„Pożyteczne jest dla was moje odejście. Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was. A jeżeli odejdę, poślę Go do was. On zaś, gdy przyjdzie, przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie. O grzechu – bo nie wierzą we Mnie; o sprawiedliwości zaś – bo idę do Ojca i już Mnie nie ujrzycie; wreszcie o sądzie – bo władca tego świata został osądzony. Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz [jeszcze] znieść nie możecie. Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe. On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam objawi” (J 16, 7-14).

Przyjście Parakleta wiąże się z odejściem Jezusa. Wydaje się paradoksalne, iż powrót do Ojca jest (niezrozumiałym jeszcze) darem dla uczniów. Jezus odchodzi, by uczniowie mogli dojrzewać dzięki działaniu Ducha Świętego. „Jeślibym bowiem Ja nie odszedł, Pocieszyciel nie przyszedłby do was, ponieważ Ja z pewnością byłbym przy was, ale wy nie mielibyście możliwości dojrzeć do końca i stać się osobami dorosłymi” (I. Gargano). Odejście Jezusa jest wyrazem Jego delikatnej miłości. Tylko ten, kto przeżył konkretne doświadczenie odejścia osoby ukochanej, przez którą był także kochany, może w jakiś sposób zrozumieć, dlaczego jest ważne, aby odszedł. Odejście jest bowiem objawieniem miłości. Pomyślmy o rodzicach, którzy po odbyciu ziemskiej wędrówki usuwają się na bok, aby zostawić miejsce swoim dzieciom (I. Gargano).

Duch Święty, którego pośle Ojciec przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie (J 16, 8). Funkcje przypisywane Pocieszycielowi w tych wypowiedziach mają charakter prawny. Wyrażenie „elenchein peri” może oznaczać: (a) „wywieść na światło, odsłonić”; (b) „przekonać o czymś”. (…) Wyrażenie „Duch Prawdy”, łączone we wspólnocie Janowej z osobą Pocieszyciela, może odnosić się zarówno do anielskiego przewodnika sprawiedliwych, jak i do wewnętrznych funkcji sumienia, które „przekonuje” grzesznika (P. Perkins).  Duch Święty, który jest pocieszycielem, adwokatem, pełni również funkcje oskarżyciela. Jego misją jest najpierw przekonanie świata o grzechu. Jest nim przede wszystkim brak wiary i odrzucenie słów Jezusa. Z taką niewiarą Jezus spotkał się już u swoich ziomków w Nazarecie, a później towarzyszyła ona całemu Jego posłannictwu. W jednej z polemik z Żydami stwierdził ze smutkiem: Powiedziałem wam, a nie wierzycie. Czyny, których dokonuję w imię mojego Ojca, świadczą o Mnie. Ale wy nie wierzycie, bo nie jesteście z moich owiec (J 10, 25-26). Duch Święty obnaży słabość niewiary człowieka, a zarazem umocni uczniów Jezusa, by byli jej filarami, by z mocą o niej świadczyli. Ich trwanie, zakorzenienie się w osobie Jezusa, ich stabilność wstrząśnie światem, uświadomi mu jego brak oparcia. Świat nie ma skały, na której mógłby mocno postawić swe stopy, a widok wiernych świadków podważa, burzy jego pewniki i przyczynia się do jego upadku (I. Gargano).

Pocieszyciel przekona również świat o sprawiedliwości. Jest to jedyne miejsce w Ewangelii Janowej zawierające ten termin. W innych miejscach Ewangelista używa określenia „sprawiedliwy”, które odnosi w sposób jednoznaczny do Jezusa. Syn Boży, mimo doświadczonego odrzucenia, niezrozumienia, cierpienia i ostatecznie ziemskiego unicestwienia, pozostał wierny Bogu i sprawiedliwy do końca. Jezus mówiąc o sprawiedliwości zdaje się mieć na myśli tę ostateczną sprawiedliwość, jaką okaże Mu Ojciec, otaczając Syna swego chwałą zmartwychwstania i wniebowstąpienia (Jan Paweł II).

Duch Święty objawi również Boży sąd. Jego kulminacyjnym punktem będzie zmartwychwstanie Jezusa. Pozorne zwycięstwo księcia ciemności na krzyżu, okaże się wówczas jego ostateczną porażką. Sąd dotyczy więc zła, szatana, władcy tego świata; nie człowieka. Chrystus nie przyszedł na świat ten tylko sądzić i potępić: „przyszedł, ażeby go zbawić” (por. J 3, 17; 12, 47). Przekonywanie o grzechu i sprawiedliwości ma na celu zbawienie świata, zbawienie ludzi (Jan Paweł II).

Duch Święty będzie kontynuatorem misji Jezusa w uczniach. Pozwoli im zrozumieć wydarzenia paschalne (śmierci i zmartwychwstania Jezusa) i otworzy na pełnię prawdy. Jezus mógłby jeszcze wiele tłumaczyć, ale przekracza to na razie umysł jego uczniów. Dopiero po wydarzeniach paschalnych dzięki Duchowi Świętemu zrozumieją rzeczywistość, w której uczestniczą. Nie oznacza to, że Paraklet dokona objawień proroczych na temat przyszłości bądź zaspokoi ciekawość uczniów na temat końca świata. Te sprawy zostały zarezerwowane dla samego Boga Ojca (por. Mk 13, 32). Pozwoli natomiast rozwiązywać problemy i trudności codziennej rzeczywistości w świetle Wielkanocy.

Duch Święty jest ściśle związany z Jezusem i Bogiem Ojcem. Jego objawienie pochodzi od Ojca, a przedmiotem jest Boży Syn. Duch otoczy chwałą Chrystusa, pozwalając zrozumieć Jego tajemnice i objawiając w ten sposób miłość Ojca (i całej Trójcy Świętej). W ten sposób zaprowadzi każdego wyznawcę do doskonałej jedności z Trójcą. Jeśli Duch jest w harmonii z Synem, a Syn w harmonii z Ojcem, to wszystko, co Duch mówi, pochodzi od Ojca, ponieważ pochodzi od Syna. Obecność Ducha umożliwi wierzącym przeżycie komunii z Synem i Ojcem (I. Gargano).

Pytania do refleksji:

  • Które odejścia były dla mnie najtrudniejsze?
  • Czy wiem, kiedy odejść w cień?
  • Do czego staram się przekonać innych?
  • Jakie są przejawy mojej niewiary?
  • Co jest moim największym grzechem?
  • Z czym wiążę pojęcie sprawiedliwości?
  • Jak wyobrażam sobie Boży sąd?
  • Czy nie łączę zbyt często moich grzechów i słabostek z karą Bożą?
  • Czy akceptuję tajemnicę i granice mojego poznania?