów trafił do aresztu. Spędził w więzieniu prawie trzy lata.

Zachęcamy do przeczytania tej fascynującej historii, którą w jezuickich archiwach odkrył o. Krzysztof Dorosz SJ. Cały artykuł, zatytułowany „Jezuita, który uciekał ubowcom”, można przeczytać w wersji PDF – TUTAJ lub klikając na okładkę Biuletynu IPN.

Poniżej okładka marcowego numery Biuletynu IPN

Dziękujemy Redakcji Biuletynu IPN za życzliwe udostępnienie artykułu.