Nazwa „cherub” („cherubin”) pochodzi od hebrajskiego słowa „kerub”, a to od asyryjskiego „karibu” oznaczającego „modlącego się” (R. Giorgi). Cherubiny są istotami duchowymi, które trwają w bezpośredniej bliskości Boga, adorując i kontemplując Go i pozostając na Jego bezpośrednich usługach.

W dawnym ujęciu hierarchicznym cherubiny plasują się w  Pierwszej hierarchii, tuż za serafinami. Artyści przedstawiają ich w kolorze niebieskim, z czterema skrzydłami pokrytymi oczami, które symbolizują wszechwiedzę. Przyjmuje się, że wyobrażenia cherubinów są rezultatem wymiany religijnej i artystycznej między kulturami wschodniej części Morza Śródziemnego, szczególnie na obszarach wschodniej Anatolii (M. Bussagli).

Pierwszy opis cherubów przywołuje Księga Wyjścia, opisując Arkę Przymierza: I uczynisz przebłagalnię ze szczerego złota: długość jej wynosić będzie dwa i pół łokcia, szerokość zaś półtora łokcia; dwa też cheruby wykujesz ze złota. Uczynisz zaś je na obu końcach przebłagalni. Jednego cheruba uczynisz na jednym końcu, a drugiego cheruba na drugim końcu przebłagalni. Uczynisz cheruby na końcach górnych. Cheruby będą miały rozpostarte skrzydła ku górze i zakrywać będą swymi skrzydłami przebłagalnię, twarze zaś będą miały zwrócone jeden ku drugiemu. I ku przebłagalni będą zwrócone twarze cherubów. Umieścisz przebłagalnię na wierzchu arki, w arce zaś złożysz Świadectwo, które dam tobie. Tam będę się spotykał z tobą i sponad przebłagalni i spośród cherubów, które są ponad Arką Świadectwa, będę z tobą rozmawiał o wszystkich nakazach, które dam za twoim pośrednictwem Izraelitom (Wj 25, 17-22, por. Wj 37, 6-9).

W czasach Mojżesza Bóg zawarł z ludźmi przymierze. Jego zewnętrznym znakiem była Arka Przymierza. Była ona prostokątną skrzynią wykonaną z akacjowego drzewa, w której przechowywano tablice z wyrytym Dekalogiem, misę z manną oraz laskę Aarona. Po jej obu stronach umieszczono dwóch złotych cherubów, zwróconych ku sobie twarzami, które symbolizowały obecność Boga. Cherubów wyobrażano sobie jako istoty tajemnicze o złożonej budowie. Przypominały one postacie mitycznych gryfów, czyli zwierząt strażników znanych ze sztuki mezopotamskiej. Podobne postacie cherubów umieścił później Salomon w swojej świątyni (1 Krl 6, 23nn).

Sama Arka Przymierza i Dekalog były dla przekraczającego prawo sądem. Za przekraczanie przykazań groziła śmierć. Dlatego Bóg kazał umieścić na arce złotą płytę, tak zwaną przebłagalnię, która była pomostem pomiędzy Bogiem a grzesznym człowiekiem; miejscem łaski i miłosierdzia Boga. Nad nią spośród cherubinów Bóg kontaktował się z człowiekiem, pouczając go i napominając.

Starotestamentalny obraz arki i przebłagalni nabiera nowego sensu w dniu zmartwychwstania Jezusa (zob. Łk 24, 1nn). Dwaj aniołowie zajmują miejsce cherubów, wykuta w skale grobowca ława jest nową Arką Przymierza i przebłagalnią, tronem łaski, a narzędziem przebłagania (Rz 3, 25) jest sam zmartwychwstały Chrystus. Człowiek nie może sam przebłagać Boga. Głębia grzechu nie jest możliwa do „odpracowania, naprawienia” przez człowieka. Tę głębię mógł odkupić tylko Baranek bez skazy. Autor Listu do Hebrajczyków zachęca: Przybliżmy się więc z ufnością do tronu łaski, abyśmy otrzymali miłosierdzie i znaleźli łaskę dla [uzyskania] pomocy w stosownej chwili (Hbr 4, 16).

Pytania do refleksji:

  • Czy akceptuję swoje miejsce w życiu czy raczej wspinam się na szczyty hierarchii (nawet „po trupach”)?
  • Czy nie mieszam prawdziwej wiary z mitami?
  • Co stanowi dla mnie przebłagalnię?
  • Czy dostrzegam głębię własnych grzechów i ogrom Bożego miłosierdzia?

Więcej w książce: Aniołowie. Medytacje biblijne, WAM 2016

fot. Pixabay