Smyrna (dzisiejszy Izmir) jest potężną metropolią leżącą na wybrzeżu Morza Egejskiego (trzecią co do wielkości w Turcji po Stambule i Ankarze), oddaloną ok. 80 kilometrów od Efezu.

Powstała w XI wieku p.n.e. jako niewielka eolska osada Bayrakli, a rozwijała się szczególnie pod rządami jońskimi. Zniszczona w VI wieku p.n.e., została odbudowana przez Aleksandra Wielkiego, który  nazwał ją Smyrną. W okresie cesarstwa rzymskiego należała do najwspanialszych miast Azji Mniejszej i cieszyła się pokojem i dobrobytem; była głównym ośrodkiem handlu (rywalizujący port w Efezie uległ zamuleniu), życia intelektualnego, a także igrzysk sportowych. Obok Efezu i Pergamonu była również miejscem czci bóstw pogańskich i cesarzy rzymskich („neokoria”).

Kościół w Smyrnie należał do jednych z najstarszych w Azji. Pierwszym znanym biskupem Smyrny był Polikarp, który poniósł śmierć męczeńską w 156 roku. Ze Smyrny pochodził Ireneusz (zm. 202), biskup Lyonu. Kościół smyrneński jest jedynym spośród kościołów Apokalipsy, który przetrwał do dziś. Przy sanktuarium św. Polikarpa mieści się siedziba biskupa.

Posłuchajmy drugiego listu Apokalipsy skierowanego do tego Kościoła:

Aniołowi Kościoła w Smyrnie napisz:

To mówi Pierwszy i Ostatni,

który był martwy, a ożył:

Znam twój ucisk i ubóstwo –

ale ty jesteś bogaty –

i [znam] obelgę wyrządzoną przez tych, co samych siebie zowią Żydami,

a nie są nimi, lecz synagogą szatana.

Przestań się lękać tego, co będziesz cierpiał.

Oto diabeł ma niektórych spośród was wtrącić do więzienia,

abyście próbie zostali poddani,

a znosić będziecie ucisk przez dziesięć dni.

Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci wieniec życia.

Kto ma uszy, niechaj posłyszy, co mówi Duch do Kościołów.

Zwycięzcy śmierć druga na pewno nie wyrządzi szkody (Ap 2, 8-11).

Autor listu do Kościoła w Smyrnie przedstawia się jako Pierwszy i Ostatni, który był martwy, a ożył. W Smyrnie, która znana była z kultu imperialnego (Romy i Cezara), Jezus objawia siebie jako transcendentnego, absolutnego Boga, któremu należy się wszelki kult (por. Iz 41, 4; 44, 6; 48, 12; Ap 1, 17). Jezus, który umarł i zmartwychwstał jest odtąd jedynym Panem na ziemi; wszelkie inne bożki i kulty nie mają racji bytu: Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM – ku chwale Boga Ojca (Flp 2, 9-11).

Kościół w Smyrnie należy do przodujących w wierze i wierności. Jezus nie ma mu nic do zarzucenia. Jest kościołem ubogim, nie tylko w sensie duchowym, ale również dosłownym. Chrześcijanie ze Smyrny nie mogli prowadzić handlu ani uprawiać rzemiosła, gdyż były to zajęcia zarezerwowane dla pogan (oddających cześć bóstwom rzymskim). Dlatego byli faktycznie „ubogimi Jahwe”. Słowo „ubodzy” w języku greckim („ptochói”) i hebrajskim („anawim”) oznacza tych, którzy nie mają niczego, nawet własnego domu, czyli żebraków, nędzarzy, opuszczonych, biednych w sensie materialnym. Pomimo ubóstwa faktycznego byli w rzeczywistości „bogaci”. Ich oparciem i pewnością był Jezus, Bóg, Jego dobroć i miłosierdzie.

Kościół w Smyrnie narażony był również na prześladowania ze strony Żydów. Kolonia żydowska, która jeszcze w II wieku przyczyniła się do śmierci Polikarpa, podburzała władzę do napiętnowania i prześladowania chrześcijan. Czynili to tak zwani „informatorzy” („delatores”), którzy denuncjowali chrześcijan sądom rzymskim. Autor listu nazywa ich dosadnie synagogą szatana. Jest to zniekształcenie pierwotnego powołania. Zamiast być „zgromadzeniem dzieci Boga”, stali się zgromadzeniem Beliala.

W obliczu cierpienia związanego z ubóstwem i prześladowaniem, list wzywa do odwagi, męstwa, wytrwałości, nie poddawania się lękom. Św. Paweł zachęcając do wytrwania w wierze przypominał, że przez wiele ucisków trzeba wejść do królestwa Bożego (Dz 14, 22). Ucisk Smyrnian będzie trwał dziesięć dni, a więc stosunkowo krótko (por. Dn 1, 12). Natomiast wierność zostanie nagrodzona wieńcem życia. Była to nagroda zwycięzców zawodów sportowych lub bohaterów wojennych. Wieniec życia oznacza również wieczną radość z Jezusem zmartwychwstałym. Druga śmierć, wieczna kara, ostateczne odtrącenie od Boga nie będzie udziałem chrześcijan Smyrny.

W sanktuarium najważniejszego męczennika Smyrny Polikarpa, podejmijmy krótką refleksję:

  • Czy Jezus jest dla mnie jedynym Panem? Czy nie klękam przed innymi bożkami?
  • Jak radzę sobie w doświadczeniach ubóstwa?
  • Czy umiem znosić cierpliwie braki materialne czy niedogodności związane z codziennym życiem?
  • Czy jestem bogaty duchem?
  • Jakie uczucia rodzą się we mnie w chwilach odrzucenia, niezrozumienia i fałszywych oskarżeń ze strony innych?
  • Jakie formy ucisku są dla mnie najtrudniejsze?
  • Czy nie ulegam lękom? Jakim?
  • Jakiej nagrody oczekuję za wierność?

fot. vici.org